Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 08/2014
Rok wydania: 2014
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 08/2014
Numer 08/2014 do pobrania w wersji PDF
Spis treści
Mikołaj Rylski
Ochrona pracownika przed nadużywaniem terminowego zatrudnienia
Autor podejmuje próbę oceny efektywności przyjętych przez Polskę rozwiązań prawnych w zakresie ochrony pracowników przed nadużywaniem wobec nich terminowego zatrudnienia, a w konsekwencji próbę oceny zgodności polskiego porządku prawnego z prawem Unii Europejskiej. Zdaniem autora analiza art. 251 kodeksu pracy przeprowadzona w świetle dyrektywy 99/70/WE w sprawie pracy na czas określony prowadzi do wniosku, że Polska wadliwie implementowała w tym zakresie prawo unijne, w szczególności przez niezagwarantowanie efektywnego zrealizowania celów dyrektywy.
Słowa kluczowe: terminowe zatrudnienie, dyrektywa 99/70/WE, implementacja prawa unijnego, limitowanie umów o pracę, umowa o pracę na czas określony.
The protection of an employee against overusing fixed-term employment
The article aims at evaluating the effectiveness of the legal solutions adopted by Poland, concerning the protection of employees against overusing fixed-term employment by employers. In consequence, the author has also made an attempt to evaluate the compatibility of the Polish legal order with the EU law. The analysis of the Labour Code regulations, carried in the light of the directive no 99/70/WE, has resulted in the conclusion that Poland faultily implemented the union law in this scope, especially due to the lack of guarantees that the purposes of the directive would be realized effectively.
Studia i opracowania
Michał Soćko
The deduction from remuneration for work in the Polish Labour Code as one of elements in the remuneration-protection system
First part of the article presents concepts occurring in the Polish literature of labor law in defining the protection of remuneration for work. Subsequently indicated and in appropriate extent described, the most important legal institutions of protect remuneration for work, with particular regard to the rules governing permissible deductions. This article may be useful, among others, for foreigners wishing to be employed in Poland as well as for foreign employers interested in creating jobs in our country..
Keywords: remuneration for work, protection of remuneration for work, Labour Code.
Potrącenie z wynagrodzenia za pracę w polskim kodeksie pracy jako element ochrony wynagrodzenia
Autor przedstawia występujące w polskiej literaturze prawa pracy koncepcje w definiowaniu ochrony wynagrodzenia za pracę, a następnie wskazuje i w odpowiednim zakresie omawia najważniejsze instytucje prawne chroniące wynagrodzenie za pracę, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów regulujących dopuszczalne potrącenia. Artykuł jest adresowany zwłaszcza do cudzoziemców zamierzających podjąć zatrudnienie w Polsce oraz pracodawców zagranicznych zainteresowanych utworzeniem miejsc pracy w naszym kraju.
Słowa kluczowe: wynagrodzenie za pracę, ochrona wynagrodzenia za pracę, kodeks pracy.
Wykładnia i praktyka
Agata Ludera-Ruszel
Dyskryminacja ze względu na niepełnosprawność w zakresie dostępu do zatrudnienia
Z danych Unii Europejskiej wynika, że w jej krajach członkowskich jedna na sześć osób jest niepełnosprawna. Wskaźnik ubóstwa w tej grupie jest aż o 70% wyższy od średniej, m.in. z powodu trudności, jakie osoby niepełnosprawne napotykają w dostępie do zatrudnienia. Podkreśla się bowiem, że praca chroni przed biedą, przez to iż gwarantuje niezależność ekonomiczną. W 2002 r. poziom zatrudnienia osób niepełnosprawnych w krajach UE wyniósł zaledwie 50%. Kryzys gospodarczy, jaki dotknął Europę w latach 2008-2010, jeszcze pogorszył sytuację osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Autorka, przedstawiając problematykę dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność w zakresie dostępu do zatrudnienia, omawia kluczowe przypadki naruszenia zakazu dyskryminacji w tym obszarze oraz wskazuje roszczenia, jakie z tego tytułu przysługują osobie dyskryminowanej. Podejmuje również próbę odpowiedzi na pytanie, czy obowiązujące w naszym kraju regulacje prawne stanowią skuteczny instrument przeciwdziałania dyskryminacji osób niepełnosprawnych w zakresie dostępu do zatrudnienia.
Słowa kluczowe: dyskryminacja, niepełnosprawność, zatrudnienie.
