Efektywność kapitału intelektualnego banków notowanych na GPW w Warszawie

Celem badań prezentowanych w artykule jest ocena efektywności kapitału intelektualnego banków notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. W badaniach zastosowano różnorodne metody badawcze. W warstwie teoretycznej dokonano przeglądu definicji kapitału intelektualnego, natomiast w warstwie empirycznej zastosowano metodę desk research, metodę statystyki opisowej oraz metodę VAIC™. Zakres czasowy objął lata 2014–2020. Badanie wykazało, że analizowane spółki różnią się pod względem efektywności kapitału intelektualnego. Pomimo różnicy w poziomie efektywności kapitału intelektualnego, wszystkie banki cechuje zbliżona struktura modelu. Największy udział wskaźnika VAIC™ stanowi efektywność kapitału ludzkiego. Badanie wykazało również, że współczynnik intelektualnej wartości dodanej VAIC™ w większości analizowanych spółek na przestrzeni lat 2014–2019 nieznacznie rośnie bądź też pozostaje na dość jednakowym poziomie. Znaczny spadek wartości VAIC™ występuje natomiast w roku 2020, jako efekt wydarzeń na światowych rynkach finansowych spowodowany pandemią COVID-19. Artykuł wypełnia lukę badawczą w obszarze kapitału intelektualnego w aspekcie badania jego efektywności. Aspekt ten nadal jest niedostatecznie reprezentowany w badaniach dotyczących banków, w których kapitał intelektualny staje się kluczowym czynnikiem sukcesu. Podjęta w artykule problematyka ma istotne znaczenie w kontekście struktury polskiego rynku usług bankowych. Efektywne wykorzystanie kapitału intelektualnego umożliwia jednostkom osiąganie oraz utrzymanie trwałej przewagi konkurencyjnej, a przez to kształtuje ich udział w rynku. Ponadto opisane w artykule badanie stanowi punkt wyjścia do dalszych badań, których przedmiotem będzie ocena wpływu efektywności kapitału intelektualnego na wyniki finansowe i rynkowe banków notowanych na GPW w Warszawie.

Bibliografia/References

Ahmed, S. S., Guozhu, J., Mubarik, S., Khan, M. i Khan, E. (2019). Intellectual capital and business performance: the role of dimensions of absorptive capacity. Journal of Intellectual Capital, 21(1), 23–39. https://doi org/10.1108/JIC-11-2018-0199

Alipour, M. (2012). The effect of intellectual capital on firm performance: an investigation of Iran insurance companies. Measuring Business Excellence, 16(1), 53–66. https://doi.org/10.1108/13683041211204671

Assous, Hamzeh, F. i Dania, Al-Najjar. (2021). Consequences of COVID-19 on Banking Sector Index: Artificial Neural Network Model. International Journal of Financial Studies 9(4). https://doi.org/10.3390/ijfs9040067

Balboula, M. Z. i Metawea, M. S. (2021). The Impact of Covid-19 pandemic on Bank Performance: Evidence from Listed Banks on the Egyptian Stock Exchange. Delta University Scientific Journal, 4(1), 25–35. https://doi.org/10.21608/DUSJ.2021.205891

Bayraktaroglu, A. E., Calisir, F. i Baskak, M. (2019). Intellectual capital and firm performance: an extended VAIC model. Journal of Intellectual Capital, 20(3), 406–425. https://doi.org/10.1108/JIC-12-2017-0184

Beyer, K. (2013). Pomiar kapitału intelektualnego wskaźnikiem VAIC™. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 64(1), 75–86.

Canals, J. (1993). Competitive Strategies in European Banking. Marketing Management, 2, 206–210.

Canals, J. (1997). Strategie konkurencyjne w europejskiej bankowości. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Chowdhury, L. A. M., Rana, T. i Azim, M. I. (2019). Intellectual capital efficiency and organisational performance. In the context of the pharmaceutical industry in Bangladesh. Journal of Intellectual Capital, 20(6), 784–806. https://doi.org/10.1108/JIC-10-2018-0171

Chu, S. K. W., Chan, K. H. i Wu, W. Y. (2011). Charting intellectual capital performance of the gateway to China. Journal of Intellectual Capital, 12(2), 249–276. https://doi.org/10.1108/14691931111123412

Devlin, J. i Ennew, C. T. (1997). Understanding Competitive Advantage in Retail Financial Services. International Journal of Bank Marketing, 15(3), 73–82.

Dženopoljac, V., Yaacoub, C., Elkanj, N. i Bontis, N. (2017). Impact of intellectual capital on corporate performance: evidence from the Arab region. Journal of Intellectual Capital, 18(4), 884–903. https://doi.org/10.1108/JIC-01-2017-0014

Edvinsson, L. i Malone, M. S. (2001). Kapitał intelektualny. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Ferramosca, S. i Ghio, A. (2018). Leveraging intellectual capital in developing countries: evidence from Kenya. Journal of Intellectual Capital, 19(3), 562–580. https://doi.org/10.1108/JIC-11-2016-0109

Fijałkowska, J. (2012). Analiza porównawcza wybranych metod pomiaru i wyceny kapitału intelektualnego. Zarządzanie i Finanse, 1(3), 415–425.

Fijałkowska, J. (2013). VAIC™ jako metoda pomiaru dokonań przedsiębiorstw. Zarządzanie i Finanse, 11(1/2), 63–77.

