Formal publicity of electronic land and mortgage registers versus personal data and privacy protection — selected issues

The process of informatisation has resulted in considerably facilitating and broadening the access to land and mortgage registers kept in the information and communication technology system, which impacts upon the implementation of the principle of formal publicity of land and mortgage registers as well as enhancing their core socio-economic function which consists in ensuring the security of real estate transactions. Notwithstanding the advantages brought about by making land and mortgage registers available via the Internet, the technological advancements pose risks of illegitimate processing of data contained therein. Significant legal problems arise against the background of the conflict between the publicity of land and mortgage registers and the constitutionally guaranteed rights to privacy and data protection. The aim of the article is to present an overview of and analyse the positions of public authorities regarding the protection of personal data disclosed in the land and mortgage register as well as some arguments and recommendations put forward by the representatives of legal scholarship and practice within the ongoing discussion on optimal legal and technical approaches to the accessibility of electronic land and mortgage registers.

Bibliografia/References

Literatura/Literature

Banaszak, B., & Mysiak, P. (2014). Konstytucyjne aspekty ksiąg wieczystych. Monitor Prawniczy, (23), 1238–1245.

Berlee, A. (2018). Access to personal data in public land registers: Balancing publicity of property rights with the rights to privacy and data protection. Eleven International Publishing.

Blajer, P. (2018). Rejestry nieruchomości. Studium prawnoporównawcze. C.H.Beck.

Chmielewski, S. (1998). Jawność formalna ksiąg wieczystych. Przepisy i praktyka. Nieruchomości, (2), http://czasopisma.beck.pl/nieruchomosci/artykul/jawnosc-formalna-ksiag-wieczystych-przepisy-i-praktyka/ (pobrano 20.04.2021).

Długosz, D. (2015). Znaczenie elektronicznej księgi wieczystej dla bezpieczeństwa obrotu nieruchomościami. Kultura Bezpieczeństwa. Nauka — Praktyka — Refleksje, (20), 206–218.

Durzyńska, M. (2020). Numer księgi wieczystej w kontekście zasady jawności rejestrów publicznych. Przegląd Geodezyjny, (6), 11–15.

Flaga-Gieruszyńska, K. (2017). Informatyzacja postępowania cywilnego. Wybrane zagadnienia. Studia Informatica Pomerania, 4(3), 15–24.

Gniewek, E. (2018). Księgi wieczyste. Art. 1–582 KWU. Art. 6261–62613 KPC. Komentarz. C.H.Beck.

Gniewek, E. (2021). Księgi wieczyste. W: E. Gniewek (red.), System prawa prywatnego. Tom 4. Prawo rzeczowe (687–769). C.H.Beck, Instytut Nauk Prawnych PAN.

Gołaczyński, J. (2019). Ochrona danych osobowych w rejestrach sądowych na przykładzie ksiąg wieczystych i Krajowego Rejestru Sądowego. W: K. Flaga-Gieruszyńska, & J. Gołaczyński (red.), Ochrona danych osobowych w postępowaniach sądowych i przed organami administracji publicznej (105–131). Wolters Kluwer.

Gołaczyński, J. (2020a). Informatyzacja ksiąg wieczystych. Uwagi ogólne. W: J. Gołaczyński (red.), Informatyzacja ksiąg wieczystych i postępowania wieczystoksięgowego (3–39). C.H.Beck.

Gołaczyński, J. (2020b). Wnioski de lege ferenda dotyczące jawności formalnej ksiąg wieczystych. W: J. Gołaczyński (red.), Informatyzacja ksiąg wieczystych i postępowania wieczystoksięgowego (395–405). C.H.Beck.

Gołaczyński, J., & Klich, A. (2016). Informatyzacja ksiąg wieczystych. Uwagi ogólne. W: A. Marciniak (red.), Elektronizacja postępowania wieczystoksięgowego. Komentarz praktyczny. Akty wykonawcze (31–58). C.H.Beck.

Gryszczyńska, A. (2011). Nowa księga wieczysta. Informatyzacja rejestru publicznego. Lexis Nexis Polska.