Discrimination against disabled people in access to employment
According to data from the European Union poverty rate among disabled people is 70% higher than the average, mainly due to the difficulties that people with disabilities face in access to employment. It is known that job protects against poverty as it guarantees economic independence. For this reason the article deals with the issue of discrimination against disabled people in access to employment. For this purpose, in the article the key cases of violations of the prohibition of discrimination in this area has been identified. Taking the above into consideration the aim of the article is to determine whether existing regulations are an effective instrument for combating discrimination on grounds of disability in access to employment.
Keywords: discrimination, disability, employment.
Andrzej Marian Świątkowski
Zwolnienia grupowe w świetle judykatury Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – cz. 2
W pierwszej części artykułu autor przedstawił orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i opinie prawne jego adwokatów (rzeczników) generalnych w sprawach związanych z definicją podstawowych pojęć prawnych używanych w dyrektywie 98/59/WE w sprawie zbliżania ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do zwolnień grupowych i jej poprzedniczkach, tj. dyrektywach 75/129/EWG i 92/56/EWG. W części drugiej omawia i analizuje orzeczenia Trybunału dotyczące obowiązkowych procedur informacyjno-konsultacyjnych, które mają skutecznie przeciwdziałać nieuczciwej konkurencji wśród przedsiębiorców i promują ideę dialogu społecznego. Ostatecznym celem procedur informacyjno-konsultacyjnych jest bowiem umożliwienie partnerom społecznym zawarcie porozumienia w sprawie uniknięcia konieczności dokonania zwolnień, ograniczenia ich rozmiaru lub zaproponowania środków umożliwiających złagodzenie tych zwolnień.
Słowa kluczowe: zwolnienia grupowe, dialog społeczny, nieuczciwa konkurencja, informacja i konsultacja.
Collective redundancies in jurisprudence of the Court of Justice of the European Union – part 2
Specific obligations to inform and consult imposed on the employers contemplating collective redundancies effectively prevent unfair competition among the entrepreneurs and promote the idea of social dialogue. The ultimate objective of the information and consultation procedures is to enable to social partners to reach an agreement concerning avoidance of collective redundancies, reduction of the number of workers affected or offering measures to mitigate such redundancies. Open, patterned on a European “open method coordination”, technique of legislative measures applied in the EU Member States to ensure compliance with the obligations stipulated in the Directive on collective redundancies, complemented by the Court of Justice with the requirement of effectiveness of the applied measures, adds to the general, positive evaluation of the analysed case-law.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Zakres uprawnień małżonka osoby ubezpieczonej pozostających w związku ze środkami zgromadzonymi na jej rachunku w otwartym funduszu emerytalnym
W 2009 r. został odnotowany pierwszy przypadek przyznania i wypłaty emerytury z uwzględnieniem środków pieniężnych zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym, czyli z uwzględnieniem środków pieniężnych na emeryturę gromadzonych w tzw. II filarze ubezpieczeń, powołanym w wyniku reformy systemu emerytalnego z 1998 r. Ponieważ faktyczna realizacja tej reformy dokonuje się dopiero teraz, dotychczas brakowało jakichkolwiek wypowiedzi judykatury z przedmiotowego zakresu. Już tylko z tego powodu zasługuje na przedstawienie pierwsze orzeczenie Sądu Najwyższego z tym związane, tym bardziej że dotyka szeroko dyskutowanej obecnie problematyki charakteru i zakresu prawa własności do środków zgromadzonych w otwartym funduszu emerytalnym, w tym uprawnień do nich małżonka osoby ubezpieczonej, wynikającego z art. 31 § 2 pkt 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Autorka przedstawia główne tezy tego judykatu oraz wiodące motywy jego uzasadnienia.
Słowa kluczowe: emerytura z II filaru, małżeńska wspólność majątkowa.
Scope of rights of an insured person’s spouse remained in connection with funds accumulated on the spouse’s open pension fund account
2009 saw the first case when a retirement pension was granted and paid out partly from the funds held in an open pension fund, i.e. cash funds intended for retirement and accumulated under the so-called second pillar insurance as established following the pension system’s reform in 1998. As the actual implementation of the reform is taking place only currently, there haven’t been any judicial statements in the subject so far. Only for this reason, it is worth presenting the first ruling of the Supreme Court to this respect, also because it influences the widely debate dissue of the nature and scope of the ownership right to the funds accumulated in open pension funds, including the scope of rights of a spouse of an insured person under Article 31(2) point 3 of the Family and Guardianship Code. The author introduces the main thesis of the ruling and the fundamental grounds for its justification.
