Prawo Wagnera jako odzwierciedlenie niedoskonałości rynku?

The main aim of this paper is to present theoretical concept of Wagner's Law of Increasing State Activity (WL) in a broader context of his views on role of the state and subordinating economy to political and military goals of the state. In majority of research works published the area of his political views and influence on economic policy of the state is not presented. It is also important to notice that narrow analysis focused on comparison between economic growth and budgetary or governmental spending may not necessarily lead to concluding whether the WL is confirmed or not in particular countries. Some parts of public expenditure can be invisible and hard to count, like for instant tax exemptions and remissions. In order to demonstrate the complexity of the discussed issues and the ambiguity of conclusions drawn from the available data, this study uses descriptive statistics, which was accompanied by an analysis of less "conventional" literature describing the career and political views of Adolf Wagner, which so far has been largely omitted in studies focusing on attempts to verify actuality of these rather narrowly understood theses formulated over 140 years ago. Analysis of available statistical data and observations from the literature, presented in this paper, due to the increasing number and variety of publications falling within the discussed issue, is incomplete and requires further analysis.

Celem artykułu jest przedstawienie teoretycznej koncepcji wagnerowskiego prawa wzrostu aktywności państwa w szerszym kontekście poglądów A. Wagnera na rolę państwa i podporządkowanie gospodarki i rynku celom politycznym i militarnym państwa. W większości opublikowanych prac badawczych nie przedstawiono obszaru jego poglądów politycznych i ich wpływu na politykę gospodarczą państwa. Należy zauważyć, że wąska analiza skupiona na porównaniu wzrostu gospodarczego z wydatkami budżetowymi lub rządowymi niekoniecznie musi prowadzić do stwierdzenia czy Prawo Wagnera jest nadal aktualne, potwierdzone w poszczególnych krajach. Niektóre z wydatków publicznych mogą być bowiem niewidoczne i trudne do policzenia, na przykład w przypadku natychmiastowych zwolnień podatkowych czy umorzeń. W celu wykazania złożoności omawianych zagadnień i niejednoznaczności wniosków wynikających z dostępnych danych w artykule wykorzystano statystykę opisową, której towarzyszyła analiza mniej „konwencjonalnej” literatury opisującej karierę i poglądy polityczne A. Wagnera, które dotychczas były w dużej mierze pomijane w badaniach skupiających się na próbach weryfikacji aktualności tych dość wąsko rozumianych tez sformułowanych ponad 140 lat temu. Ze względu na rosnącą liczbę i różnorodność publikacji z omawianego zakresu przedstawiona w artykule analiza dostępnych danych statystycznych i obserwacji z literatury jest niepełna i wymaga dalszych badań.