Firer, S. i Williams, S. (2003). Intellectual capital and traditional measures of corporate performance. Journal of Intellectual Capital, 4(3), 348–360. https://doi.org/10.1108/ 14691930310487806

Ginesti, G., Caldarelli, A. i Zampella, A. (2018) Exploring the impact of intellectual capital on company reputation and performance. Journal of Intellectual Capital, 19(5), 915–934. https://doi.org/10.1108/JIC-01-2018-0012

Gołębiowski, T. (2001). Zarządzanie strategiczne. Planowanie i kontrola. Difin.

Hall, R. (1992). The strategic analysis of intangible resources. Strategic Management Journal, 13(2), 135–144. https://doi.org/10.1002/smj.4250130205

Harasim, J. (2007). Cross-selling i zarządzanie wizerunkiem w konglomeratach finansowych. W: M. Iwanicz-Drozdowska (Red.), Konglomeraty finansowe (s. 233–254). PWE.

Harasim, J. (2008). The role of intangible assets in bank's competitiveness and effectiveness. Journal of Economics and Management, 4, 41–57.

Inácio, L. i Delai, I. (2017). Práticas de finanças sustentáveis: Um estudo dos seis maiores bancos brasileiros. XIX ENGEMA. Sao Paulo.

Inácio, L. i Delai, I. (2022). Sustainable banking: a systematic review of concepts and measurements. Environment, Development and Sustainability, 24(1), 1–39. https://doi.org/10.1007/s10668-021-01371-7

Klein, D. A. i Prusak, L. (1994). Characterizing Intellectual Capital. Multi-Client Program Working Paper, Ernst & Young.

Kozak, S. (2021). The Impact of COVID-19 on Bank Equity and Performance: The Case of Central Eastern South European Countries. Sustainability, 13. https://doi.org/10.3390/su131911036

Kulińska-Sadłocha, E., Marcinkowska, M. i Szambelańczyk, J. (2020). The impact of pandemic risk on the activity of banks based on the Polish banking sector in the face of COVID-19. Bezpieczny Bank, 79(2), 31–59. https://doi.org/10.26354/bb.3.2.79.2020

Kweh, Q. L., Ting, W. K., Hanh, T. M. i Zhang, C. (2019). Intellectual capital, governmental presence, and firm performance of publicly listed companies in Malaysia. Journal of Learning and Intellectual Capital, 16(2), 193–211. https://doi.org/10.1504/IJLIC.2019.098932

Marcinkowska, M. (2006). Wykorzystanie zasobów niematerialnych w tworzeniu wartości banków. W: J. Węcławski (Red.), Bankowość (s. 217–225). Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Michalczuk, G. (2013). Zasoby niematerialne jako czynnik wartości przedsiębiorstwa. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Michalczuk, G. i Widelska, U. (2012). The effectiveness of intellectual capital companies oriented at value creation (an example of Warsaw Stock Exchange companies in Poland — WIG 20). Journal of Scientific Publications: Economy & Business, 6(2), 43–55.

Ovechkin, D. V., Romashkina, G. F. i Davydenko, V. A. (2021). The Impact of Intellectual Capital on the Profitability of Russian Agricultural Firms. Agronomy, 11. https://doi.org/10.3390/agronomy11020286

Pulic, A. (1998). Measuring the performance of intellectual potential in knowledge economy. Paper presented at the 2nd World Congress of Measuring and Managing Intellectual Capital. Mc Master University. Hamilton.

Pulic, A. (2000). VAIC™ — an accounting tool for IC management. International Journal of Technology Management, 20(5–8), 702–714. https://doi.org/10.1504/IJTM.2000.002891

Pulic, A. (2004). Intellectual capital — does it create or destroy value? Measuring Business Excellence, 8(1), 62–68. https://doi.org/10.1108/13683040410524757

Rahman, M. J. i Ding, S. (2020). Measuring intellectual capital efficiency: A case of football clubs in the UEFA Champion League. Corporate Governance and Organizational Behavior Review, 4(1), 30–40. http://doi.org/10.22495/cgobrv4i1p3

Ross, G. i Ross, J. (1997). Measuring your Company's Intellectual Performance. Long Range Planning, 30(3), 413–426.

Samul, J. (2013). Kapitał intelektualny w tworzeniu wartości przedsiębiorstwa — teoria a praktyka. Economics and Management, 5(2), 230–241. https://doi.org/10.12846/j.em.2013.02.14

Smuda-Kocoń, M. (2019). Value added of intellectual capital in banks and the hysteresis effect. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska, 136, 551–563. http://doi.org/10.29119/1641-3466.2019.136.42

Stańczyk, J. i Kryński, Z. (2007). Metody pomiaru wartości kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 10, 225–254.

Stewart, T. A. (1997). Intellectual Capital: The New Wealth of Organizations. Nicholas Brealey Publishing.

Subramaniam, M. i Youndt, M. A. (2005). The influence of intellectual capital on the types of innovative capabilities. Academy of Management Journal, 48(3), 450–463. https://doi.org/10.5465/AMJ.2005.17407911

Sullivan, P. H. (1998). Profiting from Intellectual Capital. Extracting Value from Innovation. John Wiley & Sons, Inc.

Śledzik, K. (2011). Kapitał intelektualny a wartość rynkowa banków giełdowych. Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.

Ujwary-Gil, A. (2009). Kapitał intelektualny a wartość rynkowa przedsiębiorstwa. Wydawnictwo C.H.Beck.

Working Group Finance. (2016). Money makes the world go round (and will it help to make the economy circular as well?). https://usfl-new. wp.hum.uu.nl/wp-content/uploads/sites/232/2016/04/FinanCE-Digital.pdf

Xu, J. i Li, J. (2019). The impact of intellectual capital on SMEs' performance in China. Journal of Intellectual Capital, 20(4), 488–509. https://doi.org/10.1108/JIC-04-2018-0074