Monika Gładoch, Piotr Baraniak
Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 10 września 2013 r. (I UK 74/13) w sprawie oskładkowania bonów żywieniowych wydawanych pracownikom
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Ekwiwalent za urlop
Konsultacje i wyjaśnienia
Staż pracy
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2014 r. od poz. 864 do poz. 1020
Wskaźniki i składki ZUS – według stanu na dzień 1 sierpnia 2014 r.
Czy koniec prawa pracy?
Jedni wieszczą koniec prawa pracy, inni zaś chcieliby żeby on nastąpił, a jeszcze inni cieszą się, że według ich prognoz koniec ten jest już bardzo bliski. W ostatnich latach atak na prawo pracy przypuszczany jest zwłaszcza ze strony zwolenników skrajnie pojętego liberalizmu gospodarczego. Wyraża się on między innymi w twierdzeniu, że wskutek istnienia „skandalicznego” kodeksu pracy nasza gospodarka nie może osiągnąć tego wszystkiego, na co ją stać. Remedium na większość bolączek systemu ekonomicznego miałoby być więc uchylenie tego kodeksu i powrót do regulacji cywilnoprawnych jako podstawy zatrudnienia w przedsiębiorstwach. Idzie tu jednak tylko – jak należy sądzić – o likwidację tzw. przywilejów pracowniczych, a nie o zasadniczą zmianę w zasadach organizacji funkcjonowania przedsiębiorstw wyrażających się w podporządkowaniu pracowników pracodawcy w procesie świadczenia pracy, czego nie zapewniają więzi prawne kształtowane na podstawie umów cywilnych. W zgłaszanych w tym zakresie postulatach tkwi więc wewnętrzna sprzeczność, bo uchylenie kodeksu pracy i pełny powrót do reguł cywilnoprawnych musiałoby oznaczać rezygnację z zasady podporządkowania pracownika pracodawcy, bez którego trudno sobie wyobrazić także współcześnie efektywną produkcję i usługi. Trzeba przy tym pamiętać, że tzw. przywileje pracownicze są swoistą ceną płaconą za podporządkowanie pracownicze.
Podważanie podwalin prawa pracy pozostaje także w związku z rozwijaną koncepcją tzw. samozatrudnienia oraz mikroprzedsiębiorczości. W jej ujęciu – w skrajnej wersji – również w dużych przedsiębiorstwach pracowników powinny zastąpić osoby samozatrudnione (prowadzące samodzielnie działalność gospodarczą), a skoro znikają pracownicy jako podmioty pozostające w stosunku pracy, to znika także prawo pracy. Świat wytwórczości dóbr i usług zostaje sprowadzony w tej wizji do jednoosobowych podmiotów samodzielnie prowadzących działalność gospodarczą, w tym także w ramach czy na rzecz dużych podmiotów (przedsiębiorstw), ale nie w charakterze pracowników. Wizja ta – sprowadzająca się do tezy, że istnieją tylko przedsiębiorcy i zleceniobiorcy (osoby świadczące pracę na podstawie umowy o świadczenie usług), w tym jednoosobowi przedsiębiorcy jako osoby samozatrudnione trwale kooperujące z większymi przedsiębiorstwami – choć być może pociągająca, jest nierealistyczna. Mimo istnienia obecnie i w dającej się przewidzieć przyszłości poszerzającej się sfery, w której może i powinno być rozwijane tzw. samozatrudnienie, zatrudnienie na podstawach cywilnoprawnych oraz mikroprzedsiębiorczość, nie oznacza to jednak możliwości pominięcia konieczności zaspokajania potrzeb także większych organizmów gospodarczych o wysokim stopniu zorganizowania produkcji, której nie można sobie wyobrazić bez zatrudnienia pracowniczego, a zwłaszcza bez pracowniczego podporządkowania.
