Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 03/2017
Rok wydania: 2017
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 03/2017
Numer 03/2017 do pobrania w wersji PDF
Spis treści
Jerzy Wratny
Prawo do wynagrodzenia za pracę w świetle zasad sprawiedliwości i równości
W zakresie podstaw aksjologicznych sprawiedliwego wynagrodzenia za pracę ściera się koncepcja płacy zaspokajającej potrzeby pracownika i jego rodziny (zasada finalna) oraz koncepcja wynagrodzenia jako świadczenia wzajemnego i ekwiwalentnego (zasada kauzalna). Przejawem zasady finalnej jest przede wszystkim instytucja wynagrodzenia minimalnego; podstawą jej stosowania jest koncepcja tzw. wynagrodzenia godziwego. Zasada kauzalna wymaga upowszechnienia metod wartościowania pracy. Odrębnym aspektem wynagrodzenia sprawiedliwego jest zasada równości, której wyrazem jest zwłaszcza przepis art. 183c k.p. Powołanie się na ten przepis stanowi wstępny etap uprawdopodobnienia przez pracownika praktyk dyskryminacyjnych. Pracodawca może przeciwstawić się zarzutowi dyskryminacji dowodząc, że kierował się obiektywnymi powodami, co stwarza przestrzeń dla uzasadnionej dyferencjacji wynagrodzeń w zakładzie pracy.
Słowa kluczowe: wynagrodzenie za pracę, sprawiedliwość, równość, dyskryminacja.
The right to remuneration for work in the light of the principles of justice and equality
In terms of axiology of fair remuneration for work two concepts compete – on the one hand remuneration seen as a means to serving needs of the worker and his family (final rule), and on the other hand the concept of equivalence for work (the principle of causa). The realization of the final rule is an institution of the minimum wage. The principle of causa requires the methods of job evaluation. Other aspect of fair compensation is the principle of equality, which is reflected particularly by the provision of art. 183c of Polish Labour Code. The reference to this provision represents a preliminary stage of prima facie evidence of the employee's discriminatory practices. An employer may oppose the indication of discrimination by proving that their activity were guided by justified reasons, which creates space for a reasonable differentiation of wages in the workplace.
Keywords: remuneration for work, justice, equality, discrimination.
Studia i opracowania
Barbara Antczak, Aleksandra Pietras
Prawo ochrony pracy. Współczesność i perspektywy rozwoju. Sprawozdanie z Siódmego Seminarium Szubertowskiego
21 października 2016 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Łódzkiego odbyło się Siódme Seminarium Szubertowskie, zorganizowane przez Katedrę Prawa Pracy, Katedrę Prawa Ubezpieczeń Społecznych i Polityki Społecznej oraz Zakład Europejskiego i Zbiorowego Prawa Pracy Uniwersytetu Łódzkiego. Spotkanie poświęcone było tematyce związanej z ochroną pracy, która była jednym z głównych zagadnień w pracy naukowej Profesora Wacława Szuberta. Szczególną uwagę zwrócono na konieczność rozwoju regulacji prawnych wobec wyzwań obecnej rzeczywistości, jak również podano w wątpliwość słuszność kierunku pewnych dokonanych już zmian.
Słowa kluczowe: Siódme Seminarium Szubertowskie, ochrona pracy, bezpieczeństwo i higiena pracy.
The right to labour protection. Contemporaneity and prospects for development. The report of the Seventh Seminar in honour of Professor Wacław Szubert
The Seventh Seminar in the honour of Professor Waclaw Szubert was held on the 21th of October 2016 at the Faculty of Law and Administration, University of Lodz. The Seminar was organised by the Department of Labour Law, the Department of the Law of Social Security and Social Policy and the Department of European Law and Collective Labour Law of the University of Lodz. The meeting was devoted to the legal aspect of labour security, which was one of key issues in Professor Waclaw Szubert’s research work. In particular attention was drawn to the necessity of legal regulations’ development in accordance with the challenges of modern reality, as well as doubts whether the course of current amendments on this field is legitimate.
Keywords: the Seventh Seminar in honour of Professor Waclaw Szubert, labour security, occupational health and safety.
Wykładnia i praktyka
Zdzisław Kubot
Spór o definicję legalną płatnika składek
Spór o to, czy płatnikiem składek od umów cywilnoprawnych zawieranych przez pracowników z osobą trzecią, na podstawie których wykonują oni pracę na rzecz pracodawcy, jest osoba trzecia czy pracodawca, to spór o definicję legalną płatnika składek. O tym bowiem, kto jest płatnikiem składek, rozstrzyga w formie definicji legalnej ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Definicję płatnika składek - w stosunku do pracowników oraz osób fizycznych wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych - zawiera art. 4 pkt 2 lit. a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Art. 8 ust. 2a i art. 18 ust. 1a wymienionej ustawy nie są przepisami definiującymi płatnika składek, ale przepisami określającymi obowiązki płatnika składek. Zdaniem autora płatnikiem składek od umów cywilnoprawnych zawartych przez pracowników z osobą trzecią, na podstawie których wykonują oni pracę na rzecz pracodawcy, jest osoba trzecia. Osoba ta jest bowiem kontrahentem umowy cywilnoprawnej i wypłaca wynagrodzenie za jej wykonanie.
Słowa kluczowe: definicja legalna, definicja równościowa, płatnik składek, kontrahent umowy, kryterium płatnika, obowiązki płatnika.
Dispute about the legal definition of premiums payer
The dispute about who, the employer or the third party, is the payer of social insurance premiums from civil law contracts made by the employees with a third party, on the basis of which they perform work for the original employer, is a dispute about the legal definition of a premiums payer. The question who is the payer of social insurance premiums is resolved in a form of legal definition by the Act of 13th October 1998 on the social insurance system. The definition of a social insurance premiums payer – in relation to employees and natural persons performing work on the basis of civil law contracts – is included in the Art. 4 item 2 letter a of the hereinabove mentioned Act on social insurance system. Art. 4 sec. 2a and Art. 18 sec. 1a of the mentioned act are not regulations defining the premium payer, but regulations specifying the premiums payer’s duties. The payer of social insurance premiums from civil law contracts made by the employees with a third party, on the basis of which they perform work for the original employer, is the third person. This person is a party to the civil law contract and pays the remuneration for its execution.
Keywords: legal definition, normal definition, premiums payer, party to a contract, payer’s criterion, payer’s duties.
Michał Barański, Błażej Mądrzycki
Ustalanie liczby godzin wykonania umowy zlecenia lub nienazwanej umowy o świadczenie usług w celu zapewnienia minimalnej stawki godzinowej
Ustalanie liczby godzin wykonania umowy zlecenia lub nienazwanej umowy o świadczenie usług w celu zapewnienia minimalnej stawki godzinowej powinno być obecnie rozpatrywane w świetle przepisów ustawy z 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o płacy minimalnej i innych ustaw. Krytyczna analiza przedmiotowych zagadnień rodzi przede wszystkim poważne wątpliwości interpretacyjne i systemowe wobec kwestii rozróżnienia zatrudnienia pracowniczego od zatrudnienia niepracowniczego typu cywilnoprawnego.
Słowa kluczowe: minimalne wynagrodzenie za pracę, prawo pracy, działalność gospodarcza, umowa o świadczenie usług.
Determining the number of hours of performance of the contract of mandate or an unnamed contract to ensure a minimum hourly wage
Determining the number of hours of performance of the contract of mandate or an unnamed contract to ensure a minimum hourly wage should be reconsidered in the light of the Act of 22 July 2016 amending the Act of the Minimum Wage and other Laws. The critical analysis of this issue gives rise to general remarks on the attitude of Polish labour law towards the issue of distinction between labor law employment and civil law employment.
Keywords: minimum wage, labour law, civil law, economic activity, service contract.
Dominik Wajda
Zabezpieczenie hipoteczne należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne
W artykule przedstawiono problematykę dotyczącą stosowania hipoteki przymusowej jako formy zabezpieczenia wykonania zobowiązania płatniczego z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne. Obecne rozwiązania normatywne określające ten rodzaj zabezpieczenia nie są dostatecznie spójne, w związku z czym mogą wywoływać istotne wątpliwości w praktyce obrotu prawnego. Autor podejmuje próbę wyjaśnienia problemów, jakie pojawiają się przy stosowaniu hipoteki przymusowej w odniesieniu do zabezpieczenia należności składkowych. Zwraca uwagę na konieczność doprecyzowania niektórych regulacji normatywnych, aby ustawa zapewniała realną gwarancję prawidłowego wykonywania przez płatnika zobowiązania składkowego. Szczególnej krytyce poddaje konstrukcję, wzorowaną na prawie podatkowym, zgodnie z którą zobowiązanie składkowe zabezpieczone hipoteką przymusową w przeciwieństwie do pozostałych zobowiązań składkowych niezabezpieczonych hipotecznie nigdy nie wygasa, czyli istnieje „wieczyście”.
Słowa kluczowe: opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne, płatnik składek, zabezpieczenie majątkowe, hipoteka przymusowa.
Mortgaging of the social security contributions receivables
The article presents issues concerning the application of compulsory mortgage as kind to secure the payer's obligation in respect of the social security contributions. The current normative solutions specifying the type of protection are not sufficiently consistent, and therefore can cause considerable doubts in the practice of the legal system. The article is an attempt to explain the problems that arise in the application of a compulsory mortgage to secure debt contributory. It recommended to clarify some of the normative regulations that the law provide real guarantee to make the social security obligations by the payer. It criticized in particular the structure, modeled on the tax law, according to which the obligation secured by mortgage contributory forced - in contrast to other contributory obligations, unsecured mortgage - never expire, so there is "eternally".
Keywords: payment of the social security contributions, payer, protective measures, compulsory mortgage.
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Dyskryminacja pracowników zatrudnionych na czas określony
Temat nierównego traktowania pracowników zatrudnionych na czas określony powraca okresowo na łamy niniejszego przeglądu. Problemem tym ponownie zajmował się Trybunał Sprawiedliwości UE w postanowieniu z 9 lutego 2017 r., C-443/16, Sanz.
Słowa kluczowe: zatrudnienie na czas określony, dyskryminacja.
Discrimination of fixed-term employees
The problem of unequal treatment of the fixed-term employees keeps on returning in the hereby presented judiciary of the Court of Justice of the EU. Again it has been resolved in the order of the Court of February 9th 2017.
Keywords: fixed-term employment, discrimination.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Kryteria ustalania wysokości odszkodowania za naruszenie przez pracodawcę obowiązku ponownego zatrudnienia pracownika zwolnionego z przyczyn jego niedotyczących
Niewykonanie przez pracodawcę obowiązku ponownego zatrudnienia pracownika uzasadnia, między innymi, roszczenie pracownika o odszkodowanie na podstawie art. 471 k.c. w związku z art. 300 k.p. Z praktycznego punktu widzenia niezwykle ważna jest znajomość kryteriów ustalania wysokości tego odszkodowania. Autorka wskazuje te z nich, które wynikają z orzecznictwa Sądu Najwyższego.
Słowa kluczowe: obowiązek ponownego zatrudnienia pracownika zwolnionego z przyczyn jego niedotyczących, odszkodowanie – wysokość.
The criteria for determining the amount of compensation for infringement of the employer's obligation to re-employ the employee, that has been laid off for reasons independent from him
Failure by the employer the obligation to re-employ the employee justified, inter alia, a worker’s claim for compensation pursuant to Article 471 of the Civil Code in conjunction with Article 300 of the Labour Code. From a practical point of view, there is extremely important to know the criteria for determining the amount of the compensation. The author points out the ones that result from the case-law of the Supreme Court.
Keywords: the employer's obligation to re-employ the employee, that has been laid off for reasons independent from him, compensation – amount.
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Jeszcze o minimalnej stawce godzinowej
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2017 r. od poz. 200 do poz. 462
Wskaźniki i składki ZUS
„Wykładnia” polityczna
Jest rzeczą niebudzącą wątpliwości, że prawo nie może funkcjonować bez jego wykładni. Stąd też tak ważne są reguły, według których dokonywana jest ta wykładnia. Z jednej strony zapewniają one nieraz nieuchronną, a często niezbędną elastyczność prawa, z drugiej strony gwarantują jednak, że prawo nie jest rozumiane w dowolny sposób i w tym sensie wyznaczają jego granice. Dzięki regułom wykładni granice prawa są do pewnego stopnia względne, ale jednocześnie to nie znaczy, że w ogóle ich nie ma. Zdarza się, że reguły wykładni prawa są formułowane przez samego prawodawcę, ale większość z nich ma charakter pozaustawowy i jest wynikiem długiego procesu kształtowania się doświadczeń i kultury prawnej społeczeństw. Wśród różnych dyrektyw i teorii wykładni wyróżnia się zwłaszcza takie kategorie jak dyrektywy logiczno-językowe (gramatyczne), systemowe, celowościowe, funkcjonalne, historyczne, reguły wykładni statycznej i dynamicznej, wykładnię literalną, zawężającą i rozszerzającą, wykładnię secundum lege, praeter lege i contra lege, czy reguły rozumowania wynikające z przyjęcia założenia racjonalności ustawodawcy.
Wraz z ukształtowaniem się ostatnio nowego układu rządzącego pojawia się pytanie, czy dorobek myśli i praktyki prawniczej w zakresie sposobów interpretowania prawa nadal jest aktualny. Okazuje się bowiem, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego może nie być według organów władzy wykonawczej czymś co jest wyrokiem, że można go nie publikować, bo władza ta uznaje, iż został wydany niezgodnie z prawem, że władza ta ma kompetencję do odmowy przyjęcia ślubowania przez legalnie wybranych sędziów Trybunału Konstytucyjnego, że można kwestionować prawidłowość wyboru Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego bez racjonalnych podstaw i w gruncie rzeczy jedynie w celu osłabienia pozycji Sądu Najwyższego, a pośrednio także całego wymiaru sprawiedliwości. Mamy w tym wypadku do czynienia z podejściem do faktów i prawa, a tym samym także i jego wykładni, motywowanym wyłącznie względami politycznymi, a w istocie partyjnymi. Można tu mówić o swoistym podejściu do prawa oraz sposobów jego rozumienia i interpretacji. Jeżeli uznać, że mamy tu do czynienia jeszcze z jakimś rodzajem jego wykładni, to jest to „wykładnia” polityczna, którą można określić także jako wiążącą wykładnię partyjną, wykładnię dobrej zmiany, wykładnię plus, a nawet łżą wykładnię. W „wykładni” tej nie liczą się standardy prawniczej sztuki interpretacyjnej, a jedynie polityczne założenia i partyjne cele, uznane za takie, które muszą zostać za wszelką cenę zrealizowane. Jest to podejście niezwykle szkodliwe dla funkcjonowania całego systemu prawnego i społecznej kultury prawnej, bo okazuje się, że najwyższe czynniki państwowe dają świadectwo i przykład społeczeństwu, iż prawo można rozumieć w sposób absolutnie dowolny i poza granicami wyznaczonymi przez powszechnie uznane reguł jego wykładni. W politycznym wyjaśnianiu treści obowiązującego prawa w gruncie rzeczy dochodzi do utożsamienia wykładni celowościowej z zasadą, w myśl której cel uświęca środki. Skoro cel wyznaczony przez partię ma bez mała walor świętości, to wszelki środki, które do niego prowadzą, są dopuszczalne, w tym także takie, o których z góry wiadomo, iż tylko pozornie stanowią zastosowanie reguł wykładni prawa, a w istocie z wykładnią prawa nie mają nic wspólnego.
