Wykorzystanie wyników badań marketingowych preferencji i zachowań transportowych na rynku transportu miejskiego – przykład aglomeracji gdańskiej

W ostatnich trzech dekadach miejski transport zbiorowy stał się najważniejszym obszarem działalności komunalnej. Usługi tego transportu determinują jakość życia w miastach i efektywność procesów gospodarczych. Specyficzne cechy zbiorowego transportu miejskiego powodują, że wyniki badań marketingowych usług transportu zbiorowego umożliwiają realizowanie celów strategicznych (celów zrównoważonej mobilności) oraz weryfikowanie celowości określonych decyzji podejmowanych przez polityków. Z szerokiego wachlarza zrealizowanych badań marketingowych usług miejskiego transportu zbiorowego w Gdyni i gminach aglomeracji gdańskiej artykuł przedstawia wybrane wyniki badań zachowań i preferencji transportowych mieszkańców dotyczących: udziału usług tego transportu w realizacji potrzeb mobilności, zmian zachowań transportowych mieszkańców aglomeracji w okresie pandemii i zmian zachowań transportowych uczniów po objęciu ich uprawnieniami do przejazdów bezpłatnych. Celem artykułu jest wykazanie, że badania marketingowe są skutecznym narzędziem w kształtowaniu atrybutów usług miejskiego transportu zbiorowego, w tym weryfikacji decyzji politycznych w tym zakresie.

Bibliografia/References

Balcombe, R., Mackett, R., Paulley, N., Preston, J., Shires, J., Titheridge, H., Wardman, M., & White, P. (2004). The demand for public transport: A practical guide. TRL Report. http://www.demandforpublictransport.co.uk/TRL593.pdf

Bank Danych Lokalnych. (2022). https://bdl.stat.gov.pl/BDL/dane/podgrup/temat

Bauer, J. J. (2014). Selection errors of random route samples. Sociological Methods and Research, 43(3), 519–544. https://doi.org/10.1177/0049124114521150

Bernhardt, J. (2020). Decline in ridership, adapted timetables and disinfection-robots – The impact of Corona/ Covid-10 on public transport. Urban Transport Magazine.

Börjesson, M., Hamilton, C. J., Näsman, P., & Papaix, C. (2015). Factors driving public support for road congestion reduction policies: Congestion charging, free public transport and more roads in Stockholm, Helsinki and Lyon. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 78, 452–462. https://doi.org/10.1016/j.tra.2015.06.008

Brand, R. (2008). Co-evolution of technical and social change in action: Hasselt's approach to urban mobility. Built Environment, 34(2), 182–199(18). https://doi.org/10.2148/benv.34.2.182

Bresson, G., Dargay, J., Madre, J. L., & Pirotte, A. (2004). Economic and structural determinants of the demand for public transport: An analysis on a panel of French urban areas using shrinkage estimators. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 38(4), 269–285. https://doi.org/10.1016/j.tra.2003.11.002

Chowdhury, S., & Ceder, A. (2013). Definition of planned and unplanned transfer of public transport service and user decisions to use routes with transfers. Journal of Public Transportation, 16(2). https://doi.org/10.5038/2375-0901.16.2.1

Downey, L., Fonzone, A., Fountas, G., & Semple, T. (2022). The impact of COVID-19 on future public transport use in Scotland. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 163(May), 338–352. https://doi.org/10.1016/j.tra.2022.06.005

Edwards, M., & Mackett, R. L. (1996). Developing new urban public transport systems: An irrational decision-making process. Transport Policy, 3(4), 225–239. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/S0967-070X(96)00023-6

Freepublictransport.info. (2020). https://freepublictransport.info/city/

Gkiotsalitis, K., & Cats, O. (2020). Public transport planning adaption under the COVID-19 pandemic crisis: literature review of research needs and directions. Transport Reviews, 1–19. https://doi.org/10.1080/01441647.2020.1857886

Greene, W. H., Hensher, D. A., & Rose, J. (2006). Accounting for heterogeneity in the variance of unobserved effects in mixed logit models. Transportation Research Part B: Methodological, 40(1), 75–92. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.trb.2005.01.005

Grzelec, K., Hebel, K., Helbin, M., Kołodziejski, H., & Wyszomirski, O. (2023). Free fare public transport as a determinate on pupils travel behavior and preferences in their daily travels towards sustainable mobility – the case of Gdynia (Poland). Scientific Journal of Silesian University of Technology. Series Transport, 121, 89–106. https://doi.org/10.20858/sjsutst.2023.121.7

Grzelec, K., Hebel, K., Okraszewska, R., & Wyszomirski, O. (2023). Effects of the Covid-19 travel restrictions on metropolises mobility: Empirical evidence from the Tricity metropolis (Poland). Prace Komisji Geografii Komunikacji PTG, 26(1), 52–68. https://doi.org/10.4467/2543859xpkg.23.004.17401

Grzelec, K., & Jagiełło, A. (2020). The effects of the selective enlargement of fare-free public transport. Sustainability, 12(16). https://doi.org/10.3390/SU12166390

Hebel, K. (2013a). Zachowania transportowe mieszkańców miast w kształtowaniu transportu miejskiego. Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.

Hebel, K. (2013b). Zachowania transportowe mieszkańców w kształtowaniu transportu miejskiego. Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.

Hebel, K., & Wyszomirski, O. (2018). Transportation preferences and travel behaviour of senior citizens in Gdynia in the light of marketing research. Transport Economics and Logistics, 76, 167–177. https://doi.org/10.26881/etil.2018.76.14

Hensher, D. A., Mulley, C., & Yahya, N. (2010). Passenger experience with quality-enhanced bus service: The tyne and wear 'superoute' services. Transportation, 37(2), 239–256. https://doi.org/10.1007/s11116-009-9240-x

Hensher, D. A., & Rose, J. M. (2007). Development of commuter and non-commuter mode choice models for the assessment of new public transport infrastructure projects: A case study. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 41(5), 428–443. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.tra.2006.09.006

Hensher, D. A., Rose, J. M., & Greene, W. H. (2005). Applied Choice Analysis: A Primer. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511610356

Hensher, D. A., Stopher, P., & Bullock, P. (2003). Service quality – developing a service quality index in the provision of commercial bus contracts. Transportation Research Part A: Policy and Practice. https://doi.org/10.1016/S0965-8564(02)00075-7

Horn, M. E. T. (2004). Procedures for planning multi-leg journeys with fixed-route and demand-responsive passenger transport services. Transportation Research Part C: Emerging Technologies, 12(1), 33–55. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.trc.2002.08.001

Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej. (2023). Komunikacja miejska w liczbach. Dane za 2022 r.

John, T., & Berit, M. (2008). Breaking car use habits: The effectiveness of a free one-month travelcard. Transportation, 35(3), 329–345.

Karoń, G., Krawczyk, G., Urbanek, A., & Mikulski, J. (2017). Sustainable urban mobility planning (SUMP) at subregional area level with the use of transportation model. Archives of Transport System Telematics, 10(2). https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-524373ae-3349-408c-ab01-2316da298f6b

KBR. (2022). Gdańskie badania ruchu 2022. Raport 3a.

Kębłowski, W. (2018). Fare-free public transport in Chengdu: Riding for free in a Chinese metropolis. In: P. Jason & J. Dellheim (Eds.), Free Public Transit: And Why We Don't Pay to Ride Elevators (215–221). Black Rose Books.

Koseleff, Y. (2002). Service standard certification in the RATP operating sector. Public Transport International, 5, 30–33.

Litman, T. (2004). Transit Price Elasticities and Cross – Elasticities. Journal of Public Transportation, 7(2). https://doi.org/10.5038/2375-0901.7.2.3

Lucchesi, S. T., Tavares, V. B., Rocha, M. K., & Larranaga, A. M. (2022). Public transport COVID-19-safe: New barriers and policies to implement effective countermeasures under user's safety perspective. Sustainability, 14(5). https://doi.org/10.3390/su14052945

Mwale, M., Luke, R., & Pisa, N. (2022). Factors that affect travel behaviour in developing cities: A methodological review. Transportation Research Interdisciplinary Perspectives, 16, 100683. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.trip.2022.100683

MZKZG. (2023). Preferencje i zachowania komunikacyjne mieszkańców Rumi.

de Oña, J., & de Oña, R. (2014). Quality of service in public transport based on customer satisfaction surveys: A review and assessment of methodological approaches. Transportation Science, 49(3). https://doi.org/10.1287/trsc.2014.0544

dell'Olio, L., Ibeas, A., & Cecin, P. (2011). The quality of service desired by public transport users. Transport Policy, 18(1), 217–227. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2010.08.005

Papon, F. (2002). Prospective de la mobilité en Île-de-France Les apports et les limites d' une démarche économétrique. Recherche – Transports – Sécurité, 77, 243–258. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/S0761-8980(02)90002-6

Polat, C. (2012). The demand determinants for urban public transport services: A review of the literature. W: Journal of Applied Sciences, 12(12), 1211–1231. https://doi.org/10.3923/jas.2012.1211.1231

Redman, L., Friman, M., Gärling, T., & Hartig, T. (2013). Quality attributes of public transport that attract car users: A research review. Transport Policy, 25(January), 119–127. https://doi.org/10.1016/j.tranpol.2012.11.005

Rudnicki, A. (2010). Zrównoważona mobilność a rozwój przestrzenny miasta. Czasopismo Techniczne, Architektura, 107(1-A), 57–74.

Sen, A. K., Tiwari, G., & Upadhyay, V. (2007). Should bus commuting be subsidized for providing quality transport services? A case for Delhi. Sadhana – Academy Proceedings in Engineering Sciences, 32(4), 329–345. https://doi.org/10.1007/s12046-007-0028-4

Shakibaei, S., de Jong, G. C., Alpkökin, P., & Rashidi, T. H. (2021). Impact of the COVID-19 pandemic on travel behavior in Istanbul: A panel data analysis. Sustainable Cities and Society, 65. https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102619

Starowicz, W. (2001). Kształtowanie jakości usług przewozowych w miejskim transporcie zbiorowym. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Storchmann, K. (2003). Externalities by automobiles and fare-free transit in Germany – A paradigm shift? Journal of Public Transportation, 6(4). https://doi.org/10.5038/2375-0901.6.4.5

Transit Cooperative Research Program. (2012). Implementation and Outcomes of Fare-Free Transit Systems: A Synthesis of Transit Practice. www.TRB.org

van de Velde, D., & Wallis, I. (2013). 'Regulated deregulation' of local bus services – An appraisal of international developments. Research in Transportation Economics, 39(1), 21–33. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.retrec.2012.05.020

Wallin Andreassen, T. (1995). (Dis)satisfaction with public services: The case of public transportation. Journal of Services Marketing, 9(5), 30–41. https://doi.org/10.1108/08876049510100290

Wardman, M. (2001). A review of British evidence on time and service quality valuations. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 37(2), 107–128. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/S1366-5545(00)00012-0

Webster, F. V, & Bly, P. H. (1981). The demand for public transport. Transport Reviews, 1(4), 323–351. https://doi.org/10.1080/01441648108716470

Wolański, M. (2011). Efektywność ekonomiczna demonopolizacji komunikacji miejskiej w Polsce. Oficyna Wydawnicza SGH.

Wolański, M. (2022). Skuteczność interwencji w zakresie mobilności miejskiej. Oficyna Wydawnicza SGH.

Wyszomirski, O. (red.). (2008). Transport miejski. Ekonomika i organizacja. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Wyszomirski, O., & Grzelec, K. (1998). Badania marketingowe w komunikacji miejskiej. Izba Gospodarcza Komunikacji Miejskiej.

Zajfert, M. (2018). Wpływ czynników jakościowych komunikacji miejskiej w Polsce na substytucję środka transportu. Przegląd Komunikacyjny, (8).

ZKM. (2018). Preferencje i zachowania transportowe mieszkańców Gdyni. Raporty z wynikami badań z lat 2010–2018.