Marnotrawstwo żywności w gospodarstwach domowych w Polsce a zrównoważona konsumpcja

W artykule przedstawiono podstawy teoretyczne związane z zagadnieniem zrównoważonej konsumpcji i marnotrawstwa żywności. Celem ogólnym było zbadanie zachowań konsumentów w aspekcie marnotrawstwa żywności, ocena postrzegania tego zjawiska przez konsumentów oraz ocena możliwości ograniczenia marnotrawstwa poprzez wprowadzanie zachowań z zakresu zrównoważonej konsumpcji. Przeprowadzono badania ankietowe w grupie 1078 polskich konsumentów. W celu zweryfikowania, jakie czynniki socjodemograficzne i związane z wiedzą i zachowaniami w aspekcie marnowania żywności wpływały na powyższe zagadnienia, wykonana została analiza regresji. Przeprowadzone badania potwierdziły, że wyższą świadomość w zakresie wpływu zmiany odpowiednich zachowań konsumenckich na zmniejszenie skali marnowania żywności mają kobiety, prawdopodobnie ze względu na bardziej bezpośredni kontakt z żywnością podczas zakupów i gotowania, wykształcone i świadome wysokiego udziału gospodarstw domowych w tym zjawisku. Wyniki badań wskazują, że na wyższą świadomość postrzegania marnotrawstwa jako ważnego problemu społeczno-ekonomicznego i środowiskowego miał wpływ młody wiek i wyższe wykształcenie respondentów. Badania nie są reprezentatywne, dlatego ich wyniki można odnosić tylko do badanych osób.

Bibliografia/References

Dąbrowska, A. (2016). Postawy polskich konsumentów – od konsumpcjonizmu do zrównoważonej konsumpcji. Handel Wewnnętrzny, 2(355), 88–100.

Decyzja delegowana Komisji (UE) 2019/1597 z dnia 3 maja 2019 r. uzupełniająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE w odniesieniu do wspólnej metody i minimalnych wymagań jakościowych dla jednolitego pomiaru poziomów odpadów żywności. Dz. Urz. UE C 2311 z 27.09.2019.

European Commission. (2010). Preparatory Study On Food Waste Across EU 27. https://ec.europa.eu/environment/eussd/pdf/bio_foodwaste_report.pdf

Evans, D. (2011). Thrifty, green or frugal: Reflections on sustainable consumption in a changing economic climate. Geoforum, 42, 550–557. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2011.03.008

Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). (2011). Global food losses and food waste – Extent, causes and prevention. http://www.fao.org/3/a-i2697e.pdf.

Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). (2019). Moving forward on food loss and waste reduction. http://www.fao.org/3/ca6030en/ca6030en.pdf.

Federacja Polskich Banków Żywności (FPBŻ). (2018). Nie marnuję jedzenia 2018. https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2018/10/Przewodnikdo-Raportu_FPBZ_-Nie-marnuj-jedzenia-2018.pdf

Federacja Polskich Banków Żywności (FPBŻ). (2019). Nie marnuj jedzenia 2019. https://niemarnuje.bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2019/11/banki-zcc87ywnosci_-raport-nie-marnuj-jedzenia-2019.pdf

Glaviè, P. (2021). Evolution and current challenges of sustainable consumption and production. Sustainability, 13(16), 9379. https://doi.org/10.3390/su13169379

Griffin, M., Sobal, J., & Lyson, T. A. (2009). An analysis of a community food waste stream. Agriculture and Human Values, 26(1), 67–81. https://doi.org/10.1007/s10460-008-9178-1

Gustavsson, J., Cederberg, C., Sonesson, U., Otterdijk, R. van, & Meybeck, A. (2011). Global Food Losses and Food Waste: Extent, Causes and Prevention. Food and Agriculture Organization.

Herzberg, R., Schmidt, T. G., & Schneider, F. (2020). Characteristics and determinants of domestic food waste: A representative diary study across Germany. Sustainability, 12(11), 4702. https://doi.org/10.3390/su12114702

Hodges, R. J., Buzby, J. C., & Benenett, B. (2011). Postharvest losses and waste in developed and less developed countries: opportunities to improve resource use. Journal of Agricultural Science, 149, 37–45. https://doi.org/10.1017/S0021859610000936

Gracia, A., & Gómez, M. I. (2020). Food sustainability and waste reduction in Spain: Consumer preferences for local, suboptimal, and/or unwashed fresh food products. Sustainability, 12(10), 4148. https://doi.org/10.3390/su12104148

Hanssen, O. J., Syversen, F., & Sto, E. (2016). Edible food waste from Norwegian households – detailed food waste composition analysis among households in two different regions in Norway. Resources, Conservation & Recycling, 109, 146–154. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2016.03.010

Katajajuuri, J. M., Silvennoinen, K., Hartikainen, H., Heikkilä, L., & Reinikainen, A. (2014). Food waste in the Finnish food chain. Journal of Cleaner Production, 73, 322–329. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.12.057

Kołożyn-Krajewska, D. (2016). Jak uniknąć marnotrawienia żywności – strategie poprawy wydajności łańcucha dystrybucji w UE w zakresie przekazywania darowizn żywności na cele charytatywne. Kancelaria Senatu.

Lorek, S., & Fuchs, D. (2013). Strong sustainable consumption governance – precondition for a degrowth path? Journal of Cleaner Production, 38, 36–43. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2011.08.008

Lorek, S., & Spangenberg, J. H. (2014). Sustainable consumption within a sustainable economy: Beyond green growth and green economies. Journal of Cleaner Production, 63, 33–44. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2013.08.045

Łaba, S., Bilska, B., Tomaszewska, M., Łaba, R., Szczepański K., Tul-Krzyszczuk, A., Kosicka-Gębska, M., & Kołożyn-Krajewska, D. (2020). Próba oszacowania strat i marnotrawstwa żywności w Polsce. Przemysł Spożywczy, 74, 10–18. https://doi.org/10.15199/65.2020.11.2

Łaba, S., Szczepański K., & Łaba, R. (2020). Definicje i wytyczne w obszarze strat i marnotrawstwa żywności jako podstawa prowadzenia badań. W: S. Łaba (red.), Straty i marnotrawstwo żywności w Polsce. Skala i przyczyny problemu (s. 9–22), Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy.

Łuczka, W. (2016). Zrównoważona konsumpcja i uwarunkowania jej rozwoju. Handel Wewnętrzny, 6(365), 36–145.

Macková, M., Hazuchová, N., & Stávková, J. (2019). Czech consumers' attitudes to food waste. Agricultural Economics – Czech, 65(7), 314–321. https://doi.org/10.17221/364/2018-AGRICECON

Michalczyk, J., & Michalczyk, W. (2019). Problem marnotrawstwa i strat wobec zachowania bezpieczeństwa żywnościowego w ujęciu międzynarodowym. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 63(3), 50–69. https://doi.org/10.15611/pn.2019.3.05

Niedek, M., Łaba, S., Kamińska-Dwórznicka, A., Krajewski, K., & Szczepański, K. (2019). Definiowanie strat i marnotrawstwa żywości. Żywność. Nauka, Technologia, Jakość, 26, 5–16. http://dx.doi.org/10.15193/zntj/2019/121/309

ONZ. (2015). Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/21252030%20Agenda%20for%20Sustainable%20Development%20web.pdf

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 stycznia 2012 r. Jak uniknąć marnotrawienia żywności: strategie na rzecz poprawy wydajności łańcucha żywnościowego w UE, 2011/2175(INI). Dz. Urz UE C 227E z 6.8.2013.

Schmidt, K. (2016). Explaining and promoting household food waste-prevention by an environment psychological based intervention study. Resources Conservation and Recycling, 111, 53–66. https://doi.org/10.1016/j.resconrec.2016.04.006

Schneider, F. (2013). Review of food waste prevention on an international level. Proceedings of the ICE – Waste and Resource Management, 166, 187–203. http://dx.doi.org/10.1680/warm.13.00016

Silvennoinen, K., Katajajuuri, J. M., Hartikainen, H., Heikkilä, L., & Reinikainen, A. (2014). Food waste volume and composition in Finnish households. British Food Journal, 116, 1058–1068. https://doi.org/10.1108/BFJ-12-2012-0311

Thyberg, K. L., Tonjes, D. J., & Gurevitch, J. (2015). Quantification of food waste disposal in the United States: A meta-analysis. Environmental Science & Technology, 49, 13946–13953. https://doi.org/10.1021/acs.est.5b03880

Timmermans, A. J. M. (2015). FUSIONS Food waste data set for EU-28: New Estimates and Environmental Impact. https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/fw_lib_fw_expo2015_fusions_dataset_151015.pdf

Van der Werf, P., & Gilliland, J. A. (2017). A systematic review of food losses and food waste generation in developed countries. Proceedings of the Institution of the ICE –Waste and Resource Management, 170(2), 66–77. https://doi.org/10.1680/jwarm.16.00026

Venkat, K. (2011). The climate change and economic impacts of food waste in the United States. International Journal of Food System Dynamics, 2, 431–446. https://doi.org/10.18461/ijfsd.v2i4.247

Wasilik, K. (2014). Trendy w zachowaniach współczesnych konsumentów – konsumpcjonizm a konsumpcja zrównoważona. Konsumpcja i Rozwój, 1(6), 66–74.

Zhang, P., Zhang, D., & Cheng, S. (2020). The effect of consumer perception on food waste behavior of urban households in China. Sustainability, 12(14), 5676. https://doi.org/10.3390/su12145676