Determinanty zachowań zakupowych w handlu detalicznym wobec produktów ekologicznych

W publikacji podjęto rozważania dotyczące stosunku polskich konsumentów do ochrony środowiska oraz ich zachowań zakupowych wobec produktów ekologicznych. Celem artykułu jest identyfikacja zachowań zakupowych konsumentów wobec produktów ekologicznych i ochrony środowiska, miejsc zakupu tych produktów, jak również determinant zakupu produktów ekologicznych. W części teoretycznej omówiono zagadnienia związane z tym zjawiskiem gospodarczym. Część o charakterze badawczym oparto na badaniach empirycznych przeprowadzonych metodą CAWI. Sformułowano cztery hipotezy badawcze. W celu ich weryfikacji posłużono się analizami statystycznymi, tj. analizą deskryptywną oraz testem Kruskala-Wallisa i zgodności chi-kwadrat. Wyniki badania wskazały, że występuje zróżnicowanie między grupami wiekowymi dotyczące stosunku respondentów do ochrony środowiska i niektórych determinant przy zakupie produktów ekologicznych. Ponadto zidentyfikowano przyczyny zakupu produktów ekologicznych oraz miejsca zakupu tych produktów przez konsumentów. Końcowa część artykułu zawiera ograniczenia badawcze i implikacje dla biznesu.

Bibliografia/References

Anzengruber, M. (2016). Corporate Social Responsibility in Handelsunternehmen. W: M. Buttkus, A. Neugebauer, & A. Kaland (Eds.), Controlling im Handel, Innovative Ansätze und Praxisbeispiele (91–104). Springer Gabler.

Azadnia, A. H., Geransayeh, M., Onofrei, G., & Ghadimi, P. (2021). A weighted fuzzy approach for green marketing risk assessment: Empirical evidence from dairy industry. Journal of Cleaner Production, 327, 129434, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.129434

Beck, N., & Rygl, D. (2015). Categorization of multiple channel retailing in Multi-, Cross-, and Omni-Channel Retailing for retailers and retailing. Journal of Retailing and Consumer Services, 27, 170–178. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2015.08.001

BOŚ. (2020). Barometr Ekologiczny Polaków. Co robimy by chronić środowisko? Raport Banku Ochrony Środowiska.

Bryła, P. (2016). Organic food consumption in Poland: Motives and barriers. Appetite, 105, 737–746, https://doi.org/10.1016/j.appet.2016.07.012

Bywalec, Cz. (2010). Konsumpcja a rozwój gospodarczy i społeczny. C.H.Beck.

CBOS (2020). Świadomość ekologiczna Polaków. Komunikat z badań, 163. Centrum Badania Opinii Publicznej.

Emery, B. (2012). Sustainable Marketing. Pearson.

Joshi, Y., & Rahman, Z. (2017). Investigating the determinants of consumers' sustainable purchase behaviour. Sustainable Production and Consumption, 10, 110–120. https://doi.org/10.1016/j.spc.2017.02.002

Kociszewski, K., Sobocińska, M., Krupowicz, J., Graczyk, A., & Mazurek-Łopacińska, K. (2023). Changes in the Polish market for agricultural organic products. Economics and Environment, 84(1), 259–286. https://doi.org/10.34659/eis.2023.84.1.547

Komor, M. (2023). The attitude of Polish and German consumers towards bioproducts and ecological products. The results of empirical research. W: B. Gibak, & K. Zarski (Eds.), Natur – Geist und Macht: Aspekte des Vielgestaltigen Phänomens (435–450). Harrassowitz.

Komisja Europejska. (b.d.). Logo produkcji ekologicznej. https://agriculture.ec.europa.eu/farming/organic-farming/organic-logo_pl

Lopes, J. M., Pinho, M., & Gomes S. (2023). From green hype to green habits: Understanding the factors that influence young consumers' green purchasing decisions. Business Strategy and the Environment, 33(3). https://doi.org/10.1002/bse.3602

Mazurek-Łopacińska, K., & Sobocińska, M. (2016). Perspectives for development of the eco-friendly product market in Poland in the light of qualitative and quantitative marketing surveys. W: A. Graczyk, & K. Mazurek-Łopacińska (red.), Organic food market in Poland (85–102). Publishing House of Wroclaw University of Economics.

Mazurek-Łopacińska, K., & Sobocińska, M. (2018). Ecologisation of consumption as a trend in consumer behaviour – implications for future research. International Business and Global Economy, 37, 409–420. https://doi.org/10.4467/23539496IB.18.030.9403

Mert, W. (2010). Nachhaltige Trendsetter: LOHAS auf dem Weg in eine zukunftsfähige Gesellschaft. Aus Energie– und Umweltforschung, 39, 1–104.

Nair, S. R., & Little V. J. (2016). Context, culture and green consumption: A new framework. Journal of International Consumer Marketing, 28(3), 169–184, https://doi.org/10.1080/08961530.2016.1165025

Nguyen, L. T., Nguyen, T. H., Nguyen, H. N., Nguyen, L. D., Nguyen, D. T. T., & Le L. D. (2023). Determinants of green consumer behavior: A case study from Vietnam. Cogent Business & Management, 10(1), 2197673, https://doi.org/10.1080/23311975.2023.2197673

Patrzałek, W. (2016). Proekologiczne zachowania gospodarstw domowych. Marketing i Zarządzanie, 44(3), 157–166.

Reddy, K. P., Chandu, V., Srilakshmi, S., Thagaram, E., Sahyaja, C., & Osei, B. (2023). International Journal of Engineering Business Management, 15. https://doi.org/10.1177/18479790231170962

Roy, S. K. (2023). Impact of green factors on undergraduate students' green behavioral intentions: A hybrid two-stage modeling approach. Heliyon, 9(10), e20630, https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e20630

Rudolph, K. (2019). Akzeptanz ökologischer Produktalternativen. Eine schematheoretische Betrachtung mithilfe impliziter und experimenteller Testverfahren. Springer Gabler.

Sana, S. S. (2020). Price competition between green and non-green products under corporate social responsible firm. Journal of Retailing and Consumer Services, 55, 102118. https://doi.org/10.1016/j.jretconser.2020.102118

Schoenheit, I., Grünewald, M., & Krischak, M., (2008). Die gesellschaftliche Verantwortung des Einzelhandels, imug Institut für Markt-Umwelt-Gesellschaft e.V.

Scholz, U. (2018). Chancen der nachhaltigen Produktentwicklung. W: U. Scholz, S. Pastoors, J. Becker, D. Hofmann & R. van Dun (red.), Praxishandbuch Nachhaltige Produktentwicklung: Ein Leitfaden mit Tipps zur Entwicklung und Vermarktung nachhaltiger Produkte (257–264). Springer Gabler.

Skorek, M., & Widelska, U. (2023). Czynniki determinujące zachowania konsumentek senioralnych na rynku ekologicznych produktów kosmetycznych. Marketing i Rynek, (9), 16–25. https://doi.org/10.33226/1231-7853.2023.9.2

Świda, J. (2023). Opinie starszych konsumentów na temat ekologiczności opakowań produktów spożywczych. Marketing i Rynek, (5), 22–32. https://doi.org/10.33226/1231-7853.2023.5.3

Vadakkepatt, G. G., Winterich, K. P., Mittal, V., Zinn, W., Beitelspacher, L., Aloysius, J., Ginger, J., & Reilman, J. (2021). Sustainable retailing. Journal of Retailing, 97(1), 62–80. https://doi.org/10.1016/j.jretai.2020.10.008

Wesołowski, G., Białoskurski, S., & Królik, P. (2023). Determinanty decyzji zakupowych dotyczących produktów ekologicznych w opiniach młodych nabywców. Marketing i Rynek, (9), 37–46, https://doi.org/10.33226/1231-7853.2023.9.4

Wilk, I. (2015). Konsument zrównoważony jako segment odniesienia dla działań marketingowych przedsiębiorstwa. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu, (38), 183–191.

Witek, L. (2019). Zachowania nabywców wobec produktów ekologicznych. Determinanty, model i implikacje dla marketingu. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej.