Praca i zabezpieczenie społeczne Nr 04/2005

W numerze:

Irena Boruta

W sprawie przyszłości prawa pracy
Współcześnie obserwujemy intensywny rozwój zatrudnienia niepracowniczego oraz zasadniczą transformację pracy podporządkowanej. Skala tych zjawisk nasuwa z jednej strony wniosek, iż mamy do czynienia z demontażem prawa pracy, a z drugiej strony czyni zasadnym pytanie o przyszłość socjalnej regulacji towarzyszącej pracy człowieka. Poruszone kwestie są podejmowane coraz powszechniej, zwłaszcza w zachodniej refleksji naukowej. W prezentowanym opracowaniu dokonano jej przeglądu, co zostało poprzedzone opisem nowych form pracy i informacją na temat reakcji prawodawstw i orzecznictwa sądowego. W rozważaniach teoretycznych zdaje się przeważać przekonanie, iż zatrudnienie niepracownicze i transformacja pracy najemnej są jedynie zjawiskami z obrzeża prawa pracy, w związku z czym pozycja tej dziedziny prawa nie jest zagrożona. Z takim podejściem kontrastują jednak coraz powszechniejsze prognozy zasadniczych zmian prawa pracy, połączone z postulatem dostosowania obecnych regulacji do wymagań postnowoczesności i globalizacji. Nie brakuje wśród nich zapowiedzi końca prawa pracy. Pomimo poszukiwań, pytanie o przyszłość prawa pracy pozostaje jednak, jak dotąd, bez odpowiedzi.

Krzysztof Rączka

Czy ponownie zwycięży populizm?
Autor przedstawia argumenty przemawiające za tym, aby jak najszybciej uchylić ustawę kominową.

Studia i opracowania

Beata Rutkowska

Przedstawicielstwo pracowników w europejskim prawie pracy -- wybrane zagadnienia
Przedmiotem artykułu są wybrane zagadnienia dotyczące przedstawicieli pracowników w europejskim prawie pracy. Autorka zwraca uwagę na przyczyny i skutki ogólnego charakteru definicji przedstawicieli pracowników oraz wskazuje na pośredni wpływ regulacji Unii Europejskiej na kształt systemów przedstawicielstwa pracowniczego w krajach członkowskich, zwłaszcza w tych, w których pracownicy są reprezentowani głównie przez związki zawodowe. Prezentację wspólnotowych regulacji dotyczących przedstawicieli pracowników uzupełniają rozważania poświęcone przedstawicielom działającym na szczeblu ponadnarodowym oraz ochronie, bez której przedstawiciele pracowników nie mogliby swobodnie korzystać z przyznanych im uprawnień.

Wykładnia i praktyka

Arkadiusz Sobczyk

Wynagrodzenie a rozkład czasu pracy
Wynagrodzenie za pracę znajduje się w ścisłym związku z czasem pracy. Z tego powodu zachodzi także ścisły związek pomiędzy przepisami o wynagrodzeniu za pracę oraz o czasie pracy, i to na wielu poziomach. Jest to także związek formalny, bowiem wiele przepisów działu szóstego kodeksu pracy traktuje wprost o wynagrodzeniu za pracę. Zdaniem autora zasadne jest wyodrębnienie - jako zasady postulatywnej i opisowej - zasady koherencji przepisów o wynagrodzeniu oraz o czasie pracy. Przedmiotem opracowania jest analiza tej zasady na tle problematyki rozkładu czasu pracy.

Artur Tomanek

Wierzytelności pracownicze w postępowaniu upadłościowym prowadzonym z możliwością zawarcia układu
Ustawa z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze modyfikuje wierzycielski status pracownika w postępowaniu upadłościowym pracodawcy, wszczętym w celu zawarcia układu. Układ ten może prowadzić do redukcji zobowiązań upadłego ze stosunku pracy. Pracownicy upadłego mają zaś prawo aktywnego udziału w procedurze zawarcia układu. Dokonując oceny pozycji pracownika w tym postępowaniu, autor porównuje rozwiązania prawne dotyczące układu oraz porozumień zbiorowych o zawieszeniu niektórych uprawnień pracowniczych, stanowiących odmienną rodzajowo instytucję , mogącą służyć poprawie sytuacji ekonomicznej pracodawcy.

Michał Skąpski

Wiek emerytalny jako uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę
Wskazanie w sposób generalny osiągnięcia przez pracownika wieku emerytalnego jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego uznawane ze wystarczające uzasadnienie wypowiedzenia umowy o pracę, niewymagające indywidualizacji ani konkretyzacji w kontekście pracowniczej przydatności danej osoby. Autor podważa trafność takich rozstrzygnięć, uwzględniając ich podstawy normatywne i aksjologiczne. Krytyka istniejącej linii orzeczniczej oparta jest też na normach prawa Unii Europejskiej, związanych z realizacją Strategii Lizbońskiej, w zakresie dotyczącym podtrzymywania aktywności zawodowej osób starszych.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

Regulamin wynagradzania

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy

Czytelnicy znajdą tu m.in. odpowiedź na następujące pytanie: Pracownik tymczasowy był zatrudniony na umowę o pracę od 5 lutego do 30 listopada 2004 r. Wypłaciliśmy pracownikowi ekwiwalent za 20 dni urlopu. Czy właściwie została ustalona liczba dni urlopu?

Konsultacje i wyjaśnienia

Elżbieta Szemplińska z Ministerstwa Gospodarki i Pracy wyjaśnia m.in. następujące wątpliwości czytelniczki: Jestem zatrudniona w niepełnym wymiarze czasu pracy. Pracodawca ustalił, że dodatek za pracę nadliczbową będę dostawać po przepracowaniu więcej niż 8 godzin dziennie lub więcej niż 40 godzin przeciętnie tygodniowo. Czy jest to prawidłowe?

Nowe przepisy

Przegląd obejmuje Dzienniki Ustaw od numeru 34 z 25 lutego 2005 r. do numeru 47 z 24 marca 2005 r.

Wskaźniki i składki ZUS

Według stanu na dzień 1 kwietnia 2005 r.