Prawo pracy w dobie transformacji klimatycznej

Progressing unfavourable climate change — rising temperatures, changing precipitation patterns, melting glaciers and snow, rising average global sea level, is a reality. To mitigate climate change, emissions must be reduced or prevented. Certain workplaces and industries will undergo changes or disappear altogether as a result of climate change, while others will come into being as we move towards 'greener' economies. Labour law, although not a natural ally in the fight against global warming, can become a very strong partner for environmental law. The Authors point to the obligations of the parties to the employment relationship, which should be reinterpreted to become an effective instrument in this fight. Thus, they start a discussion on the role of labour law in combating climate change.

Postępujące niekorzystne zmiany klimatu — wzrost temperatury, zmiany w strukturze opadów, topnienie lodowców i śniegu, podnoszenie się średniego poziomu mórz na świecie — są faktem. Aby złagodzić zmiany klimatu, należy ograniczyć te emisje lub im zapobiegać. Niektóre miejsca pracy i gałęzie przemysłu ulegną zmianom lub całkowicie znikną w wyniku zmian klimatu, podczas gdy inne powstaną w miarę przechodzenia do bardziej ekologicznych gospodarek. Prawo pracy, mimo że nie jest naturalnym sprzymierzeńcem walki z ociepleniem klimatu, może stać się bardzo silnym partnerem dla prawa ochrony środowiska. Autorzy wskazują na obowiązki stron stosunku pracy, które powinny ulec reinterpretacji, aby stały się skutecznym instrumentem w tej walce. Tym samym rozpoczynają dyskusję o roli prawa pracy w przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym.

Przejawem instytucji incompatibilitas w prawie samorządu terytorialnego jest między innymi art. 24f ust. 2 ustawy z 8.03.1990 r. o samorządzie gminnym (u.s.g.). Określone w ustawach zasady zapobiegania korupcji w samorządzie są przedmiotem licznych uwag krytycznych nauki prawa. W szczególności kwestią problematyczną jest relacja art. 2 ust. 6, art. 4 oraz art. 6 ust. 1 ustawy z 21.08.1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne względem art. 24f ust. 2 u.s.g. Wątpliwości interpretacyjne rodzi także kwestia bycia przez osoby wskazane w art. 24f ust. 2 u.s.g. członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych oraz pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem osób prawnych jakichkolwiek jednostek samorządu terytorialnego lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby. Tymże szczegółowym zagadnieniom został poświęcony niniejszy artykuł.

W polskim porządku prawnym pomiędzy prawnymi pojęciami przedsiębiorcy oraz pracodawcy, choć rzadko występującymi wspólnie na gruncie konkretnych rozwiązań normatywnych, z całą pewnością zachodzą silne korelacje. Niestety, daleko idąca niedookreśloność konkretnych uregulowań niejednokrotnie rodzi poważne wątpliwości o charakterze interpretacyjnym. Zdaniem autora za fundamentalne należy uznać udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy dopuszczalne jest obecnie przyznanie przymiotu pracodawcy osobie fizycznej zatrudniającej pracowników w innym celu aniżeli w związku z prowadzoną przez zatrudniającego działalnością gospodarczą. Pogłębionej analizy wymaga także kwestia odróżnienia przedsiębiorcy-pracodawcy od przedsiębiorstwa. W artykule opisano również m.in. koncepcję zarządczą pracodawcy (koncepcję pracodawcy wewnętrznego) oraz poruszono problematykę zakresu dyferencjacji przepisów prawa pracy ze względu na właściwości przedsiębiorcy-pracodawcy.