Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 05/2017
Publication date: 2017
Place publication: Warszawa
Binding: paperback
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 05/2017
Numer 05/2017 do pobrania w wersji PDF
Spis treści
Anna Musiała
Podporządkowanie jako kryterium różnicowania ochrony człowieka pracy
Autorka formułuje tezę, że kryterium różnicowania ochrony socjalnej człowieka pracy jest stan podporządkowania, rozumiany przez znajdowanie się niejako „w mocy” podmiotu zatrudniającego. Tym samym ostro przeciwstawia się takiemu podejściu, które lekceważyłoby ową fundamentalną dla stosunku pracy cechę. Twierdzi zarazem, że ta szczególna cecha – cecha pracowniczego podporządkowania nie występuje w żadnym innym - pozapracowniczym - stosunku zatrudnienia, mając na myśli zwłaszcza cywilnoprawne stosunki zatrudnienia. Jej zdaniem w stosunkach tych można mówić jedynie o parapodporządkowaniu czy zależności organizacyjnej, która per se musi determinować istotnie ograniczoną ochronę socjalną dla świadczącego pracę w tych warunkach.
Słowa kluczowe: podporządkowanie, parapodporządkowanie, ochrona socjalna, zatrudnienie cywilnoprawne.
Subordination as a criterion differentiating the protection of man of labour
In this work the author formulates a thesis that a criterion of differentiating the social protection of a man of labour is the condition of subordination being understood as being somehow “under the power” of an employing entity. Thereby, the author strongly opposes an approach that would ignore the said feature being fundamental for employment. At the same time, the author claims that this specific feature, which is worker subordination, does not exist in any work relationship other than employment relationship, meaning specifically civil law work agreements. In the author’s view, such agreements can only envisage parasubordination or organizational dependency that must per se determine significantly more limited social protection for a man performing work in such conditions.
Keywords: subordination, parasubordination, social protection, civil law work agreements.
“The European Social Charter: challenges and opportunities. 25th anniversary of Polish membership of the Council of Europe”. Conference co-organised by the Ombudsman of Poland and the Council of Europe. Warsaw, 8 November 2016
Opening address by Régis Brillat, Head of the Department of the European Social Charter, Executive Secretary of the European Committee of Social Rights
Studia i opracowania
Karol Kulig
Pozbawienie mocy obowiązującej regulaminu wynagradzania - cz. 2
Autor w dwóch kolejnych częściach artykułu prezentuje szeroki wachlarz argumentów uzasadniających tezę, że jednostronne pozbawienie mocy obowiązującej wewnątrzzakładowego aktu prawnego, jakim jest regulamin wynagradzania, nie tylko jest dopuszczalne, ale znajduje wyraźne podstawy systemowe, celowościowe, aksjologiczne i konstytucyjne. Pierwsza część artykułu została opublikowana w poprzednim numerze PiZS.
Słowa kluczowe: jednostronne uchylenie regulaminu wynagradzania, tworzenie prawa zakładowego, kompetencja prawodawcza, wolność negocjacyjna, dialog społeczny, równość partnerów społecznych, prawa konstytucyjne.
Derogation of remuneration regulations – part 2
Author in two following articles presents widerange of arguments justifying a statement, that a unilaterial derogation of entity’s sources of labour law, in particular the remuneration regulations, is not only admissible, but it has clear basics in systemic, purpose – oriented, axiological and contitutional interpretation.
Keywords: unilaterial derogation of remuneration regulations, creation of entity’s sources of labour law, legislative competence, negotiation freedom, social dialogue, equality of social partners, constitutional rights.
Wykładnia i praktyka
Aleksandra Ziętek-Capiga
Prawa zastawnicze ustanowione w celu zabezpieczenia wierzytelności pieniężnych pracodawcy
Pracodawcy mogą przysługiwać od pracownika rożnego rodzaju wierzytelności. Jednocześnie dochodzenie roszczeń przez pracodawcę cechuje znaczna nieefektywność. Dlatego też pracodawca poszukuje rozwiązań pozwalających na realizację jego interesu w jak najszerszym zakresie. Wśród nich należy wymienić prawne zabezpieczenia wierzytelności. Istotną grupę zabezpieczeń stanowią tzw. prawa zastawnicze. Dotychczas problematyka praw zastawniczych kreowanych w celu zabezpieczenia wierzytelności pracodawcy nie była przedmiotem rozważań w literaturze prawa pracy. Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie o dopuszczalność ustanowienia zastawu zwykłego i zastawu rejestrowego oraz hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności pieniężnych pracodawcy. Autorka zwraca szczególną uwagę na relację praw zastawniczych do przepisów kodeksu pracy o odpowiedzialności materialnej pracowników.
Słowa kluczowe: zabezpieczenia wierzytelności, zastaw, hipoteka, wierzytelności pracodawcy, odpowiedzialność materialna pracowników.
Pledge rights created to secure employer's pecuniary receivables
Employers are entitled to various types of employee receivables. At the same time, the realisation of claims is often inefficient. Therefore employers search for solutions which enable to realise their interests to the fullest extent. Security rights should be mentioned among them. An important group of such entitlements are pledge rights. The topic of pledge rights created to secure employer's pecuniary receivables has been not yet discussed in polish labour law literature. The aim of the paper is to answer the question of the permissibility of establishment pledge, registered pledge and mortgage to secure the employer's monetary receivables. The author underlined the relation of pledge rights to the provisions of the Labor Code on the financial liability of employees.
Keywords: security rights, right of pledge, mortgage, employer’s pecuniary receivables, financial liability of employees.
Małgorzata Mędrala
Notatki służbowe w pracowniczych aktach osobowych
Autorka omawia zagadnienia związane z możliwością sporządzania i przechowywania przez pracodawców notatek służbowych w sprawach pracowników. W tym celu przedstawia rozbieżne orzecznictwo sądowe w tej materii oraz bada analizowany problem w kontekście przepisów o odpowiedzialności porządkowej pracowników. Podejmuje także kwestię użyteczności stosowania kar porządkowych względem pracowników.
Słowa kluczowe: pracownik, pracodawca, kara porządkowa, notatka służbowa.
The formal memoranda in the personal files of employees
In this article the Author analizes the problem of possibility of drawing up and storing formal memoranda by employer on their employees. The Author analizes the discrepant views of Court judgements in this matter. The problem is studied in the context of regulations on the disciplinary liability of employees. There is also analized the isuue of social, economical and Latour usefulness of disciplinary penalties in relations to employees.
Keywords: employee, employer, disciplinary penalty, formal memorandum.
Grzegorz Wolak
Prawo do renty rodzinnej po osobie, która pobierała świadczenie emerytalne bądź rentowe na podstawie błędnej decyzji organu rentowego
Autor omawia niejednolicie postrzeganą w judykaturze i piśmiennictwie problematykę dopuszczalności nabycia prawa do renty rodzinnej po osobie, która nie spełniając warunków ustawowych pobierała wskutek błędnej decyzji ZUS świadczenie emerytalne lub rentowe. Zdaniem autora de lege lata istnienie w obrocie prawnym takiej błędnej decyzji organu rentowego, na podstawie której doszło do wypłaty świadczenia, uzasadnia nabycie prawa do renty rodzinnej po zmarłym świadczeniobiorcy.
Słowa kluczowe: renta rodzinna, renta z tytułu niezdolności do pracy, emerytura, członek rodziny ubezpieczonego, decyzja organu rentowego.
The right to survivor's pension of a person receiving annuity or retirement pension pursuant to an erroneous decision of the pension authority
The article discusses the problem – unevenly treated both in the jurisprudence and literature – of the admissibility of acquisition of the right to a survivor's pension after a deceased person who did not fulfil the statutory requirements but was receiving annuity or pension pursuant to an erroneous decision of the pension authority. In the author’s opinion, de lege lata the existence in legal transactions of such an erroneous decision on the payment of benefit justifies the entitlement to a survivor's pension after the beneficiary’s death.
Keywords: survivor's pension, pension for incapacity for work, retirement pension, family member of the insured, decision of the pension authority.
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Zakaz noszenia symboli religijnych jako forma dyskryminacji ze względu na wyznanie
W marcu 2017 r. zapadły – w jednym dniu – dwa niezwykle istotne orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE dotyczące możliwości ujawniania przez pracownika przekonań religijnych. Wyznaczają one granice, w których może poruszać się pracodawca, stosując tego rodzaju ograniczenia. Równocześnie Trybunał definiuje uprawnienia pracownika wskazując, w jaki sposób ograniczenia mają być nakładane i w jakich wypadkach będą stanowiły nadużycie.
Słowa kluczowe: dyskryminacja ze względu na wyznanie.
Prohibition for workers from wearing visible religious sings as a form of discrimination based on religion or belief
There are two very important sentences of the Court of Justice of the European Union issued on the same day in March 2017, concerning the employees’ freedom of religion. They establish borderlines for the employer to follow for such limitations to be legal. Employees’ rigth are being defined as well, explaining how the limitations are to be imposed not to be treated as an abuse of the employers’ rights.
Keywords: discrimination based on religion or belief.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Należności kierowców transportu międzynarodowego na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem zadania służbowego a wyrok Trybunału Konstytucyjnego K 11/15 – najnowsze orzecznictwo
Autorka referuje, jakie przepisy i zasady należy stosować - według orzecznictwa Sądu Najwyższego - do oceny zwrotu kosztów noclegów w razie ich niezapewnienia kierowcy transportu międzynarodowego po wyroku Trybunału Konstytucyjnego K 11/15.
Słowa kluczowe: pracownik-kierowca wykonujący przewozy w transporcie międzynarodowym, należności z tytułu podróży służbowej.
Amount due of international transport drivers for expenses related to the performance of business duties and the judgment of the Constitutional Court K 11/15 - latest case law
The author discusses what regulations and rules should be used - according to the Supreme Court case - to assess the cost of accommodation in the event of their failure to provide the driver of international transport after the judgment of the Constitutional Court K 11/15.
Keywords: worker-driver performing transport in international transport, amount due related to the business trip.
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Zakaz konkurencji
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2017 r. od poz. 707 do poz. 884
W czasopismach (17)
Wskaźniki i składki ZUS
Praca czy socjal?
W przeszłości sprawy socjalne były w dużej mierze zaniedbywane przez państwo i partie polityczne. Po 1989 r. nastąpił znaczny postęp w tym zakresie, czego świadectwem są między innymi rozbudowanie pomocy socjalnej i ochrony osób wykluczonych, poszerzenie świadczeń na rzecz rodziny oraz innych form socjalnego wsparcia czy ostatnio realizacja programu 500 plus. Podstawę dla tego typu działań i unormowań prawnych stanowi zwłaszcza wyrażona w art. 2 Konstytucji RP zasada sprawiedliwości społecznej oraz zasada wynikająca z jej art. 18, w myśl której rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Konieczność tego typu działań wynika także z art. 30 (godność człowieka), art. 67 (prawo do zabezpieczenia społecznego), art. 68 (prawo do ochrony zdrowia), art. 69 (pomoc osobom niepełnosprawnym), art. 70 (prawo do nauki), art. 71 (pomoc rodzinie i matce przed i po urodzeniu dziecka), art. 72 (opieka i pomoc dzieciom pozbawionym opieki rodzicielskiej), art. 75 (zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, przeciwdziałanie bezdomności) Konstytucji RP. Chodzi w tym przypadku o działalność socjalną w wąskim pojęciu, której istota sprowadza się do świadczenia usług i dóbr na rzecz osób potrzebujących, bez związku czy niezależnie od wykonywanej przez nie pracy, a więc w myśl zasady każdemu według potrzeb, a nie zgodnie z zasadą każdemu według pracy. Zaspokajana jest oczywiście tylko część tego rodzaju potrzeb, a zasadniczą kwestią jest określenie ich rodzaju i poziomu zaspokojenia.
Zasady sprawiedliwości społecznej wymagają nie tylko zaspokajania określonych potrzeb osób niewykonujących pracy zarobkowej z własnej woli czy też z tego powodu, że pracy tej nie mogą znaleźć, ale także wynika z nich potrzeba ochrony pracy (art. 24 Konstytucji RP). Ochrona ta jest nieraz traktowana jako rodzaj działalności socjalnej w szerokim rozumieniu, lecz różni się ona w sposób zasadniczy od tych działań i świadczeń, które bywają określane jako „socjal”. Świadczenie pracy zarobkowej polega bowiem na wytwarzaniu dóbr i usług, a więc na tworzeniu dochodu narodowego (PKB). Inaczej mówiąc, tytułem dla uzyskania wynagrodzenia i tym samym do udziału w pierwotnym podziale tego dochodu jest wykonywana praca, a nie samo istnienie określonych potrzeb, dla zaspokojenia których punktem wyjścia i wystarczającym uzasadnieniem jest godność człowieka. Im więcej przy tym przekazuje się środków (pieniędzy) na socjal, tym mniej można ich przeznaczyć na płace i rozwój (inwestycje). Istnieje więc pewne napięcie czy sprzeczność między dążeniem do rozbudowywania i wzmacniania socjalu a potrzebą ochrony interesów pracy, w tym zwłaszcza podnoszenia poziomu wynagrodzeń pracowniczych. W uproszczeniu można powiedzieć, że im więcej socjalu, tym niższe płace, chyba że wydatki z tym związane będą pokrywane z kredytów i zobowiązań zaciąganych na przyszłość oraz z mniej lub bardziej wyłudzanej, wypraszanej lub wymuszanej pomocy z zagranicy.
Zasadniczym problemem jest więc znalezienie odpowiedniej równowagi między rozbudowywaniem socjalu a potrzebą ochrony pracy i zaspokajania rewindykacyjnych oczekiwań i żądań pracowniczych. Nie zapominając o potrzebie solidarności i konieczności coraz pełniejszego zaspokajania potrzeb socjalnych, należy także pamiętać, że nie powinno prowadzić to do osłabienia rozwoju gospodarczego i wzrostu dochodu narodowego, który głównie jest uzależniony od tego, jak chroniona jest praca i jej interesy, mierzone zwłaszcza wzrostem płac. Ponadto na rzecz takiego stanowiska przemawiają również względy natury aksjologicznej, bo słuszniejszym i sprawiedliwszym rozwiązaniem jest takie, w którym przyjmuje się, iż mocniejszy tytuł do uczestniczenia w podziale dóbr daje fakt wykonywania pracy, aniżeli tylko to, że jest się człowiekiem, i tym samym istotą obdarzoną godnością wymagającą zaspokojenia jej potrzeb, i to nie tylko potrzeb podstawowych.
Mając to na uwadze i nawiązując do znanej tezy Jana Pawła II z encykliki Laborem exercens o prymacie pracy nad kapitałem, można stwierdzić, że w aspekcie ekonomicznym, porządku normatywnego (konstytucyjnego), a także w wymiarze aksjologicznym praca ma pierwszeństwo przed socjalem.
Często można usłyszeć, że to tylko pracodawcy tworzą dochód narodowy i dają miejsca pracy. Jest w tym tylko część prawdy, bo źródłem powstawania dóbr i usług jest nie tylko organizacyjna i ekonomiczna aktywność pracodawców, ale także – i często przede wszystkim – praca osób przez nich zatrudnianych. Dochód ten tworzą więc swoim wysiłkiem i pracownicy, i pracodawcy, głównie pracodawcy mali i średni. Ponadto należy pamiętać, że zwłaszcza sytuacja mikropracodawców oraz tzw. osób samozatrudnionych jest bardzo zbliżona pod względem warunków i wysiłku wkładanego w tworzenie dóbr i świadczenie usług do sytuacji pracowników. W tym też przypadku granica między wkładem pracy pracownika a wysiłkiem organizacyjnym i ekonomicznym pracodawcy ulega dość istotnemu zatarciu, co prowadzi zarówno do odrzucenia tezy, że dochód narodowy tworzą tylko pracodawcy, jak i twierdzenia, że pochodzi on wyłącznie z pracy pracowników. Dochód narodowy jest efektem wysiłku pracowników, ale także starań pracodawców, i w tym sensie jego źródłem jest praca, w tym przypadku praca szerzej pojmowana Tak pojmowana praca stanowi słuszny tytuł dla czerpania z niej korzyści.
Nie oznacza to jednak tym samym w ogóle zniesienia przeciwstawienia pracy kapitałowi. Ponadto należy mieć na uwadze, że obok kapitału samozatrudnieniowego, mikrokapitału, kapitału małego i średniego istnieje także wielki kapitał, kapitał korporacji międzynarodowych, kapitał finansowy, w tym kapitał spekulacyjny, który jest pomnażany w inny sposób niż poprzez szerzej lub węziej rozumianą pracę jego właścicieli. Zachodzące we współczesnym świecie procesy prowadzą do tego, że rzeczywiści twórcy dochodu narodowego, tj. pracownicy oraz pracodawcy (samozatrudnieni, mikropracodawcy, mali i średni pracodawcy) znaleźli się niejako w okowach z jednej strony wielkiego kapitału oraz z drugiej strony - socjalu. Przechwytywanie tego dochodu - często w sposób niezbyt legalny i spekulacyjny - przez ten kapitał i jednoczesny nadmierny rozwój socjalu mogą mieć i mają już poważne niekorzystne skutki, a w dłuższej perspektywie mogą być one fatalne.
Klęska pracy musi prowadzić w dłuższej perspektywie do klęski socjalu, jakkolwiek klęska socjalu nie musi pociągać za sobą klęski pracy. Rozwój socjalu nie może się więc odbywać kosztem pracy, bo bez niej trudno mówić o realnym i trwałym zapewnieniu środków na ten socjal. Do czasu więc spełnienia się marzenia i wizji pełnego odciążenia człowieka od wysiłku produkcyjno-usługowego przez roboty i inne urządzenia elektroniczne, za normatywnie, aksjologicznie, a częściowo także i ekonomicznie uzasadnioną należy uważać zarówno tezę o pierwszeństwie pracy przed kapitałem, jak i o pierwszeństwie pracy przed socjalem.
Walerian Sanetra
| Odbiór osobisty | 0 € |
| Inpost Paczkomaty | 4 € |
| Kurier Inpost | 4 € |
| Kurier FedEX | 4 € |
| Free delivery in Reader's Club | from 47 € |