Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 11/2013

Praca i Zabezpieczenie Społeczne 11/2013

 

Numer 11/2013 do pobrania w wersji PDF

 

Spis treści

 

Walerian Sanetra
Ogólnie o aksjologicznych podstawach prawa pracy

 

Osobne aksjologiczne podstawy istnieją w odniesieniu do systemu norm prawa pracy, do prawa pracy w działaniu, do prawa pracy rozumianego jako część prawoznawstwa i w odniesieniu do jego dydaktyki. Na aksjologię prawa pracy składają się przede wszystkim wartości „wewnętrzne” prawa, które są sformułowane w prawie międzynarodowym, unijnym i w Konstytucji RP. Według Konstytucji RP ogólnym źródłem konkretniejszych wartości jest godność człowieka, będąca wartością „wyjściową”. Wartości te nie mają jednak charakteru prawnonaturalnego, choć podlegają procesowi obiektywizacji. Zdaniem autora krytyka „tyranii wartości” jest uzasadniona, ale ponieważ zasadnicza część z nich, w tym wartości prawa pracy, jest sformułowana w tekstach prawa, wobec tego ich analiza w prawoznawstwie jest niezbędna. W analizie tej należy uwzględnić dyferencjację prawa pracy. W szczególności można mówić o odrębnych podstawach aksjologicznych w przypadku indywidualnego prawa pracy i zbiorowego prawa pracy.

 

General Notes on Axiological Grounds of Labour Law

 

We can distinguish separate axiological grounds with respect to the system of legal normes in Labour Law, to the practice of Labour Law, to Labour Law understood as an area of jurisprudence and with respect to the teaching of Labour Law. The axiology of Labour Law includes primarily the „inherent” values of law which are set out in international law, EU law and the Constitution of Republic of Poland. Pursuant to this Constitution, a general source of more specific values is the human dignity as the „fundamental” value. These values, however, are not of legal and natural character, although they are subject to the proces of objectivization. The criticism of the „tyranny of values” is justified but as the most essential of them, including the values of Labour Law, are laid down in law, their analysis in jurisprudence is necessary. The analysis should take account the differentiation of Labour Law. In particular, we can speak about separate axiological grouds in the case of individual Labour Law and collective Labour Law.

 

Studia i opracowania

 

Renata Babińska-Górecka
Uwagi na temat projektu nowelizacji art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (nowa podstawa i przesłanki wzruszalności prawomocnych decyzji rentowych)

 

Autorka podejmuje próbę oceny senackiego projektu nowelizacji art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zwracając uwagę na zawarte w nim odwołanie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2012 r. (K 5/11), rozważa, czy wyrok ten spowodował powstanie konstrukcyjnej luki w regulacji prawnej instytucji wzruszalności prawomocnych decyzji rentowych, ze względu na którą podjęta nowelizacja jest niezbędna. Projekt nowelizacji art. 114 ust. 1 przewiduje stosowanie do decyzji rentowych nadzwyczajnych trybów wzruszenia decyzji administracyjnych uregulowanych w kodeksie postępowania administracyjnego. W związku z tym autorka ocenia planowaną zmianę z punktu widzenia jej adekwatności do właściwości decyzji rentowych, specyfiki mechanizmu kształtowania uprawnień emerytalnych i rentowych oraz innych aspektów natury teoretycznej determinujących cel i istotę wzruszalności prawomocnych decyzji rentowych. Odnosząc się do nowej przesłanki ponownego ustalenia w postaci błędu organu rentowego, stwierdza, że przesłanka ta może prowadzić do przywrócenia - derogowanej trybunalskim wyrokiem - możliwości wzruszenia prawomocnych decyzji rentowych w wyniku ponownej, odmiennej niż przyjęta wcześniej oceny dowodów stanowiących podstawę ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości.

 

Some Comments on the Draft Amendment to the Article 114 of the Act on Disability and Retirement Pensions from the Social Insurance Fund (New Legal Basis and Premises of Challengeability of Final Pension Decisions)

 

The paper attempts to evaluate the Senate draft amendment to the article 114 regulation of the Act on Disability and Retirement Pensions from the Social Insurance Fund. The author refers to the reasons for the planned change presented in the explanatory statement of the draft. Taking into consideration the reference to the Constitutional Tribunal judgement of 28 February 2012 (Ref. No. K5/11) contained in the statement, the author tries to answer the question whether this judgement, derogating the regulation article 114 section 1a of the Pension Act, has created a constructional loophole in the legislative provision of the institution of challengeability of final pension decisions due to which the undertaken amendment is essential. The planned legislative provision, changing the wording of the regulation in the article 114 section 1 of the Pension Act, provides for applying extraordinary proceedings of challenging administrative decisions regulated by Administrative Procedure Code to pension decisions. Therefore, the planned change is evaluated in the paper in terms of its adequacy to the pension decision properties, character of the mechanism of forming pensions entitlements and other aspects of theoretical character determining the purpose and nature of the challeangeability of final pension decisions. Referring to a new premise of invalid re-determination of pension authority, the paper presents a fear that the premise may result in re-implementing the possibility (which was derogated by Tribunal judgement) of challenging final pension decisions as a result of a different than previously accepted re-evaluation of evidence being a basis for determining the entitlement to the benefits or their amount.

 

Wykładnia i praktyka

 

Krzysztof Rączka
Urlopy bezpłatne i zwolnienia od pracy działaczy związkowych

 

Wśród gwarancji wolności związkowych można wyróżnić uprawnienia, które mają ułatwiać działanie związków zawodowych. Konieczność ich wprowadzenia wynika z art. 2 konwencji nr 135 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej ochrony przedstawicieli pracowników w przedsiębiorstwach i przyznania im ułatwień, przyjętej 23 czerwca 1971 r. w Genewie i ratyfikowanej przez Polskę. Zgodnie z jej art. 2 ust. 1 w przedsiębiorstwach będą przyznane przedstawicielom pracowników takie ułatwienia, które umożliwią im szybkie i skuteczne wykonywanie ich funkcji. Ustęp 3 powołanego artykułu zastrzega jednak, że przyznanie stosownych ułatwień nie powinno utrudniać skutecznej działalności zainteresowanego przedsiębiorstwa. Uprawnienia ułatwiające działalność związków zawodowych mogą mieć charakter zbiorowy i indywidualny. Do pierwszej grupy można np. zaliczyć prawo związków zawodowych do rokowań czy też ich prawo do informacji. Z kolei do uprawnień indywidualnych należy m.in. prawo działaczy związkowych do urlopów bezpłatnych oraz zwolnień od pracy.

 

Trade Union Activists’ Unpaid Leaves and Releases from Work

 

Among guarantees of trade union freedoms there are rights set to facilitate the operation of trade unions. The obligation to introduce such rights follows from article 2 of the Convention 135 concerning Protection and Facilities to be Afforded to Workers' Representatives in the Undertaking, adopted on 23rd June 1971 in Geneva and ratified by Poland. According to article 2.1 of the Convention such facilities in the undertaking shall be afforded to workers' representatives as may be appropriate in order to enable them to carry out their functions promptly and efficiently. However, article 2.3 of the Convention stipulates that the granting of such facilities shall not impair the efficient operation of the undertaking concerned. Rights that facilitate the operation of trade unions can have individual or collective nature. The first group includes e.g. trade unions’ right to negotiations or right to information. The group of individual rights includes i.a. trade union activists’ right to unpaid leaves and releases from work.

 

Zdzisław Kubot
Uznanie za pracownika osoby prowadzącej pozarolniczą działalność

 

Autor wykazuje, że zakresem normowania art. 8 ust. 2a z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa systemowa) objęte są osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Jest to kategoria osób wymieniona w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej, określona mianem „zleceniobiorców”. Zakresem zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej nie są objęte osoby prowadzące pozarolniczą działalność, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 4 tej ustawy. Pomiędzy zakresami stosowania art. 6 ust. 1 pkt 4 i art. 6 ust. 1 pkt 5 zachodzi stosunek wykluczenia. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy systemowej, nie mogą być na podstawie art. 8 ust. 2 a ustawy systemowej uznane za pracowników. Status ubezpieczeniowy jest statusem pochodnym wobec statusu prywatnoprawnego. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność podlegają ubezpieczeniom społecznym wyłącznie w ramach tego statusu.

 

A Person Conducting a Non-agricultural Business Activity Shall Be Considered as a Worker

 

The author demonstrates that persons performing work on the basis of an employment contract, agency agreement or any other contract for the provision of services in relation to which, pursuant to the Civil Code, the provisions concerning a commission are applied, are covered by the scope of Article 8 subparagraph 2a of the system act. This is a category of persons listed in Article 6 paragraph 6 point 1 of the system act, called „contractors”. Persons conducting a non-agricultural business activity specified in Article 6 paragraph1 point 4 of the said act, are not covered by the scope of Article 8 subparagraph 2a of the system act. We can observe an exclusion relation between the application between the scopes of Article 6 paragraph 1 point 4 and Article 6 paragraph 1 point 5. Persons conducting a non-agricultural business activity referred to in Article 6 paragraph1 point 4 of the system act, cannot under Article 8 paragraph 2 of the said act be deemed as employees. Insurance status is a derivate towards a private – legal status.

 

Krzysztof Ślebzak
Podleganie ubezpieczeniu społecznemu w przypadku jednoczesnego wykonywania pracy i prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich UE

 

Przedmiotem artykułu jest analiza normy kolizyjnej, wynikającej z art. 13 nr 883/2004 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) z 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, dotyczącej przypadku jednoczesnego wykonywania pracy i prowadzenia działalności na terytorium przynajmniej dwóch państw członkowskich. Do podjęcia tej problematyki skłania wyrok Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2013 r. (II UK 333/12) i późniejsze wypowiedzi prasowe, sugerujące, jakoby po tym rozstrzygnięciu możliwe stało się korzystanie z tańszego ubezpieczenia społecznego w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej beż żadnej kontroli polskiego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Analizowana norma kolizyjna może realizować funkcję przeciwną do zamierzonej, ułatwiając osobom migrującym wykorzystywanie przepisów koordynacyjnych do płacenia najniższych składek. W tym kontekście oparcie unijnej koordynacji na zasadzie podlegania jednemu ustawodawstwu może być zarazem źródłem nadużyć, w przypadku których jedyną formą przeciwdziałania jest informowanie przez instytucję jednego państwa członkowskiego instytucji innego państwa o tym fakcie, czekając na podjęcie stosownych działań. Przedmiotem artykułu jest również rozważenie dopuszczalności kontroli i oceny przez instytucje polskie stosunków prawnych będących podstawą do objęcia systemem zabezpieczenia innych państw członkowskich.

 

Affiliation to Social Insurance in Case of Simultaneous Pursuit of Activities as an Employed and as a Self-Employment Person within the Territories of Different Member States of the European Union

 

The subject of this article covers an analysis on rules of conflict arising from Article 13 Regulation of the Regulation (EC) of the European Parliament and of the Council No 883/2004 of 29 April 2004 on the coordination of social security systems, concerning simultaneous pursuit of activities as an employed and as a self-employment person in different Member States. The judgment of the Supreme Court of 6 June 2013 (II UK 333/12 ), as well as subsequent press statements suggesting that further to that decision it is possible to use less expensive social insurance in another EU Member State without any control of the Polish Social Security Institution encourage to address this issue. The rule of conflict in question seems to carry out function opposite to the one intended, making it easier for migrants to use coordination rules to pay lower contributions. In this context, the fact that EU coordination of social security systems is based on the principle of single applicable legislation can prove to be a source of abuse, where the only form of prevention is an institution of one Member State being informed by another State’s institution of that fact with the latter being obliged to wait until the former takes appropriate actions. The article also considers an admissibility of performing control and evaluation of legal relationships which constitute bases for affiliation of insured persons to a social security system both by Polish and other Member States’ institutions.

 

Eliza Maniewska
O braku przepisów przejściowych w ustawie z 26 lipca 2013 r. nowelizującej kodeks pracy w zakresie urlopów wychowawczych

 

1 października br. weszła w życie nowelizacja kodeksu pracy w zakresie urlopów wychowawczych dokonana ustawą z 26 lipca 2013 r. Ponieważ ustawodawca nie rozstrzygnął w jej przepisach przejściowych niektórych kwestii międzyczasowych związanych z wejściem w życie nowych rozwiązań, zaszła potrzeba ich rozstrzygnięcia w drodze wykładni. Autorka przedstawia propozycje rozstrzygnięcia tej problematyki w odniesieniu do art. 1552 § 2, art. 186 § 4 i art. 2931 k.p. przy uwzględnieniu ogólnych zasad prawa intertemporalnego.

 

The Absence of Transitional Provisions in the Act of 26 July 2013 Amending the Labour Code in the Field of Parental Leave

 

On 1 October 2013 the amendment to the Labour Code in the field of parental leave made by the Act of 26July 2013 was brought into force. Because the legislator did not explain some intertemporal issues in transitional provisions, there is a need to resolve it by the interpretation. This article comprises proposal of solution of the issues considering the general principles of the intertemporal law.

 

Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

 

Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem – cz. 1

 

The Rights of Employees in Relation to Parenthood – Part 1

 

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy

 

Łączenie wykonywania pracy z dodatkowym urlopem macierzyńskim

 

Kontrolne badania lekarskie przed urlopem wypoczynkowym

 

Konsultacje i wyjaśnienia

 

Jeszcze o uprawnieniach rodzicielskich

 

Nowe przepisy

 

Przegląd Dzienników Ustaw z 2013 r. od poz. 1149 do poz. 1272

 

Wskaźniki i składki ZUS – według stanu na dzień 1 listopada 2013 r.