Praca i zabezpieczenie społeczne Nr 06/2006

W numerze:

Jan Jończyk

Trudna modernizacja opieki zdrowotnej w Niemczech i w Zjednoczonym Królestwie (UK)
Porównanie przekształceń systemów opieki zdrowotnej w Niemczech i w UK jest godne uwagi ze względu na odmienność form ochrony prawnej w tych krajach: ustawowe ubezpieczenie chorobowe i narodowa służba zdrowia NHS (w stereotypowym ujęciu: model Bismarcka i model Beveridgea), a także dlatego, że pierwsze było wzorcem w II RP, druga zaś w PRL Oba systemy są uznawane obecnie za wymagające pilnej modernizacji. Jest ona prowadzona różnymi metodami i daje różne efekty, oceniane w obu wypadkach jako mierne czy wręcz niezadowalające. W Niemczech silną pozycję uzyskały i utrzymują nadal publicznoprawne korporacje personelu medycznego i kas chorych, między innymi dzięki chronionej przez Trybunał Konstytucyjny jurydyzacji stosunków (Verrechtlichung). W UK promotorem organizacyjnych zmian jest administracja państwowa, która od ćwierćwiecza prowadzi konsekwentnie politykę modernizacji NHS metodą prób i niemałych błędów, co wywołuje łatwą krytykę dokonań i poważne kontrowersje polityczne. Wydaje się, że brytyjski pragmatyzm daje w sumie lepsze wyniki niż normatywna rzeczywistość (w niezliczonych nowelizacjach ustaw) w Niemczech, gdzie praktyka zmienia się nieznacznie, a zasadnicze interesy korporacyjne pozostały nienaruszone.

Walerian Sanetra

Europeizacja prawa a źródła polskiego prawa pracy
Problem źródeł prawa wspólnotowego (w tym źródeł wspólnotowego prawa pracy) oraz ich hierarchii dotychczas z reguły jest analizowany w oderwaniu od kwestii związanych z systemem i hierarchią źródeł naszego prawa wewnętrznego (polskiego prawa pracy). Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej źródła prawa wspólnotowego stanowią wszakże część naszego wewnętrznego porządku prawnego (systemu źródeł prawa pracy). Istotną kwestią jest więc wyraźne uświadomienie sobie tej zmiany oraz ustalenie ich hierarchii, a także relacji do aktów normatywnych zaliczanych do źródeł prawa (prawa pracy) na mocy przepisów Konstytucji RP. Znajomość miejsca poszczególnych aktów normatywnych w hierarchicznej budowie systemu prawa pozwala usunąć część kolizji występujących między normami tego systemu, i tym samym ma nie tylko znaczenie teoretyczne, ale i wyraźny sens praktyczny. Autor wskazuje, że źródła wspólnotowego prawa pracy zajmują pozycję nadrzędną w stosunku do aktów naszego prawa wewnętrznego, przy czym dotyczy to także Konstytucji RP. Inaczej niż w systemie prawa wewnętrznego charakter prawotwórczy mają także rozstrzygnięcia sądu wspólnotowego (Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości), co wyraźnie kontrastuje z pozytywistycznym sposobem zdefiniowania źródeł prawa w naszej Konstytucji.

Studia i opracowania

Dorota Dzienisiuk

Świadczenia zdrowotne w miejscu pobytu na terytorium Unii Europejskiej
Prawo wspólnotowe zapewnia osobom przemieszczającym się na terytorium Unii Europejskiej, w tym obywatelom naszego kraju, opiekę zdrowotną w miejscu pobytu, np. podczas podroży służbowej, odpoczynku wakacyjnego lub odwiedzin u znajomych czy rodziny. Autorka omawia przesłanki i zakres świadczeń opieki zdrowotnej udzielanych zgodnie z art. 22 ust. 1 lit. a rozporządzenia 1408/71 w innym państwie niż to, w którym dana osoba jest ubezpieczona. Na warunkach wynikających z tego przepisu ubezpieczony ma prawo do świadczeń niepieniężnych, które stają się niezbędne z przyczyn medycznych podczas pobytu na terytorium innego państwa członkowskiego, biorąc pod uwagę charakter świadczeń oraz spodziewaną długość pobytu.

Wykładnia i praktyka

Jerzy Wratny

Prawo pracowników do informacji i konsultacji w sprawach gospodarczych przedsiębiorstwa
Zrozumiałe zainteresowanie pracodawców, związków zawodowych oraz załóg zakładów pracy budzi świeżo uchwalona ustawa o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji. Autor omawia szczegółowo treść ustawy w nawiązaniu do będącej jej pierwowzorem dyrektywy nr 2002/14 Unii Europejskiej, skupiając się na problematyce jej zakresu podmiotowego i przedmiotowego, sposobu wyłaniania przedstawicieli pracowników, statusu rady pracowników i jej członków oraz na problematyce wejścia w życie i wdrożenia do praktyki przepisów ustawy. Krytycznej ocenie poddano niektóre aspekty nowej regulacji.

Marian Andrzej Liwo

Wokół podporządkowania Państwowej Inspekcji Pracy
Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) podlega obecnie Sejmowi. Zamierza się natomiast ustanowić nad nią nadzór ministra pracy, zarzucając obecnemu usytuowaniu kolizję z porządkiem prawnym, utrudniającym realizację zadań. PIP ma być również wyposażona w bardziej represyjne środki prawne wobec pracodawców. Zdaniem autora artykułu, obecna podległość PIP nie narusza porządku prawnego i ma niezaprzeczalny, pozytywny wpływ na działalność tej inspekcji. Rozmiar naruszeń prawa pracy jest wywołany różnymi przyczynami znajdującymi się poza PIP (m.in. wysokimi kosztami pracy, brakiem konkurencyjności na rynku pracy, niedostateczną świadomością prawną pracodawców). Powoduje to różne patologie. Niezbędne są zatem działania likwidujące przede wszystkim przyczyny, a nie skutki naruszeń prawa. Zdaniem autora, danie priorytetu represyjności będzie miało negatywny wpływ na powstawanie nowych, tak bardzo potrzebnych miejsc pracy. Represyjność powinna mieć zatem charakter wyjątkowy i dotyczyć skrajnych naruszeń prawa.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

Wypowiedzenie zmieniające po rozwiązaniu układu zbiorowego pracy w razie niezawarcia nowego układu

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy

Urlop wypoczynkowy radcy prawnego

Konsultacje i wyjaśnienia

Praca tymczasowa (cd.)

Nowe przepisy

Przegląd obejmuje Dzienniki Ustaw od numeru 73 z 28 kwietnia 2006 r. do numeru 88 z 25 maja 2006 r.

Wskaźniki i składki ZUS

Według stanu na dzień 1 czerwca 2006 r.