Wykładnia prawa, w tym wykładnia celowościowa, z oczywistych względów nie może być identyfikowania z narzucaniem rozumienia prawa wynikającego z pozakonstytucyjnych i pozaustawowych celów politycznych, a zwłaszcza partyjnych. W istocie więc „wykładnia” polityczna nie jest rodzajem wykładni prawa, ale narzucaniem określonego sposobu pojmowania treści prawa wbrew czy ponad uznanymi regułami jego interpretacji. Służy ona stworzeniu pozorów prawidłowego – zgodnego z istniejącym i aprobowanym powszechnie paradygmatem – sposobu rozumienia prawa i jednoczesnemu manipulowaniu opinią społeczną. „Świętość” celu, który taki zabieg ma realizować, ma przy tym usprawiedliwiać zarówno odejście od uznanych reguł wykładni prawa, jak i wmawianie opinii publicznej, że czarne jest białe. „Wykładnia” polityczna wykracza ponadto poza to, co jest określane mianem wykładni contra legem czy falandyzacji prawa. W ramach tych ostatnich kategorii z reguły stosowane są bowiem dyrektywy wykładni funkcjonalnej czy teleologicznej mające racjonalne uzasadnienie praksjologiczne lub aksjologiczne, możliwe przy tym do skontrolowania. Natomiast takie uzasadnienie jest bez znaczenia, a kontrola niemożliwa, jeżeli jedynym kryterium oceny przyjętego sposobu rozumienia normy prawnej jest tylko to, czy stanowi ono skuteczną drogę dla realizacji politycznego celu wyznaczonego przez partię rządzącą. Jeżeli jest to droga efektywna, to jest to równoznaczne, że narzucona przez rządzących „wykładnia” jest prawidłowa.
W rozważanym kontekście prowokacyjnie można by zadać pytanie, czy zamiast posługiwać się „wykładnią” polityczną nie byłoby lepiej wyraźnie stwierdzić, że z woli suwerena wikłanie się w interpretowanie prawa według standardów jego wykładni jest stratą czasu i że w czasach rewolucji stary porządek prawny oraz ludzie z nim związani mogą być usuwani, jeżeli jest to tylko konieczne dla zrealizowania nowych zadań politycznych i nowych celów partyjnych. Za wzorzec mogłaby tu przy tym posłużyć znana rewolucyjna teza o utracie mocy obowiązującej przez prawo burżuazyjne i rozstrzyganiu spraw przez sądy zgodnie z sumieniem rewolucyjnym. Sformułowane pytanie ma nie tylko charakter prowokacyjny, ale w istocie retoryczny. Dla jasności dobrze byłoby jednak gdyby rządzący nie starali się ukrywać, że stosują „wykładnię” polityczną, identyfikując w istocie interpretację prawa z zabiegami polegającymi na ucieleśnianiu zasady, że cel uświęca środki.
Z komedii Sami swoi pamiętamy scenę wręczania granatu osobom udającym się do sądu, któremu towarzyszą słowa: sąd sądem, ale sprawiedliwość musi być po naszej stronie. Zastanawiając się nad konsekwencjami dla funkcjonowania prawa upowszechnienia „wykładni” politycznej, nasuwa się smutne odniesienie do przypomnianej sceny filmu, z tym że ma ono wymiar wręcz tragiczny, który w sposób metaforyczny można ująć w stwierdzeniu, że ludzie tzw. dobrej zmiany wprowadzając nowe standardy wykładni prawa nie tylko wnieśli granat do sądu (sądów), ale go w tym sądzie zdetonowali.
Walerian Sanetra
| Inpost Paczkomaty | 14 zł |
| Kurier Inpost | 14 zł |
| Kurier FedEX | 14 zł |
| Odbiór osobisty | 0 zł |
| Darmowa dostawa | od 250 zł |
| Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |