Celem artykułu jest ukazanie kształtowania się w orzecznictwie uprawnienia emerytalnego i rentowego funkcjonariuszy pełniących „służbę na rzecz totalitarnego państwa” po wprowadzeniu w 2017 r. kontrowersyjnych zmian. Zasadnicza teza artykułu, wykreowana w oparciu o przedstawione stanowisko judykatury, sprowadza się do stwierdzenia, że zniesienie przywilejów emerytalnych osób podejmujących aktywność w aparacie bezpieczeństwa PRL nie dotyczy odgórnie wszystkich świadczeniobiorców. Analiza zagadnienia pozwala uznać, że w świetle demokratycznego państwa prawnego kryterium „służby na rzecz totalitarnego państwa” powinno być określane na podstawie wszystkich okoliczności sprawy danego świadczeniobiorcy, jego indywidulanych czynów i pełnionych przez niego funkcji, by ostatecznie uznać czy dochodziło do naruszenia przez niego podstawowych praw i wolności człowieka, a tym samym czy istnieją podstawy do obniżenia pobieranych świadczeń emerytalnych. Judykatura stoi na stanowisku, że ustalenia faktyczne i interpretacje przedstawione w informacji pozyskanej z Instytutu Pamięci Narodowej co do przebiegu służby świadczeniobiorcy de facto nie wiążą sądu, do którego kognicji należy rozważenie sprawy w oparciu o całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Przedmiotem artykułu jest analiza sytuacji prawnej osób urodzonych w 1953 roku (w szczególności kobiet), które skorzystały z możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę (po uprzednim złożeniu wniosku przed 2013 rokiem) przez pryzmat wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. (sygn. akt P 20/16). Kontrowersje, które rozstrzygał Trybunał Konstytucyjny, dotyczyły zasadności pomniejszania nowej emerytury po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego o wcześniejsze świadczenia emerytalne de facto już pobrane. Wyrok ten zmienił na korzyść ubezpieczonych sposób obliczania nowej emerytury po ukończeniu wieku powszechnego. Niemniej pojawiły się wątpliwości oraz rozbieżności co do podstaw i zasadności wzruszenia decyzji opartych na niekonstytucyjnych przepisach z zakresu ubezpieczeń społecznych. W artykule omówiono możliwe rozwiązania, jakie mogły zostać podjęte przez ubezpieczonych urodzonych w 1953 roku do czasu wyeliminowania z obrotu prawnego niekorzystnych decyzji emerytalnych zgodnie z linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego. Wskazano też na wprowadzone rozwiązania w ustawie emerytalnej, które stanowią realizację wyroku Trybunału.