Labour and Social Security Journal 7/2018
Publication date: 2018
Place publication: Warszawa
Binding: paperback
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 07/2018
Spis treści/Content list
Daniel Eryk Lach, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
e-mail: lach@amu.edu.pl
Świadczenia opieki długoterminowej a koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w UE
Autor przedstawia planowane zmiany w przepisach dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w UE w odniesieniu do świadczeń opieki długoterminowej na tle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w tym zakresie.
Słowa kluczowe: świadczenia opieki długoterminowej, koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego.
The services of the long-term care and the coordination of the social security systems in EU
The subject of this study is to present the planned changes of the regulations concerning the coordination of the social security systems in EU regarding to the services of the long-term care against the background of the jurisprudence of the Court of Justice of the European Union in this subject.
Keywords: the services of the long-term care, the coordination of the social security systems in EU.
Bibliografia/References
Bieback, K.-J. (1999). Fünf Jahre SGB XI und die Besonderheiten der Pflegeversicherung. Vierteljahresschrift für Sozialrecht, (4–5).
Christen, O. Schmitz, E. (2005). Die Reform der Pflegeversicherung darf nicht auf die lange Bank geschoben werden. Theorie und Praxis der Sozialen Arbeit, (4).
Eichenhofer, E. (2017a). Vorschläge der Kommission im Hinblick auf Pflegeleistungen. ZESAR.
Eichenhofer, E. (2017b). Vorschläge der Kommission vom 13. Dezember 2016 zur Revision der VO (EG) 883/2004 und 987/2009. Die Sozialgerichtsbarkeit, (11).
Jorens, Y. Spiegel, B. (red.). (2011). Coordination of Long-term Care Benefits — current situation and future prospects. Think Tank Report.
Lach, D.E. (2007). Spełnianie świadczeń zdrowotnych na terytorium UE — kolejki a „turystyka zdrowotna”. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (5).
Lach, D.E. (2010). Nowe przepisy dotyczące koordynacji systemów opieki zdrowotnej w UE. W: Z. Niedbała (red.), Księga pamiątkowa w piątą rocznicę śmierci Profesora Andrzeja Kijowskiego. Warszawa.
Lach, D.E. (2011). Transgraniczna opieka zdrowotna — pomiędzy harmonizacją a ujednoliceniem. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (11).
Lach, D.E. (2012). Zur grenzüberschreitenden Erbringung von Gesundheitsleistungen. W: U. Becker, B. von Maydell, H. Szurgacz (wyd.), Die Realisierung der Arbeitnehmerfreizügigkeit im Verhältnis zwischen Deutschland und Polen aus arbeits- und sozialrechtlicher Sicht. Studien aus dem Max-Planck-Institut für Sozialrecht und Sozialpolitik. Band 56. Baden-Baden.
Pick, P. (2000). Neue Impulse in der Versorgung von Demenzkranken? Die Ersatzkasse, (7).
Przybyłowicz, A. (2017). Ubezpieczenie pielęgnacyjne w Republice Federalnej Niemiec. Warszawa.
Rothgang, H. (2009). Bisherige Erfahrungen und Defizite der Pflegeversicherung und die Reform 2008 aus sozialpolitischer Sicht. W: K.-J. Bieback (red.), Die Reform der Pflegeversicherung 2008. Berlin–Münster–Wien–Zürich–London.
Sonntag, A. Angermeyer, M. (2000). Zur Benachteiligung Demenzkranken im Rahmen der Pflegeversicherung. Zeitschrift für Sozialreform. Heft, (12).
Ślebzak, K. (2012). Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego. Warszawa.
Jakub Szmit, Uniwersytet Gdański
e-mail: jszmit@prawo.ug.edu.pl
Spory zbiorowe w projekcie Kodeksu zbiorowego prawa pracy
14 marca 2018 r. zakończyła działanie Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy powołana na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 9 sierpnia 2016 r. Efektem prac Komisji są dwa projekty: Kodeksu pracy oraz Kodeksu zbiorowego prawa pracy. W chwili obecnej wydaje się, że szanse na skierowanie ich jako całych projektów do dalszych prac legislacyjnych nie są znaczne, jednak z całą pewnością już teraz stanowią one żywo dyskutowany materiał i dorobek doktryny i praktyki prawa pracy. Co więcej, nie jest wykluczone wykorzystanie dorobku Komisji w postaci podstaw dokonywanych nowelizacji przepisów prawa pracy. Autor przedstawia zarówno założenia jak i konkretne rozwiązania przyjęte w projekcie Kodeksu zbiorowego prawa pracy w zakresie sporów zbiorowych.
Słowa kluczowe: spory zbiorowe, zbiorowe prawo pracy, związki zawodowe, pracodawca.
Collective dispute according to the project of Collective labour law code
On March 14th 2018 Commission for Codification of Labour Law, established by regulation of the Council of Ministers on August 9th 2016, has finished it’s task. The effect of its work are projects of two codes: Labour code, and Collective Labour code. At this moment it seems, that chances to them to further legislation procedures are weak, nonetheless without any doubts, those projects are already lively commented and are important output of labour law doctrine. Moreover it is possible that material prepared by Commission may be used as a keystone for future amendments of labour law. The aim of this paper is to present basic tenets and regulations of collective disputes according to project of Collective Labour Law Code.
Keywords: collective dispute, Collective labour law, trade unions, employer.
Bibliografia/References
Góral, Z. (2010). Zbiorowa reprezentacja pracowników sfery publicznej.W: A. Wypych-Żywicka, M. Tomaszewska, J. Stelina (red.), Zbiorowe prawo pracy w XXI wieku. Gdańsk.
Guza, Ł. (2018). Reanimacja projektu kodeksu pracy. Dziennik. Gazeta Prawna (z 28 czerwca 2018).
Kurzynoga, M. (2011). Warunki legalności strajku. Warszawa: Wolters Kluwer.
Rączka, K. (1996). Kilka uwag w sprawie legalności sporu zbiorowego. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).
Świątkowski, A. Wujczyk, M. (2010). Polskie regulacje z zakresu rozwiązywania sporów zbiorowych w świetle standardów europejskich na przykładzie prawa do strajku. W: A. Wypych-Żywicka, M. Tomaszewska, J. Stelina (red.), Zbiorowe prawo pracy w XXI wieku. Gdańsk.
Studia i opracowania
Krystian Ryś, Uniwersytet Opolski
e-mail: krystian.rys@op.pl
Prawo ubezpieczeń społecznych jako odrębna gałąź prawa – sprawozdanie z konferencji
26 kwietnia 2018 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego odbyła się ogólnopolska konferencja naukowa pt. „Prawo ubezpieczeń społecznych jako odrębna gałąź prawa”, zorganizowana przez Zakład Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Opolskiego oraz Dolnośląski Oddział Polskiego Stowarzyszenia Ubezpieczenia Społecznego. Wzięli w niej udział przedstawiciele środowiska naukowego, praktycy prawa oraz pracownicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Celem konferencji była analiza postrzegania prawa ubezpieczeń społecznych jako odrębnej gałęzi prawa oraz określenie jej związków z innymi dziedzinami prawa.
Słowa kluczowe: prawo ubezpieczeń społecznych, konferencja, gałąź prawa.
Social insurance law as a separate branch of law – conference report
On April 26, 2018, at the Faculty of Law and Administration at the University of Opole, a national scientific conference entitled "Social insurance law as a separate branch of law", organized by the Labor Law and Social Security Department of the Faculty of Law and Administration at the University of Opole and the Lower Silesian Branch of the Polish Social Insurance Association. The conference was attended by representatives of the scientific community, practitioners of the law and employees of the Social Insurance Institution. The aim of the conference was to analyze the perception of social insurance law as a separate branch of law and to define its relationship with other areas of law.
Keywords: social security law, conference, area of law.
Wykładnia i praktyka
Małgorzata Mędrala, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
e-mail: medralam@uek.krakow.pl
Nowe obowiązki pracodawcy jako administratora danych osobowych na gruncie RODO – wybrane zagadnienia
Autorka omawia budzące wątpliwości w praktyce kwestie z zakresu nowych i zarazem specyficznych dla pracodawców obowiązków jako administratorów danych osobowych. Szczególną uwagę zwraca na status pracodawcy jako administratora danych osobowych, nowy obowiązek prowadzenia przez pracodawców rejestru czynności przetwarzania danych osobowych i innej dokumentacji oraz rozbudowane obowiązki informacyjne pracodawców względem kandydatów do pracy i pracowników. Autorka stawia tezę, że każdy pracodawca jest odrębnym administratorem danych osobowych w stosunku do swoich pracowników. Jej zdaniem każdy pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia rejestru czynności przetwarzania danych osobowych oraz rejestru naruszeń w zakresie ochrony danych.
Słowa kluczowe: pracodawca, pracownik, dane osobowe, administrator danych osobowych, procesor.
The employer’s new obligations as of personal data administrator on the basis of GDPR – the selected problems
The article concerns the main New obligations of the employer as the administrator of personal data of employees. The GDPR applies to personal data generally, but with regards of New view on the personal data protection it can also have large impact on employees’ data. The author makes a thes is that each employer is the separate administrator of personal data of its employees and that each employer is obliged to have the register of personal data processes and the register of personal data breach incidents.
Keywords: employer, employee, personal data, procesor.
Bibliografia/References
Florczak, I. (2018). Ochrona danych osobowych pracowników tymczasowych. W: M. Mędrala (red.), Ochrona danych osobowych w zatrudnieniu ze wzorami, Warszawa.
Gersdorf, M. (1997). Jeszcze w sprawie sporu o pojęcie pracodawcy. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).
Goździewicz, G. (2018). Umowa o pracę a umowa o zatrudnienie. Warszawa.
Hajn, Z. (1997). Pojęcie pracodawcy po nowelizacji kodeksu pracy, cz. 1. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (5).
Hajn, Z. (1997a). Pojęcie pracodawcy po nowelizacji kodeksu pracy, cz. 2. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (6).
Karlikowski, J. (2018). Pracodawcy muszą prowadzić rejestr czynności przetwarzania, http://www.codozasady.pl/pracodawcy-musza-prowadzic-rejestr-czynnosci-przetwarzania/ (01.06.2018).
Kaźmierczak, K. Litwiński, P. Litwiński, P. (2018). W: D. Dörre-Kolasa (red.). (2018). Ochrona danych osobowych pracowników w świetle rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679. Legalis.
Kloc, K. (2018). Rejestr czynności przetwarzania danych. LEX/el.
Kopeć, K. Strumiński, P. (2018). Powierzenie przetwarzania danych w zatrudnieniu. W: M. Mędrala (red.), Ochrona danych osobowych w zatrudnieniu ze wzorami. Warszawa.
Kuba, M. (2018). Komentarz do art. 88, teza 3. W: E. Bielak-Jomaa, D. Lubasz (red.), RODO. Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz. Warszawa.
Musiała, A. (2017). Kim jest „pracownik” w ujęciu przepisów Konstytucji?, Monitor Prawa Pracy, (4).
Nizińska, G. (2018). Prawo do bycia zapomnianym w prawie pracy. W: M. Mędrala (red.), Ochrona danych osobowych w zatrudnieniu ze wzorami. Warszawa.
Poszwiński, C. (2018). Podejście oparte na ryzyku jako podstawa kształtowania obowiązków administratorów i podmiotów przetwarzających, LEX.
Żołyński, J. (2018). Polityka ochrony danych osobowych na gruncie prawa pracy w świetle regulacji prawa Unii Europejskiej. W: M. Mędrala (red.), Ochrona danych osobowych w zatrudnieniu ze wzorami. Warszawa.
Żołyński, J. (2018). „Prawo do zapomnienia” jako instytucja ochrony prywatności w sferze zatrudnienia w nawiązaniu do regulacji RODO. (Aspekt teoretyczno-praktyczny). (W druku).
Alina Wypych-Żywicka, Uniwersytet Gdański
e-mail: a.wypych1@wp.pl
Prawo wnuków do renty rodzinnej
Przedmiotem artykułu jest analiza treści art. 67 i 69 ustawy emerytalnej określająca przesłanki uzyskania prawa do renty rodzinnej przez wnuki. W ostatnim czasie w zakresie renty rodzinnej skupiono się na interpretacji art. 70 ust. 3 ustawy emerytalnej dotyczącego prawa do renty rodzinnej wdowy i małżonka rozwiedzionego oraz form jego realizacji. Okazuje się, że prawo kolejnych grup uprawnionych do renty wymaga ponownej interpretacji zwłaszcza art. 67 ust. 1 pkt 2, mając na uwadze obowiązującą od 2012 r. ustawę o wspieraniu rodziny.
Słowa kluczowe: renta rodzinna, wnuki, wnuki przyjęte na wychowanie i utrzymanie.
The right of grandchildren to survivor’s pension
The paper deals with the analysis of Articles 67 and 69 of the Retirement Pension Act determining the conditions of grandchildren’s eligibility for the survivor’s pension. As far as the latter is concerned, attention was recently focused on interpretation of Art. 70 para. 3 of the Retirement Pension Act specifying the conditions under which a widow and divorced spouse can be granted the right to the survivor’s pension; the same regulation also provides for the forms of the right’s implementation. It appears that the eligibility of further groups for the survivor’s pension requires a re-interpretation of Art. 67 para. 1 subpara. 2 of the Act in question, not losing of sight the Act on Support of the Family having been in force since 2012.
Keywords: survivor’s pension, grandchildren, grandchildren raised and maintained by grandparents.
Bibliografia/References
Jędrasik-Jankowska, I. (2018). Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego. Warszawa.
Jończyk, J. (2001). Prawo zabezpieczenia społecznego. Zakamycze
Prasołek, Ł. (2013). Komentarz do art. 69 ustawy emerytalnej. W: B. Gudowska, K. Ślebzak (red.), Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Emerytury pomostowe. Komentarz. Warszawa.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Agnieszka Zwolińska, Uniwersytet Warszawski
e-mail: a.zwolinska@wpia.uw.edu.pl
Uprawnienie pracodawcy do uchylenia regulaminu wynagradzania a promowanie rokowań zbiorowych
Autorka przeprowadza analizę koncepcji uprawnienia pracodawcy do uchylenia regulaminu wynagradzania przyjętej ostatnio przez Sąd Najwyższy w wyroku z 12 października 2017 r., II PK 269/16. Koncentruje się na potencjalnych skutkach tej koncepcji w sferze dialogu społecznego. Jej zdaniem jednym z pytań, które warto zadać, jest pytanie o metodę regulacji rokowań zbiorowych, w szczególności o rolę sądu w zakresie orzekania o kompetencjach normatywnych partnerów społecznych.
Słowa kluczowe: uprawnienie pracodawcy, regulamin wynagradzania, uchylenie, rokowania zbiorowe.
An employer’s right to repeal the rules of remuneration from the perspective of promoting collective bargaining
The article analyses the concept of an employer’s right to repeal the rules of remuneration recently recognized by the Polish Supreme Court. The Author concentrates on potential effects of this concept on social dialogue. In that regard one of the questions worthwhile to be posed concerns the method of regulating collective bargaining processes, particularly the role of the court in recognizing normative competence of social partners.
Keywords: an employer’s right, the rules of remuneration, repeal, collective bargaining.
Bibliografia/References
Florek, L. (2009). Ustawa i umowa w prawie pracy. Oficyna.
Florek, L. (2015). Obowiązek wydania regulaminu wynagradzania. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (3).
Gersdorf, M. (2015). Kontrowersje w zakresie stosowania konstrukcji nadużycia prawa w prawie pracy indywidualnym i zbiorowym. Studia Iuridica Lublinensia, XXIV (3).
Rycak, A. Rycak, M. (2015). W kwestii dopuszczalności wypowiedzenia oraz uchylenia regulaminu wynagradzania. Monitor Prawa Pracy, (11).
Raczkowski, M. Gersdorf, M. (2016). Abstrakcyjna kontrola sądowa porozumień zbiorowych prawa pracy. W: T. Ereciński (red.), Sine ira et studia. Księga jubileuszowa dedykowana Sędziemu Jackowi Gudowskiemu. Warszawa.
Sobczyk, A. (2005). „Wypowiedzenie” regulaminu. Monitor Prawa Pracy, (11).
Sobczyk, A. (2009). Droga sądowa jako metoda osiągania równowagi i równości stron w zbiorowych stosunkach pracy — uwagi de lege ferenda. W: A.M. Swiątkowski (red.), Ochrona praw człowieka w świetle przepisów prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. Referaty i wystąpienia zgłoszone na XVII Zjazd Katedr/Zakładów Prawa Pracy i Zabezpieczeń Społecznych, Kraków 7–9 maja 2009 r. Warszawa: C.H. Beck.
Sanetra, W. (2000). Sądy wobec sporów z zakresu zbiorowego prawa pracy. W: G. Goździewicz (red.), Zbiorowe prawo pracy w społecznej gospodarce rynkowej. Toruń.
Walton, R.E. Cutcher-Gershenfeld, J.E. McKersie, R.B. (2000). Strategic Negotiations. A Theory of Change in Labor-Management Relations. ILR Press/Cornell University.
Janusz Żołyński, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
e-mail: Janusz-zalynski@wp.pl
Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 12 października 2017 r. (II PK 269/16) w sprawie uprawnienia pracodawcy do uchylenia regulaminu wynagradzania
W glosowanym orzeczeniu Sąd Najwyższy uznał, że związki zawodowe zawierając porozumienie zbiorowe z pracodawcą powinny uwzględnić ryzyko gospodarcze jakie on ponosi. W konsekwencji określony upływ czasu oraz zmieniające się uwarunkowania, w szczególności społeczno-gospodarcze, wymuszają dokonanie „przeglądu” obowiązujących u pracodawcy aktów prawnych dotyczących pracowników pod kątem skutecznej możliwości ich realizacji. Z tego względu, nawet jeżeli w porozumieniach zbiorowych zawartych między związkami zawodowymi i pracodawcą strony nie zawarły klauzuli przewidującej wypowiedzenie porozumienia, to pracodawca może dokonać jednostronnego uchylenia regulaminu wynagradzania, jeśli przemawiają za tym uwarunkowania finansowo-gospodarcze.
Słowa kluczowe: regulamin wynagradzania, porozumienia zbiorowe, związki zawodowe, ryzyko gospodarcze.
Commentary to the judgement of the Supreme Court of 12 October, 2016, II PK 269/16, on the employer's rights to revoke the remuneration regulations
In the commented judicial decision the Supreme Court found that in concluding a collective labour agreement with an employer trade unions should take an economic employer's risk into consideration. As a consequence, the passage of time as well as the changing conditionalities, in particular the social and economic ones, force to "review" the legal acts in force at the employer regarding the employees in terms of whether their effective execution is possible. For this reason even if the trade unions and the employer did not include into the collective labour agreement a clause providing for the termination of that agreement by notice, the employer may unilaterally revoke the remuneration regulations if it is justified by financial and economic conditionalities.
Keywords: remuneration regulations, collective labour agreement, trade unions, economic risk.
Bibliografia/References
Antczak, B. (2016). Ochrona interesu pracodawcy a funkcje prawa pracy. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (9).
Korus, P. (2015). W: A. Sobczyk (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Kulig, K. (2017). Pozbawienie mocy obowiązującej regulaminu wynagradzania — cz. 1. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (4).
Kurzynoga, M. (2011). Warunki legalności strajku. Warszawa.
Maniewska, E. (2018). Skuteczność samodzielnego uchylenia przez pracodawcę regulaminu wynagradzania pomimo sprzeciwu organizacji związkowych. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).
Orłowski, G. (2007). Czy można skutecznie zrzec się konstytucyjnych praw? Kilka uwag o „klauzuli wieczności” w układach zbiorowych pracy. Monitor Prawa Pracy, (5).
Orłowski, G. (2011). Czy istnieje możliwość odejścia od regulaminu wynagradzania. Rzeczpospolita (z 30 maja 2011).
Rączka, K. (1996). Kilka uwag w sprawie legalności sporu zbiorowego. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).
Sanetra, W. (2017). Cele i wartości. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (6).
Sobczyk, A. (2012). „Wypowiedzenie” regulaminu. Monitor Prawa Pracy, (5).
Sobczyk, A. (2013). Prawo pracy w świetle Konstytucji RP. Tom I: Teoria publicznego i prywatnego indywidualnego prawa pracy. Warszawa.
Żołyński, J. (2015). Stosowanie kodeksu cywilnego w zbiorowym i samorządowym prawie pracy na przykładzie ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. W: B.M. Ćwiertniak (red.), Samorząd terytorialny (zagadnienia prawne). T. III. Zatrudnienie w samorządzie terytorialnym. Sosnowiec.
Żołyński, J. (2016). Aksjologiczne, normatywne i społeczne podstawy prawa rozwiązywania sporów zbiorowych pracy. Gdańsk.
Żołyński, J. (2017). W: K.W. Baran (red.), O pojęciu wspólnoty załogi w prawie pracy. Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej. Kraków.
Poniższe stałe rubryki nie mają charakteru artykułów naukowych/Permanent columns below do not have the status of scientific articles
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Urlopy wypoczynkowe
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2018 r. od poz. 1063 do poz. 1283
Wskaźniki i składki ZUS - według stanu na dzień 1 lipca 2018 r.
Pozorowanie wykładni prawa
Sejm jest wybierany na czteroletnią kadencję. Prezydent RP może w przypadkach określonych w Konstytucji zarządzić skrócenie kadencji Sejmu. Zgodnie z Konstytucją skrócenie kadencji dotyczy tylko przewidzianych przypadków i tylko całego Sejmu. Nie dotyczy więc części Sejmu, a więc grupy posłów, w tym posłów opozycji. Innymi słowy zakaz skracania kadencji odnosi się wyłącznie do całości zbiorowości posłów, którą stanowi Sejm, a nie do jej części. W przeciwnym razie popełniamy błąd przypisywania części właściwości przynależnych całości. Ponieważ w Konstytucji brak jest zakazu skracania kadencji części (grupie) posłów, to dopuszczalne jest między innymi skrócenie jej posłom opozycji w drodze osobnej ustawy, której przy tym będzie przysługiwało domniemanie zgodności z Konstytucją. Przy okazji w drodze ustawy większość parlamentarna może - niejako dla równowagi - odpowiednio przedłużyć kadencję posłom partii rządzącej. Słuchając przy tym głosów niektórych przedstawicieli obozu rządzącego można łatwo wykazać, że takie rozstrzygnięcia ustawowe w pełni będą odpowiadały woli suwerena, mając swoje merytoryczne usprawiedliwienie w szkodliwych dla RP działaniach opozycji i wynikającej stąd potrzebie jej reedukacji, a także - jeżeli przyjąć określone rozumienie twierdzenia rządzących, że tylko oni reprezentują zwykłych Polaków - jej repolonizacji czy nauczenia polskości i jej reprezentowania.
Na szczęście jak dotąd nikt jeszcze nie wpadł na pomysł, by ustawą skrócić kadencję posłów opozycji, z powołaniem się na to, że przecież jest to dopuszczalne w świetle Konstytucji, bo brak jest w niej wszak zakazu skracania kadencji części Sejmu, a dotyczy on jedynie całego Sejmu. Prezydent RP może bowiem skrócić ją tylko w przypadkach w niej określonych w odniesieniu do całości, a nie do części Sejmu. Oznacza to przy tym, że zakaz ten ustanowiony jest w sposób pośredni, w tym sensie, że brak jest jednoznacznego stwierdzenia w odniesieniu do całego Sejmu, iż takie skrócenie jest „zakazane”. Tak rozumiany zakaz dotyczy całego Sejmu, a skoro nie odnosi się do jego części, to większość sejmowa ma wolną rękę i z kadencją opozycji może zrobić wszystko co zechce.
Zarysowany tu sposób rozumienia przepisów Konstytucji na pierwszy rzut oka wydaje się zupełnie absurdalny, uwłaczający zdrowemu rozsądkowi i sprzeczny z zasadami sztuki wykładni prawa. W mojej ocenie mieści się on jednak w podejściu do przepisów Konstytucji i swoistej „logice”oraz „filozofii”, które ujawniły się w toku „reformowania” wymiaru sprawiedliwości przez obóz rządzący. Rozumowania oparte na tej „logice” trudno uznać za tzw. falandyzację prawa, a nawet nie mieszczą się one w regułach wykładni contra legem, bo w ogóle wykładni prawa nie stanowią, jedynie ją pozorując. W praktycznych swych efektach prowadzą do pomylenia wykładni celowościowej z zasadą cel uświęca środki, gdzie polityczne cele partii rządzącej warte są zastosowania wszelkich bez mała instrumentów, niezależnie od stopnia ich nielegalności (naruszenia reguł Konstytucji) czy kontrowersyjności. Sztukę wykładni prawa zastępuje się w nich - odwołując się do zwrotu użytego swego czasu przez prezesa PiS w krytyce Trybunału Konstytucyjnego - sztuczkami prawniczymi. Liczą się tylko cele określone przez partię rządzącą, identyfikowane często z wolą narodu czy interesem wspólnoty, przy czym jeżeli na drodze ich realizacji staje prawo, w tym zwłaszcza Konstytucja, to należy odmówić mu mocy obowiązującej, w razie potrzeby dokonując operacji polegającej na pozorowaniu wykładni prawa. Jeżeli tylko jest wola partii rządzącej, to odpowiedni przepis musi się znaleźć, mimo że nie ma go w obowiązującym porządku prawnym i niezależnie od tego, czy przy zastosowaniu uznanych dotychczas przez świat prawniczy reguł wykładni językowo-logicznej, systemowej, teleologicznej, historycznej itd. da się go wywieść z tego porządku.Reguły tej wykładni są elastyczne i pozwalają na wiele, ale to nie znaczy, że każde głupstwo wypowiedziane na temat prawa jest do zaakceptowania. W określonych przypadkach rozumowanie, które jedynie pozoruje wykładnię prawa, prowadzi przy tym do jego pogwałcenia.
Nie mając większości konstytucyjnej obóz rządzący stanął przed problemem, w jaki sposób zrealizować swoje zamiary przebudowy ustroju bez zmiany Konstytucji, także w tych przypadkach, w których one z nią kolidują. Drogą do tego celu było i jest osłabianie znaczenia Konstytucji oraz eksponowanie znaczenia ustaw. Przyjęto, że ustawą można uczynić wszystko czego Konstytucja nie zakazuje, jeżeli tylko tego chce suweren, czyli - w gruncie rzeczy - partia rządząca, a właściwie jej prezes. By uzyskać pożądany efekt w zależności od potrzeby, w konkretnym przypadku zakaz konstytucyjny trzeba było ujmować szczególnie wąsko i z pogwałceniem przyjętych reguł wykładni prawa, stosując własną „logikę” pozorującą interpretację prawa. Według tej „logiki”, jeżeli w tekście Konstytucji brak jest jednoznacznej wypowiedzi, że coś jest zakazane, znaczy to, iż zakazu nie ma, a więc Sejm ma wolną rękę. Na tej też zasadzie uznano, że Sejm może wybierać sędziów do Krajowej Rady Sądownictwa, bo przecież w Konstytucji expressis verbis nie napisano, że nie może tego robić. Podobnie można skrócić kadencję członków tego organu, bo w Konstytucji nie napisano, że jest to zabronione, a jej przepis ustanawia tylko czteroletnią kadencję. Nie ma też konstytucyjnego zakazu skracania kadencji Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, zwłaszcza jeżeli czyni się to w sposób pośredni przez zmianę przepisów wyznaczających wiek przejścia sędziów tego Sądu w stan spoczynku; Konstytucja nie zawiera wszak przepisu, który by jednoznacznie stanowił, że kadencji Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego nie można skrócić poprzez skrócenie wieku jego przejścia w stan spoczynku. Okazuje się także, iż brak jest w Konstytucji zakazu zaniechania publikacji orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, jeżeli tylko organ do tego zobowiązany uzna, że wyrok tego Trybunału jest komunikatem czy opinią; Konstytucja nie stanowi przecież, że „każde” orzeczenie Trybunału podlega niezwłocznemu ogłoszeniu. Podobnie z Konstytucji ma jakoby wynikać, że nie ma zakazu praktycznego unicestwienia wyboru sędziów Trybunału Konstytucyjnego przez Prezydenta RP w wyniku odmowy przyjęcia od nich aktu ślubowania. Taka pozorowana wykładnia Konstytucji w praktyce prowadzi do wydrążenia jej z zasadniczych treści i pozbawienia jej realnego znaczenia. W istocie zaś stanowi fundamentalne złamanie reguł w niej ustanowionych, które muszą być z niej wydobywane i interpretowane zgodnie z uznanymi w świecie cywilizowanym dyrektywami wykładni prawa, a nie z wymyślonymi na potrzeby bieżącej polityki partii rządzącej rozumowaniami pozorującymi myślenie logiczne. Szkody, jakie już do tej pory wyrządziło pozorowanie wykładni prawa dla kultury prawnej społeczeństwa, są ogromne. Być może, że są one nieodwracalne, a w każdym razie w przyszłości będzie bardzo trudno je naprawić.
Mając na uwadze nazwiska głównych protagonistów nowej „logiki” i „filozofii” interpretowania prawa oraz dewastujący jej wpływ na kulturę prawną naszego społeczeństwa, sądzę, że dla podkreślenia jej odrębności i upamiętnienia „zasług” można ją określić mianem ziobrowarcholskiej „wykładni” konstytucji.
Walerian Sanetra
Odbiór osobisty | 0 € |
Inpost Paczkomaty | 4 € |
Kurier Inpost | 4 € |
Kurier FedEX | 4 € |
Free delivery in Reader's Club | from 47 € |