Gryszczyńska, A. (2012). Wpływ informatyzacji na formalną jawność rejestrów sądowych. W: J. Misztal-Konecka, & G. Tylec (red.), Ewolucja prawa polskiego pod wpływem technologii informatycznych. Elektroniczne aspekty wymiaru sprawiedliwości (129–148). Wydawnictwo KUL.

Gryszczyńska, A. (2016a). Jawność formalna ksiąg wieczystych w Polsce. W: A. Gryszczyńska (red.), Rejestry publiczne. Jawność i interoperacyjność (255–310). C.H.Beck.

Gryszczyńska, A. (2016b). Pojęcie i jawność rejestrów publicznych — uwagi wprowadzające. W: A. Gryszczyńska (red.), Rejestry publiczne. Jawność i interoperacyjność (3–39). C.H.Beck.

Gryszczyńska, A. (2017). Nowe zagrożenia bezpieczeństwa rejestrów publicznych. W: G. Szpor, & A. Gryszczyńska (red.), Internet. Strategie bezpieczeństwa (293–309). C.H.Beck.

Horbaczewski, R. (2013). Wyciekły tajemnice 16 milionów hipotek, http://archiwum.rp.pl/artykul/1182573-Wyciekly-tajemnice-16-milionowhipotek.html  (pobrano 20.04.2021).

Kaczorowska, M. (2020a). Postępy informatyzacji rejestrów nieruchomości w krajach Unii Europejskiej. Analiza prawnoporównawcza. W: J. Gołaczyński (red.), Informatyzacja ksiąg wieczystych i postępowania wieczystoksięgowego (149–391). C.H.Beck.

Kaczorowska, M. (2020b). Realizacja zasady jawności ksiąg wieczystych w prawie polskim w dobie informatyzacji. Zarys problematyki. W: J. Gołaczyński (red.), Informatyzacja ksiąg wieczystych i postępowania wieczystoksięgowego (41–109). C.H.Beck.

Kamiński, P. (2020). Publiczny dostęp do elektronicznych ksiąg wieczystych w kontekście ochrony danych osobowych. Rejent, 30(9), 54–68.

Kowalik, E. (2020). Zakres kognicji sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym. Wolters Kluwer.

Krupa-Dąbrowska, R. (2013a). Księgi wieczyste: jawność to nie powszechność, http://archiwum.rp.pl/artykul/1184068-Ksiegi-wieczyste:-jawnosc-to-nie-powszechnosc.html (pobrano 20.04.2021).

Krupa-Dąbrowska, R. (2013b). Ministerstwo na tropie portalu z Seszeli, http://archiwum.rp.pl/artykul/1183846-Ministerstwo-na-tropie-portaluz-Seszeli.html (pobrano 20.04.2021).

Krupa-Dąbrowska, R. (2015). Polskie księgi wieczyste nadal na serwerze na Seszelach, http://www.rp.pl/Nieruchomosci/309299815-Polskie-ksiegi-wieczyste-nadal-na-serwerze-na-Seszelach. html (pobrano 20.04.2021).

Kuropatwiński, J. (2013). Księgi wieczyste. Komentarz do art. 1–582 u.k.w.h. oraz art. 6261–62613 k.p.c. Tom 1. Komentarz do art. 1–10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. POL SP.

Legat, O., & Orkusz, M. (2019). Zasady udostępniania danych zawartych w księgach wieczystych w kontekście rozwiązań prawa krajowego i prawa europejskiego — analiza komparatystyczna, uwagi de lege lata i wnioski de lege ferenda. Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.

Leśniak, M. (2010). Powszechny dostęp do przeglądania księgi wieczystej prowadzonej w systemie informatycznym (nowej księgi wieczystej). Prawo Mediów Elektronicznych, (3), 21–24.

Mysiak, P. (2004). Elektroniczna księga wieczysta — dążenie do nowej jakości w obrocie. Monitor Prawniczy, (15), 702–705.

Rogacka-Łukasik, A. (2014). Jawność ksiąg wieczystych w świetle nowelizacji przepisów w 2013 roku. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, (11), 13–20.

Siciński, P. (2014a). Nowe ujęcie jawności formalnej ksiąg wieczystych, cz. 1. Nieruchomości, (8), 4–8.

Siciński, P. (2014b). Nowe ujęcie jawności formalnej ksiąg wieczystych, cz. 2. Nieruchomości, (9), 17–21.

Siciński, P. (2016). Teleinformatyczna księga wieczysta. Najnowsza nowelizacja systemu ksiąg wieczystych i postępowania wieczystoksięgowego, cz. 1. Rejent, 26(1), 66–92.

Sojat, A. (2020). Jawność ksiąg wieczystych i elektroniczne postępowanie wieczystoksięgowe w prawie polskim w wypowiedziach ankietowych. Ocena aktualnych rozwiązań i propozycje zmian. W: J. Gołaczyński (red.), Informatyzacja ksiąg wieczystych i postępowania wieczystoksięgowego (111–146). C.H.Beck.

Stawecki, T. (2005). Rejestry publiczne. Funkcje instytucji. Lexis Nexis.

Stefańska, A. (2011). Elektroniczna księga wieczysta. Lexis Nexis Polska.

Szostek, D. (2013). Dostęp do księgi wieczystej dla notariusza. Nowelizacja ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Rejent, 23(10), 72–82.

Szpor, G. (2009). Administracyjnoprawne problemy informatyzacji. W: J. Supernat (red.), Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi (717–728). Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Szpor, G. (2015). Problemy informatyzacji rejestrów sądowych. Gdańskie Studia Prawnicze — Przegląd Orzecznictwa, (4), 33–55.

Świątko, M. (2021). Zasada jawności formalnej ksiąg wieczystych — wnioski de lege ferenda. Monitor Prawniczy, (24), 1306–1311.

Wudarski, A. (2014). Jawność ksiąg wieczystych. Analiza prawno-porównawcza w kontekście europejskim. W: A. Dańko-Roesler, A. Oleszko, & R. Pastuszko (red.), Rozprawy z prawa prywatnego oraz notarialnego. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Maksymilianowi Pazdanowi (444–468). Stowarzyszenie Notariuszy RP.

 

Akty prawne/Legal acts

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. (Dz.U. nr 78, poz. 483 ze zm.).

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności sporządzona w Rzymie 4.11.1950 r., zmieniona następnie Protokołami nr 3, 5 i 8 oraz uzupełniona Protokołem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. nr 61, poz. 284).

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 15.02.2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz.U. poz. 312 ze zm.).

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 27.11.2013 r. w sprawie Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 292 ze zm.).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L 119 z 4.05.2016 r., s. 1–88).

Ustawa z 23.04.1964 r. — Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360).

Ustawa z 6.07.1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.).

Ustawa z 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 922 ze zm.).

Ustawa z 4.03.2010 r. o infrastrukturze informacji przestrzennej (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 214).

Ustawa z 24.05.2013 r. o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. poz. 941 ze zm.).

Ustawa z 10.05.2018 r. o ochronie danych osobowych (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 1781).

Ustawa z 21.02.2019 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27.04.2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego

przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.U. poz. 730).

 

Orzecznictwo/Judgments

Wyrok ETPC z 8.04.2004 r. w sprawie Haase przeciwko Niemcom, skarga nr 11057/02.

Wyrok NSA z 26.09.2018 r., I OSK 11/17.

Wyrok TK z 21.10.1998 r., K 24/98, OTK nr 6/1998, poz. 97.

Wyrok TK z 29.06. 2001 r., K 23/00, OTK nr 5/2001, poz. 124.

Wyrok WSA w Warszawie z 5.05.2021 r., II SA/Wa 2222/20.

 

Inne źródła/Other sources

Decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych z 24.08.2020 r. (znak: DKN. 5112.13.2020), https://uodo.gov.pl/decyzje/DKN.5112.13.2020 (pobrano 21.04.2021).