Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 09/2011
Rok wydania: 2011
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Spis treści numeru 9/2011
SPIS TREŚCI
Jan Jończyk
O modernizacji prawa pracy
Stworzony w XX wieku model prawa pracy jest na wyczerpaniu, o czym świadczy między innymi coraz więcej wypowiedzi o potrzebie modernizacji prawa pracy. Przy założeniu, iż w praktyce mamy już elementy (zalążki) nowego modelu prawa pracy, uwagę należy skierować na zagadnienia ogólniejsze, systemowe. Próba w tym kierunku wyłania obraz trzech podstawowych problemów prawa pracy, dotyczących płacy, umów o zatrudnienie i ochrony pracy. „Płaca” wymaga bliższego określenia partnerów społecznych powołanych do ustalania płacowych standardów (soft law), z myślą o układach zbiorowych pracy i umowach o zatrudnienie, oraz do wykorzystania przez organy władzy w celu określenia proporcji wynagrodzenia i danin (składki, płacowego podatku). Zagadnienie umów o zatrudnienie (wyodrębnionych wedle kryterium osobistego wykonywania pracy w zarobkowym celu) jest zagadnieniem odrębnym. Wykonywanie pracy na podstawie umowy o zatrudnienie podlega publicznoprawnej ochronie pracy (w zakresie czasu pracy, urlopów, bezpieczeństwa i higieny pracy i in.), adresowanej do zatrudniającego, który ponosi odpowiedzialność prawną w razie naruszenia przepisów o ochronie pracy.
Modernising Labour Law
Labour law being a XX century creation is under criticism looking for its modernisation. Contrary to mostly reform projections (de lege ferenda) this paper puts emphasis on reinterpreting new legal phenomena which are emerging and already operating since about two decades. A more general and sistemic view shows the future of labour law as composed of three parts: 1) law of the pay (pay devided into wage „in cash” and social security contribution and/or tax), i.e. on setting pay standards (soft law) by social partners as well as suggesting statutory regulation in minimal wage, contribution and tax matters, 2) employment contracts based on the criterion of the „personal gainful work nexus” (employment contract law), 3) work protection law (comprising working hours, paid leave, employment of young workers, safety at work), conceived as a public law regulation, sanctioned employer’s infringements in the way of civil (tort), administrative and penal responsibility.
Studia i opracowania
Wojciech Muszalski
Dziesięciolecie kodeksu pracy Federacji Rosyjskiej
Opracowanie przedstawia charakterystykę kodeksu pracy Federacji Rosyjskiej z 2001 r., z uwzględnieniem dokonanych licznych już nowelizacji jego tekstu w ciągu dziesięciolecia obowiązywania kodeksu.
Russian Federation Labour Code
This article aims to present Russian Federation labour code, 2001. Particular attention was paid to main problems of Russian labour law.
Wykładnia i praktyka
Janusz Wiśniewski
Mechanizm regulujący zawieranie umów o pracę na czas określony – w kontekście upływającego okresu obowiązywania ustawy antykryzysowej
W ramach antykryzysowej liberalizacji prawa pracy do polskiego systemu prawa zaimplementowano – na okres przejściowy – znany prawodawstwu wspólnotowemu maksymalny ogólny czas trwania zatrudnienia terminowego. Ten nowy mechanizm zarówno w praktyce, jak i literaturze przedmiotu wywołał kontrowersje w kwestii następstw przekroczenia przez strony stosunku pracy 24-miesięcznego okresu lub okresów zatrudnienia na podstawie umowy albo umów o pracę na czas określony. Analitycy rynku pracy podnoszą także, iż mechanizm, który w czasie spowolnienia gospodarczego miał chronić miejsca pracy, może się przyczynić do ich ograniczenia, bowiem przed upływem 24 miesięcy od uchwalenia przepisów antykryzysowych (termin ten minął 22 sierpnia 2011 r.) firmy mogą rozwiązać umowy na czas określony, aby nie przekształciły się one w stałe kontrakty. Autor podejmuje próbę analizy środków, które mają przeciwdziałać nadużyciom wynikającym z korzystania z kolejnych umów lub stosunków pracy na czas określony, mając na uwadze, że zakres okoliczności wskazujących na istotę i cele umowy na czas określony w ramach społecznej gospodarki rynkowej zdaje się poszerzać.
The Mechanism Controlling the Entering into a Fixed-Term Employment Contract in the Light of Currently Expiring Anti-Crisis Act
A maximum duration of temporary employment, known to the community legislation, has been implemented - for a transitional period - in the Polish labour law system within the crisis liberalisation of the labour law. This new mechanism raised controversy, both in practice and reference books, about the consequences resulting from exceeding by the parties the employment relationship of the 24-month employment period or periods based on an employment contract or contracts for definite time. Job market analysts claim also that the mechanism which was supposed to protect workplaces during a slowdown in economic activity, can contribute to workplace reduction, as companies can terminate employment contracts for definite time prior to the lapse of 24 months from passing crisis regulations (this term elapses on 22nd August 2011) though, to prevent them from being permanent employment contracts. Therefore an attempt to analyse the regulative mechanism in applying employment contracts for definite time seemed to be well grounded, especially that the range of circumstances indicating the essence and purposes of the employment contract for definite time within the social market economy, seems to be extending. According to the author this situation provides an opportunity for more rational using of these contracts by employers and employees alike.
Inetta Jędrasik-Jankowska
Nierozwiązanie stosunku pracy jako przyczyna zawieszenia prawa do emerytury
Autorka, analizując treść art. 103a ustawy emerytalnej, akceptuje wprowadzenie wymogu rozwiązania stosunku pracy w celu zrealizowania prawa do emerytury, krytykuje jednak posłużenie się przez ustawodawcę konstrukcją zawieszenia prawa. Twierdząc, że nierozwiązanie stosunku pracy nie może być traktowane jako przyczyna zawieszenia prawa do emerytury, zwraca uwagę, iż wadliwe przyjęcie tej konstrukcji miało na celu umożliwienie zastosowania warunku rozwiązania stosunku pracy z mocą wsteczną, tj. w odniesieniu do osób, które zrealizowały swoje prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r.
Unsolved Employment Contract as the Reason for Suspension of Old Age Pension
The author analyzes the content of article No. 103a of Law on Social Insurance Found Pensions and classifies the recent amendment that introduced the requirement for termination of employment contract as a condition of acquiring old age pension. However, the author disagrees with the legislator that the amendment should be treated as one of the examples of suspension of the entitlement to old age pension and points out that the flawed adoption of this legal structure was aimed at the possibility of application of the termination requirement with retrospective effect i.e. to people who acquired their old age pensions from 8 January 2009 until 31 December 2010.
Wojciech Pudełko
Zakres przedmiotowy ograniczeń dodatkowego zatrudnienia nauczycieli akademickich
Nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym dokonana ustawą z 18 marca 2011 r. w istotny sposób modyfikuje dotychczasowe zasady podejmowania przez nauczycieli akademickich dodatkowego zatrudnienia. Zagadnienie to było przedmiotem zażartej dyskusji w toku prac parlamentarnych nad nowelizacją, przede wszystkim z tego względu, że ograniczenia dodatkowego zatrudnienia godzą w zawartą w art. 65 konstytucji zasadę wolności pracy. Autor analizuje nowy zakres przedmiotowy ustawowych ograniczeń dodatkowego zatrudnienia nauczycieli akademickich. Podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie o zgodność przyjętej przez ustawodawcę regulacji z innymi normami systemu, a także możliwość osiągnięcia przez nią zamierzonych celów oraz kompromisu pomiędzy interesami szkół wyższych i interesami zatrudnionych tam nauczycieli akademickich.
Subjective Scope of Lecturers’ Additional Employment Restrictions
Recent amendment of Polish Higher Education Act introduces new principles in matter of undertaking additional employment by lecturers employed in higher education institutions. This issue has been the subject of fierce debate in the course of the amendment process, mostly due to collision of the statutory provisions stipulating restrictions in additional employment with a principle of employment freedom expressed in article 65 of Polish Constitution. The dominant aim of this paper is to analyse content of new additional employment regulations and consequences of its violation. Author is also heading to give an answer to a question of the conformity of adopted regulation with others legal regulations. This study also considers whether currently in force lecturers’ additional employment restrictions are capable to attain theirs objectives and to mitigate the conflict of interests between universities and theirs employees.
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Równe traktowanie kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i zabezpieczenia społecznego
Equal Treatment of Men and Women in Matters of Employment and Social Security
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Przedawnienie roszczeń majątkowych opartych na przepisach prawa cywilnego mających zastosowanie na podstawie art. 300 k.p.
The Limitation of the Property Claims Based of Provisions of Civil Code Applicable on the Basis of Art. 300 of the Labour Code
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Bhp przy zatrudnianiu pracowników tymczasowych
Konsultacje i wyjaśnienia
Umowy terminowe – zagadnienia praktyczne
Nowe przepisy
Przegląd obejmuje Dzienniki Ustaw od numeru 153 z 26 lipca 2011 r. do numeru 177 z 26 sierpnia 2011 r.
Wskaźniki i składki ZUS – według stanu na 1 września 2011
FELIETON
Przedwyborcze obietnice
Nadchodzą wybory parlamentarne, więc każda partia polityczne prezentuje swój program wyborczy, a w nim swoje obietnice dotyczące m.in. sfery zatrudnienia i zabezpieczenia społecznego. Prześledźmy, co w tym zakresie prezentują cztery największe partie. Rządząca Platforma Obywatelska przyrzeka: wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej, lecz nie wskazuje o ile; wprowadzenie przepisów gwarantujących kobietom „równą płacę za równą pracę”, jakby taka gwarancja nie była przewidziana w art. 183c k.p.; wprowadzenie reformy emerytur mundurowych, przy poszanowaniu praw nabytych, lecz nie wskazuje, na czym reforma ta ma polegać; zwiększenie efektywności zarządzania aktywami OFE, lecz nie wskazuje, jakimi instrumentami chce to osiągnąć; otwarcie zawodów, które do tej pory pozostawały zamknięte, zapewne chodzi tu o zawody prawnicze, choć może także i o lekarzy, może autorzy programu PO chcieliby, aby mógł ich operować świeżo upieczony absolwent medycyny, skoro takiż absolwent prawa ma mieć możliwość prowadzenia obsługi prawnej.
Z kolei największa partia opozycyjna – Prawo i Sprawiedliwość proponuje pakt społeczny, czyli umowę miedzy partnerami społecznymi i rządem, który ma „wzmocnić państwo jako ośrodek zaufania”, cokolwiek miałoby to znaczyć. Pakt miałby dotyczyć wszystkich najważniejszych dziedzin życia społecznego, a w szczególności: polityki rynku pracy; wypracowania efektywnego modelu wynagradzania pracowników sfery budżetowej; polepszenia jakości życia Polaków, zwłaszcza emerytów i innych słabszych grup społecznych. Gdyby osiągnięcie tych szczytnych celów zależało od zawierania paktów społecznych, to już dawno powinniśmy żyć w kraju szczęśliwości wszelakiej. PiS postuluje też zapewnienie „rozsądnej równowagi” pomiędzy pracownikami i pracodawcami, w szczególności poprzez zmianę przepisów prawa pracy, które „wzmocnią ochronę wypłaty wynagrodzeń pracownikom”, co należy uznać za słuszne, pod warunkiem że pracodawca ma pieniądze na wypłatę wynagrodzeń. Postuluje się też ograniczenie zawierania kolejnych umów na czas określony na okres nie dłuższy niż 18 miesięcy, co trzeba przyznać mieści się w standardach unijnych. Powstaje jednak pytanie, dlaczego przyjęto termin 18-miesięczny, a nie 12- czy 24-miesięczny. PiS chce „usprawnić także sądy pracy” poprzez wprowadzenie „obligatoryjnych terminów rozstrzygania spraw”, co można by było uznać za trafne przy założeniu, że sprawy z zakresu prawa pracy trwają długo z powodu opieszałości sądów, a nie z powodu zbyt dużej liczby spraw; ja takiego założenia nie czynię. PiS krytykuje także działalność ZUS-u, wskazując, że jest to instytucja niewystarczająco „przyjazna dla obywateli” i z tym stwierdzeniem trudno się nie zgodzić, lecz powstaje pytanie, czy ZUS był taką przyjazną instytucją, gdy rządziło Prawo i Sprawiedliwość. O ile pamięć mnie nie myli – nie był.
Sojusz Lewicy Demokratycznej w swym programie wyborczym jest bardzo syntetyczny w sferze zatrudnienia i zabezpieczenia społecznego. Postuluje: podwyższenie płacy minimalnej i najniższych świadczeń emerytalno–rentowych; uporządkowanie systemu ubezpieczeń społecznych oraz działań zapewniających wyższe świadczenia obecnych i przyszłych emerytów; promowanie pracy na pełny etat oraz przywrócenie zachwianej równowagi pomiędzy elastycznością a bezpieczeństwem zatrudnienia; stworzenie lepszych warunków dla aktywizacji osób niepełnosprawnych i ochrony miejsc pracy tych osób; przeciwdziałanie dyskryminacji. W podsumowaniu można stwierdzić, że program socjalny SLD jest na tyle słuszny co hasłowy.
Wreszcie Polskie Stronnictwo Ludowe – koalicjant partii rządzącej w swym programie wyborczym obiecuje m.in., iż dołoży starań, „żeby każdy obywatel naszego kraju miał pracę, uległa wyraźnej poprawie sytuacja polskich rodzin, a emeryci i renciści mieli godne świadczenia”; aby został „utrzymany oddzielny, udoskonalony system ubezpieczeń dla rolników (KRUS); żeby „wprowadzić dobrowolność przynależności do otwartych funduszy emerytalnych”. Nic tu dodać, nic tu ująć.
Tyle mają do zaoferowania cztery największe, reprezentowane w Sejmie RP partie polityczne. Jak te propozycje ocenią wyborcy, dowiemy się 9 października.
Krzysztof Rączka
| Kurier Inpost | 14 zł |
| Kurier FedEX | 14 zł |
| Inpost Paczkomaty | 14 zł |
| Odbiór osobisty | 0 zł |
| Darmowa dostawa | od 250 zł |
| Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |