Material Economy and Logistics 7/2018

Gospodarka Materiałowa i Logistyka 07/2018

 

Numer do pobrania

 

Spis treści/Content list

 

Dariusz Grala

Akademia Sztuki Wojennej, Wydział Zarządzania i Dowodzenia, Instytut Logistyki/War Studies University

e-mail: d.grala@akademia.mil.pl

Krzysztof Zadrożny

Akademia Sztuki Wojennej, Wydział Zarządzania i Dowodzenia, Instytut Logistyki/War Studies University

e-mail: k.zadrozny@akademia.mil.pl

Efektywność zadań w podsystemie technicznym wojskowego systemu logistycznego

 

Tasks effectiveness in the technical subsystem of the military logistic system

 

Artykuł dotyczy problematyki efektywności zadań realizowanych przez podsystem techniczny wojskowego systemu logistycznego. Celem publikacji jest określenie wskaźników do oceny efektywności zadań realizowanych przez podsystem techniczny wojskowego systemu logistycznego. W artykule zwrócono uwagę na współczesny wymiar zadań realizowanych przez elementy systemu logistycznego sił zbrojnych. Przedstawiono teoretyczne podstawy oraz założenia do oceny efektywności zadań w podsystemie technicznym, a także zaproponowano narzędzia do pomiaru efektywności wybranych zadań realizowanych w podsystemie technicznym.

 

Słowa kluczowe: zabezpieczenie logistyczne wojsk, zabezpieczenie techniczne wojsk, efektywność procesów logistycznych, wskaźniki efektywności.

 

The article concerns the problems of tasks effectiveness in the technical subsystem of the military logistic system. The purpose of the publication is to define indicators for the assessment of the effectiveness of tasks performed by the technical subsystem of the military logistic system. The article draws attention to the current dimension of tasks performed by elements of the Polish Armed Forces Logistics System. Theoretical fundamentals and assumptions for the evaluation of the efficiency of tasks in the technical subsystem were presented, as well as the tools for measuring the effectiveness of selected tasks performed in the technical subsystem were proposed.

 

Key words: combat service support, maintenance of forces, effectiveness of logistic processes, effectiveness indicators.

 

Bibliografia/References
Borucka, A. (2013). Funkcjonowanie wojskowych oddziałów gospodarczych w nowym systemie logistycznym Sił Zbrojnych. Logistyka, (6). 
Bi-SC Joint Operational Guidelines for Logistics JOG 13/01(2013). NATO. 
Doktryna logistyczna Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej D4(B) (2014). Bydgoszcz: Centrum Doktryn i Szkolenia Wojsk. 
Grala, D. (2015). Narodowy element wsparcia wobec wyzwań logistyki wielonarodowej – rozprawa doktorska. Warszawa: AON. 
Grala, D. (2017). Efektywność podsystemu technicznego sił zbrojnych rzeczypospolitej polskiej w aspekcie zabezpieczenia logistycznego polskich kontyngentów wojskowych w operacjach wielonarodowych. Gospodarka Materiałowa i Logistyka, (12). 
Instrukcja zarządzania eksploatacją uzbrojenia i sprzętu wojskowego w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zasady ogólne – DD/4.22.13 (2013). Bydgoszcz: Wyd. MON-IWsp SZ. 
Jałowiec, T. (2013). Efektywność w wojskowym systemie logistycznym. Zarys problemu. Warszawa: BEL Studio. 
Jałowiec, T. (2017). Efektywność logistyczna w siłach zbrojnych. Warszawa: ASzWoj. 
Kotarbiński, T. (1973). Traktat o dobrej robocie. Wrocław: Ossolineum. 
Nyszk, W. (2013). System logistyczny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej a strategia bezpieczeństwa państwa. W: W. Nyszk (red.), Współczesna logistyka – wybrane problemy. Warszawa: AON. 
Pszczołowski, T. (1978). Mała encyklopedia prakseologii i teorii organizacji. Wrocław: Wyd. Ossolineum. 
Sułek, M. (2012). Dwoista natura szkolenia logistycznego w wojsku. W: J. Figurski, J.M. Niepsuj, T. Ząbkowski (red.), Logistyk(a) jutra. Warszawa: WCEO. 
Szymańska, E. (2010). Efektywność przedsiębiorstw – definiowanie i pomiar. Roczniki Nauk Rolniczych, (2). 
Twaróg, J. (2005). Mierniki i wskaźniki logistyczne. Poznań: ILiM. 
Transport i Ruch Wojsk Sił Zbrojnych RP DD/4.4(B) (2013). Bydgoszcz: Centrum Doktryn i Szkolenia SZ. 
Zabezpieczenie materiałowe Sił Zbrojnych RP. Zasady funkcjonowania. DD/4.21 (2013). Bydgoszcz: Wyd. IWsp SZ. 
Zabezpieczenie techniczne Sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zasady funkcjonowania, DD/4.22 (2012), Bydgoszcz: Wyd. IWsp SZ. 
Zadorożny, K. (2017). Źródła zaopatrywania potrzeb sił zbrojnych RP z pozamilitarnych zasobów gospodarki narodowej. Gospodarka Materiałowa i Logistyka, (12). 
https://sjp.pwn.pl/doroszewski/miernik;5451163.html (16.03.2018).

 

WSPÓŁCZESNE WYZWANIA LOGISTYKI

 

Rafał Matwiejczuk

Uniwersytet Opolski, Wydział Ekonomiczny, Zakład Logistyki i Marketingu/University of Opole

e-mail: rmatwiejczuk@uni.opole.pl

Logistyczne potencjały sukcesu w kształtowaniu i rozwoju kluczo¬wych procesów biznesu

 

Logistics potentials of success within the formation and development of key business processes

 

Przedsiębiorstwa stale poszukują nowych sposobów tworzenia przewagi konkurencyjnej. Wśród czynników oddziałujących na jej tworzenie ważne miejsce zajmują potencjały sukcesu przedsiębiorstwa, obejmujące zasoby, zdolności i kompetencje, które mogą dotyczyć m.in. sfery logistyki. Obok potencjałów sukcesu można wyróżnić także tzw. kluczowe procesy biznesu, stanowiące instrumentarium realizacji wyznaczonych celów.
Celem artykułu jest identyfikacja możliwości oddziaływania logistycznych potencjałów sukcesu na kształtowanie i rozwój trzech kluczowych procesów biznesu: (1) zarządzania rozwojem produktu, (2) zarządzania łańcuchem dostaw oraz (3) zarządzania relacjami z klientem, umożliwiających osiąganie przez przedsiębiorstwo oczekiwanych efektów rynkowych i ekonomicznych, będących podstawą budowania trwałej, długofalowej przewagi konkurencyjnej. Artykuł posiada charakter teoretyczno-poznawczy i stanowi jedynie wprowadzenie do przedstawionej problematyki, wymagającej dalszych pogłębionych badań.

 

Słowa kluczowe: logistyka, potencjały sukcesu, kluczowe procesy biznesu.

 

JEL: L10, L19, M10, M19

 

Firms are permanently looking for the new ways leading to business competitive advantage creation. Among the factors affecting the creation of the advantage, an important role is assigned to the business success potentials which include resources, capabilities and competences, that may relate to – among others – the area of logistics. Apart from the business success potentials, one may also identify the so-called key business processes that are the tools for achieving the goals.
The aim of the article is to identify the possibilities of the logistics potentials of success influence on the shaping and development of three key business processes: (1) product development management, (2) supply chain management, and (3) customer relationship management, enabling the firm to achieve the expected market and economic outcomes, which are the basis for building a sustainable, long-term competitive advantage. The article has a theoretical and cognitive form and is only an introduction to the presented problems, requiring further in-depth research.

 

Key words: logistics, potentials of success, key business processes.

 

Bibliografia/References
Barney, J. B. (1991). Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management, 17(1), 99-120. 
Blaik, P. (2017). Logistyka. Koncepcja zintegrowanego zarządzania. Warszawa: PWE. 
Blaik, P., Bruska, A., Kauf, S., Matwiejczuk, R. (2013). Logistyka w systemie zarządzania przedsiębiorstwem. Relacje i kierunki zmian. Warszawa: PWE. 
Daugherty, P.J., Chen, H., Mattioda, D.D., Grawe, S.J. (2009). Marketing/Logistics Relationships: Influence on Capabilities and Performance. Journal of Business Logistics, 30(1), 1-18. 
Hubbard, G., Zubac, A., Johnson, L. (2008). Linking Learning, Customer Value, and Resource Investment Decisions: Developing Dynamic Capabilities. W: Competence Perspectives on Learning and Dynamic Capabilities, (edited by) A. Heene, R. Martens, R. Sanchez, Advances in Applied Business Strategy, Vol. 10. Oxford: Elsevier Ltd., 9-27. 
Ljungquist, U. (2007). How Do Core Competencies Discriminate? Identification of Influencing Similarities and Differ¬ences. Knowledge and Process Management”, 14(4), 237-247. 
Matwiejczuk, R. (2014). Kompetencje logistyki w tworzeniu przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego. 
Matwiejczuk, R. (2015). Logistyczne potencjały sukcesu w tworzeniu przewagi konkurencyj¬nej przedsiębiorstwa. W: J. Witkowski, A. Skowrońska (red.), Strategie i logistyka w warunkach kryzysu. Prace Na¬ukowe Uniwersytetu Ekono¬micznego we Wrocławiu, nr 382. Wrocław: Wydawnic¬two Uniwersytetu Ekonomicznego we Wro¬cławiu, Wrocław, 363-375. 
Pfohl, H.-Ch. (2008). Innowacyjność w logistyce. Tworzenie wartości poprzez innowacje. W: Nowe wyzwania – nowe rozwiązania. Polski Kongres Logistyczny LOGISTICS 2008. Poznań: Biblioteka Logistyka, Instytut Lo¬gistyki i Magazynowania, 13-20. 
Sennheiser, A., Schnetzler, M. (2008). Wertorientiertes Supply Chain Management. Berlin – Heidelberg – New York: Springer Verlag. 
Srivastava, R.K., Shervani T.A., Fahey, L. (1999). Marketing, Business Processes, and Share-holder Value: An Organizationally Embedded View of Marketing Activities and the Discipline of Marke¬ting. Journal of Marketing, 63(Special Issue), 168-179. 
Wernerfelt, B. (1989). From Critical Resources to Corporate Strategy. Journal of General Management, 14(3(, 4-12. 
Witkowski, J. (2010). Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje, procedury, doświadczenia. Warszawa: PWE.

 

Waldemar W. Budner

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Katedra Logistyki Międzynarodowej/Poznań University of Economics and Business

e-mail: w.budner@ue.poznan.pl

Przestrzenne uwarunkowania powstawania klastrów logistycznych – konsekwencje dla gospodarki

 

Spatial conditions for the formation of logistics clusters – consequences for the economy

 

Początki koncepcji klastra sięgają ekonomii neoklasycznej. Były to badania A. Marshalla, które 100 lat później sformułował w postaci ogólnej teorii M. Porter. Współcześnie dynamiczny rozwój rynku usług logistycznych spowodował koncentrację przedsiębiorstw branży TSL. Klastry logistyczne stały się nowym elementem krajobrazu gospodarczego w Polsce. Celem pracy jest przedstawienie uwarunkowań powstania, rozwoju i czynników lokalizacyjnych klastrów logistycznych. Ponadto przedstawiono różnorodne korzyści wynikające z funkcjonowania klastrów logistycznych. Wyniki i wnioski z przeprowadzonych rozważań wskazują na istotną rolę, jaką odgrywają klastry logistyczne w podnoszeniu konkurencyjności przedsiębiorstw i gospodarki.

 

Słowa kluczowe: klastry, logistyka, warunki rozwoju, czynniki lokalizacji.

 

The beginnings of the cluster's concept go back to neoclassical economics. These were the studies of A. Marshall, which 100 years later were formulated in the general theory of M. Porter. Nowadays, the dynamic development of the logistic services market has resulted in the concentration of enterprises in the TSL sector. Logistic clusters have become a new element of the economic landscape in Poland. The aim of the work is to present the conditions for the emergence, development and location factors of logistic clusters. In addition, various benefits resulting from the functioning of logistic clusters are presented. The results and conclusions from the considerations point the important role played by logistic clusters in improving the competitiveness of enterprises and the economy.

 

Key words: clusters, logistics, development conditions, location factors.

 

Bibliografia/References
Brodzicki, T., Szultka, S. (2002). Koncepcja klastrów a konkurencyjność przedsiębiorstw. 
Organizacja i Kierowanie, (4), 45-60. 
Carayannis, E., Campbell, D. (2011). Open Innovation Diplomacy and a 21st Century Fractal Research, Education and Innovation Ecosystem: Building on the Quadruple and Quintuple Helix Innovation Concepts and the “Mode 3” Knowledge Production System. Journal of the Knowledge Economy, (2), 327. Springer US. 
Dobrzyńska, E. (2011). Europejskie klastry logistyczne. Ekonomia i Zarządzanie, 3(4). 
Elsner, W. (2010). Regional service clusters and networks. Two approaches to empirical identification and development: the case of logistics in the German port city-states Hamburg and Bremen. International Review of Applied Economics, 24(1). 
Etzkowitz, H., Leydesdorff, L., (1995). The Triple Helix - University-Industry-Government Relations: A Laboratory for Knowledge Based Economic Development. EASST Review, 14(1), 14-19. 
Gorynia, M., Jankowska, B. (2007). Koncepcja klasterów jako sposób regulacji zachowań podmiotów gospodarczych. Ekonomista, (3), 311-340. 
Gorynia, M., Jankowska, B. (2008). Klaster a międzynarodowa konkurencyjność i internacjonalizacja przedsiębiorstw. Warszawa: Difin. 
Knop, L. (2013). Zarządzanie klastrem. Koncepcje, Strategie, Modele. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej. 
Marshall, A. (1890). Principle of Economics. London: MacMillan and Co. Limited. 
Marshall, A. (1919). Industry and Trade. London: MacMillian and Co. Limited. 
Porter, M. (1998). On Competition. Boston: Harvard Business School Press. 
Porter, M. (1990). The Competitive Advantage of Nations, Free Press, New York 
Porter, M. (2001). Porter o konkurencji. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne. 
Rosenfeld, S. (1997). Bringing Business Cluster into the Mainstream of Economic Development. European Planning Studies. Vol.5. nr 1. 
Zrobek, J. (2011). Marketing w klastrach logistycznych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, (251), 5-16. 
Żelewski, Ł. (2009). Przedsiębiorstwa specjalizujące się w realizacji zadań logistyki. W: R. Kozłowski i A. Sikorski (red.), Nowoczesne rozwiązania w logistyce. Kraków: Wolters Kluwer Polska. 

 

Waldemar Gulczyński

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koninie, Wydział Społeczno-Techniczny, Katedra Finansów, Rachunkowości i Logistyki/The State School of Higher Professional Education in Konin

e-mail: waldemar.gulczynski@konin.edu.pl

Czasoprzestrzenny wymiar logistyki miasta

 

Space-time dimension of city logistics

 

W artykule przybliżono jeden z kluczowych problemów logistyki miasta, którym jest wymiar czasowi i przestrzenny miasta. Celem artykułu jest ukazanie możliwości wykorzystania modelu czasoprzestrzeni w logistyce miasta. W dalszej części przedstawiono i opisano dzienne, tygodniowe, miesięczne i roczne rytmy miasta. Następnie scharakteryzowano model czasoprzestrzenny Hagerstranda, jego założenia istotę i własności oraz wskazano możliwości jego wykorzystania w badaniach i praktyce logistyki miasta.

 

Słowa kluczowe: logistyka miasta, model czasoprzestrzeni, czasowe rymy miejskie, miasto.

 

This article analyses one of city logistics’ key issues. It concerns time and space dimension of cities . The aim of this study is to point out the possibilities of using time-space model in the city logistic. This paper describes daily, weekly, monthly and annual cycles in cities functioning of town and cities. Then there is a presentation of the Hagerstrand’s time-space model. The explains the essence, attributes, meaning and e general characteristic of the time-space model, which can be used for research and practical application in city logistics.

 

Key words: city logistics, time-space model, urban cycle, city.

 

Bibliografia/References
Christopher, M. (1998). Strategia zarządzania dystrybucją. Warszawa: Placet. 
Domański, R., (1993). Strategia i planowanie miast w społecznej gospodarce rynkowej. W: A. 
Klasik, Z. Mikołajewicz (red.). Społeczno-gospodarcze i przestrzenne problemy Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego i Śląska Opolskiego. Biuletyn KPZK PAN, z.162. Warszawa: PWN. 
Ficoń, K. 2016, Zarządzenie procesami logistycznymi w przestrzeni 3D. Gospodarka Magazynowa i Logistyka, (5), 37- 42. 
Gołembska, E., Czajka, P., Tomaszewska, D. (2001). Logistyka miejska XXI wieku. EuroLogistics, (3), 65-71. 
Gulczyński W. (2016). Zachowania człowieka w dziennym gospodarczym rytmie miasta. Poznań: Wydawnictwo UEP. 
Hamm, B. (1990). Wprowadzenie do socjologii osadnictwa. Warszawa: PWN. 
Jadach-Sepioło, A. (2011). Miasto jako analog przedsiębiorstwa. W: K. Kuciński (red.) Miasto jako analog przedsiębiorstwa (299-313). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH. 
Krawczyk, S. (2004). Logistyka w zarządzaniu miastem. Logistyka a infrastruktura miejska. I Konferencja Naukowo-Techniczna. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Nasz Dom i. Ogród. 
Kowalski, J.S. (1981). Teoria rozwoju regionalnego w świetle koncepcji szwedzkich, Biuletyn KPZK PAN, (141). 
Kuciński, K. (2011). Wstęp. W: K. Kuciński (red.). Miasto jako analog przedsiębiorstwa (21-26). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH. 
Kuciński, K. (2009). Miejsce jako kategoria epistemologiczna w ekonomii. Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, (1), 31-40. 
Parysek, J, (2015). Miasto w ujęciu systemowym. Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny, (1), 45-57 
Pred, A.R. (1977). The Choreografphy of Existens: Comments on Hägerstrand's Time-Geography and Its Usefulness. Economic Geography, 53 (2), 207-22. 
Pred, A. (1981). Choreografia istnienia: uwagi o geografii czasu Hagerstranda i o jej użyteczności. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, (1), 41-65. 
Pred, A.R. (1976 ). Urbanizacja, problemy planowania krajowego w szwedzkich badaniach geograficznych. W: A. Kukliński (red.). Planowanie rozwoju regionalnego w krajach europejskich (191-255). Warszawa: PWN. 
Rosik, P. i in. (2017), Multimodalna dostępność transportem publicznym gmin w Polsce (MULTIMODACC). Prace Geograficzne 258. Warszawa: PAN IGiPZ. 
Szołtysek, J. (2012). Paradygmat logistyki a paradygmaty w logistyce. W: S. Kauf (red.), Logistyka i inne koncepcje zarządzania w naukach ekonomicznych (55-64). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego,. 
Szołtysek, J. (2016). Logistyka miasta. Warszawa: PWE. 
Triftt, N. (1977). An Introduction to Time-Geography, Concepts and Techniques in Modern Geography (13). UEA, Norwich, Geo Abstracts Ltd., 1977. 
Thrift, N. (1983),Wstęp do geografii czasu. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, (1), 11-40. 
Tundys, B. (2013), Logistyka miejska (wyd. 2). Teoria i praktyka, Difin 
Zipser, T., Sławski, J. (1988). Modele procesów urbanizacji. Warszawa, PWN. 
Żochowska, R. (2014). Modelowanie potoków ruchu w sieci miejskiej dla potrzeb analizy zakłóceń. Logistyka, ( 4), 2619-2632. 

 

Marcin Hundert

Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Koninie, Wydział Społeczno-Techniczny, Katedra Finansów, Rachunkowości i Logistyki/The State School of Higher Professional Education in Konin

e-mail: marcin.hundert@konin.edu.pl

Metropolizacja jako symulanta czynników wywołujących kongestię

 

Metropolization as a stimulant of factors causing congestion

 

Z problemem kongestii mierzy się wiele miast i aglomeracji miejskich bez względu na ich wielkość i liczbę mieszkańców. Jednakże rozlewanie się obszarów miejskich poza granice administracyjne miast tzw. „urban sprawl” oraz silne tendencje do tworzenia obszarów metropolitalnych problem kongestii pogłębia. Przeciętne miesięczne opóźnienie wywołane kongestią w godzinach szczytu w 2015 roku dla 7 największych miast Polski wyniosło 10 godzin. Kongestia stanowi istotny problem nie tylko dla społeczeństwa, wpływając na mobilność i zwiększając koszty przemieszczania się, ale przede wszystkim zwiększając koszty funkcjonowania gospodarki. W 2015 roku koszty kongestii dla gospodarki wzrosły o 12,5% w porównaniu do roku poprzedniego. W artykule zaprezentowano związki metropolizacji z powstawaniem, skutkami i kosztami kongestii.

 

Słowa kluczowe: kongestia, skutki kongestii, koszty kongestii, aglomeracje, metropolie.

 

The congestion is a problem for many cities and urban areas irrespective of their size and number of inhabitants. However, the spillover of areas beyond the administrative boundaries of urban sprawl and the strong tendency to create metropolitan areas even deepens the problem of congestion. The average monthly congestion delay in 2015 for the 7 largest Polish cities was 10 hours. In 2015 the cost of congestion for the economy increased by 12.5% compared to the previous year. This paper presents metropolitan relations with the origins, consequences, and costs of congestion.

 

Key words: congestion, congestion effects, congestion costs, agglomerations, metropolises.

 

Bibliografia/References
Christidis, P., Rivas, J.N. (2012). Measuring road congestion. Luxembourg: JRC Scientific and Policy Reports, European Commission. 
Kopeć, K. (2012). Koncepcje kształtowania systemu transportowego współczesnych metropolii, Problemy Transportu i Logistyki nr 19, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 101-112. 
Jałowiecki, B. (1999). Metropolie. Białystok, za: Smętkowski, M. i inni. (2012). Europejskie metropolie i ich regiony. Od krajobrazu gospodarczego do sieci metropolii. Wydawnictwo Naukowe Scholar. 
Koźlak, A. (2013). Kolej aglomeracyjna jako podstawa systemu komunikacyjnego obszarów metropolitalnych w Polsce, Współczesne uwarunkowania rozwoju transportu w regionie, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, s. 173. 
Koźlak, A. (2015). Gospodarcze, społeczne i ekologiczne skutki kongestii transportowej, Polityka ekonomiczna, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr. 402. 
Smętkowski M., Gorzelak G., Kozak M., Olechnicka A., Płoszaj A., Wojnar K. (2012). Europejskie metropolie i ich regiony. Od krajobrazu gospodarczego do sieci metropolii. Wydawnictwo Naukowe Scholar. 
Szymańska D. (2008). Urbanizacja na świecie. Warszawa: PWN. 
Wesołowski, J. (2008). Miasto w ruchu. Przewodnik po dobrych praktykach w organizowaniu transportu miejskiego, Łódź: Instytut Spraw Obywatelskich 
www.korkowo.pl (04.04.2018). 
Deloitte & Targeo.pl, 2016, Raport o korkach w 7 największych miastach Polski, Warszawa,https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/pl/Documents/Reports/pl_Raport_korki_2016.pdf (04.04.2018). 
Managing Urban Traffic Congestion, OECD/ECMT 2007, http://www.itf-oecd.org/sites/default/files/docs/07congestion.pdf (05.04.2018) 
Population Reference Bureau, http://www.prb.org (31.03.2018) 
The World Bank Group, http://data.worldbank.org (31.03.2018)