Należy przy tym podkreślić, że prawo pracy normuje nie tylko stosunki w sferze produkcji dóbr i usług materialnych, ale kształtuje także status osób zatrudnionych w aparacie publicznym. W przeszłości status ten miał charakter publicznoprawny (administracyjnoprawny). Współcześnie zatrudnienie w aparacie publicznym zasadniczo – pomijając tzw. służby mundurowe – nie tylko że przekształciło się w zatrudnienie w ramach stosunku pracy (o charakterze zobowiązaniowym), ale co więcej służba publiczna stała się niejako bastionem prawa pracy; w służbie tej nie tylko są utrzymywane, ale też skutecznie rozwijane tradycyjne instytucje i konstrukcje prawa pracy. Można uznać za do pewnego stopnia pociągającą ideę prywatyzacji agend państwowych (np. prywatyzacja więzień), ale jednocześnie należy sobie zdawać sprawę z ograniczonego zakresu procesu przekazywania zadań państwa w ręce prywatne. O ile możliwe było i nastąpiło odejście od tradycyjnego ujęcia służby publicznej jako pełnionej przez funkcjonariuszy podlegających regułom prawa administracyjnego, i ukształtowanie statusu prawnego urzędników jako statusu pracowniczego, o tyle trudno sobie wyobrazić, że zadania np. ministra, dyrektora ministerialnego, wojewody, starosty czy referenta w gminie zostaną sprywatyzowane i powierzone do wykonania określonym osobom np. na zasadzie tzw. samozatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej. Ponadto, o ile do wyobrażenia i zaakceptowania jest oparcie służby publicznej (pewnych jej sektorów) na zasadzie powierzenia wykonania jej zadań przez pracowników zatrudnionych nie na podstawie mianowania, lecz na podstawie umowy o pracę, o tyle trudno zakładać prawidłowość realizacji zadań państwa przy przyjęciu rozwiązania, iż co do zasady są one wykonywane przez osoby zatrudnione np. na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło.
Swego czasu mocno rozwijana była idea samorządu pracowników, która stawiała pod znakiem zapytania tradycyjne koncepcje prawa pracy, a w każdym razie prowadziła do ich istotnej modyfikacji. Zakładała ona zniesienie przeciwieństwa pracy i kapitału oraz utożsamienie roli pracownika i pracodawcy. Według niej pracownik był jednocześnie sam dla siebie pracodawcą w ramach – by tak rzec – zbiorowego (kolektywnego) samozatrudnienia. Znajdowało to wyraz między innymi w rezygnacji z pojęcia pracodawcy i posługiwania się np. w rozwiązaniach jugosłowiańskich nazwą „jednostka pracy zespolonej”. Eksperyment samorządowy został wszakże negatywnie zweryfikowany w praktyce gospodarczej oraz politycznej i stąd zagrożenie jakie z jego strony płynęło dla tradycyjnie pojmowanego prawa pracy przestało w istocie istnieć.
O pewnym zagrożeniu dla prawa pracy można także mówić ze strony rozwijanych koncepcji prawa socjalnego i prawa zabezpieczenia społecznego, które łącznie z prawem pracy bywają nieraz traktowane jako części prawa socjalnego. Można przy tym odnieść wrażenie, iż uważa się, że instytucje i konstrukcje prawa pracy powinny być krojone na miarę potrzeb prawa socjalnego czy prawa zabezpieczenia społecznego, a nie odwrotnie. Trudno jednak przyjąć, że racje i potrzeby np. prawa emerytalnego miałyby wyznaczać sposób pojmowania i rozwiązania problemów stojących przed prawem pracy. W tym przypadku potrzeby i stosunki produkcji muszą być uznane za mające prymat nad potrzebami i stosunkami kształtowanymi w ramach wtórnego podziału dochodu narodowego. Być może z punktu widzenia założeń merytorycznych i potrzeb terminologicznych prawa ubezpieczeń społecznych wygodna i zasadna jest konstrukcja stosunku zatrudnienia, w którym niejako roztapia się pojęcie stosunku pracy, ale nie oznacza to, że tego typu racje miałyby mieć jakieś większe znaczenie dla sposobu pojmowania i kształtowania rozwiązań prawa pracy.
Mimo zasygnalizowanych wyżej zagrożeń należy stwierdzić, że jak dotąd prawo pracy ma się dobrze, a przepowiednie co do przewidywanej marnej jego przyszłości są nieuzasadnione i przedwczesne.
Walerian Sanetra
| Inpost Paczkomaty | 14 zł |
| Kurier Inpost | 14 zł |
| Kurier FedEX | 14 zł |
| Odbiór osobisty | 0 zł |
| Darmowa dostawa | od 250 zł |
| Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |