Praca i zabezpieczenie społeczne Nr 02/2005

W numerze:

Zdzisław Czajka

Racjonalizacja systemów wynagradzania w sektorze publicznym
Opracowanie wskazuje na nieprawidłowości w kształtowaniu wynagrodzeń w sektorze publicznym, obniżające ich efektywność i motywacyjność. Zdaniem autora nieprawidłowości te polegają przede wszystkim na braku obiektywnych kryteriów różnicowania płac zarówno między jednostkami i instytucjami tego sektora, jak i w stosunku do sektora prywatnego oraz niepowiązaniu płac kadry zarządzającej z efektami pracy w spółkach Skarbu Państwa. Nieprawidłowości te potęguje brak nadzoru właścicielskiego nad kształtowaniem wynagrodzeń, czego jaskrawym przykładem jest tzw. ustawa kominowa, wydana pod presją opinii publicznej, a faktycznie będąca konsekwencją braku nadzoru.

Studia i opracowania

Wojciech Muszalski

Jawne wady ustawodawstwa pracy
Regulacja prawna w dziedzinie ustawodawstwa pracy budzi niekiedy poważne zastrzeżenia co do poprawności jej sformułowań w aspekcie techniki legislacyjnej. Brak tej poprawności powoduje powstawanie zbędnych trudności w stosowaniu prawa w praktyce. Dlatego obecnie w okresie szybkich i zasadniczych zmian prawa pracy ważne jest zwrócenie uwagi na aspekt należytych sformułowań przepisów. Wady w tym zakresie wynikają m.in. z braku dostosowania się do zmienionych warunków społeczno-ekonomicznych funkcjonowania tej dziedziny prawa, a także z braku dostatecznej korelacji przy wydawaniu nowych przepisów oraz odpowiedniej adaptacji regulacji Unii Europejskiej do prawa polskiego. Autor wskazuje na przykłady budzące wątpliwości.

Wykładnia i praktyka

Teresa Bińczycka-Majewska

Zasiłek chorobowy i ochrona trwałości stosunku pracy w razie choroby w dobie ograniczania wydatków publicznych
Autorka omawia zmiany wprowadzone ustawą z 17 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2005 r. nr 10, poz. 71). Zmiany te przebiegają w dwóch powiązanych z sobą płaszczyznach. Pierwsza dotyczy kluczowych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przysługujących w razie niezdolności do pracy z powodu choroby i niektórych zdarzeń z nią zrównanych, tj. zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Druga płaszczyzna zmian odnosi się do ochrony trwałości stosunku pracy. Nowe regulacje prawne uściślają zwłaszcza okoliczności związane z niezdolnością pracownika do pracy z powodu choroby i innych zdarzeń, których zajście wyznacza okres ochronny przed rozwiązaniem przez pracodawcę stosunku pracy. Został on zdefiniowany w nowym kształcie w przepisach powszechnych (art. 53 § 1 pkt 1 lit. b k.p.) i w ustawach szczególnych dotyczących zatrudnienia niektórych grup pracowników.

Katarzyna Roszewska

Skutki sprzeczności przepisów kodeksu cywilnego z zasadami prawa pracy
Artykuł zawiera rozważania na temat skutków sprzeczności przepisów kodeksu cywilnego z zasadami prawa pracy na etapie stosowania prawa. W praktyce zdarza się bowiem, że w sprawie nieunormowanej przepisami prawa pracy zastosowanie konkretnego przepisu kodeksu cywilnego staje pod znakiem zapytania z punktu widzenia zasad prawa pracy. Stwierdzenie sprzeczności przepisu kodeksu cywilnego z zasadą prawa pracy wymaga niekiedy poszukiwania dalszych rozwiązań. Ustawodawca takich sytuacji nie normuje. Rozważania autorki skupiają się wokół konsekwencji sprzeczności przepisów kodeksu cywilnego z zasadami prawa pracy.

Małgorzata Gersdorf

Okres wypowiedzenia w orzecznictwie Sądu Najwyższego
Powszechnie wiadomo, iż okres wypowiedzenia to czas, który musi upłynąć między skutecznym złożeniem oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy a datą owego rozwiązania. Jest to zatem czas trwania stosunku pracy, jednakże bardzo specyficzny. Strony zdają sobie sprawą z szybkiego wygaśnięcia zobowiązania do świadczenia pracy i jej opłacania. Jest to więc czas na wzajemne rozliczenie się z własnych zobowiązań, a dla pracownika także czas na poszukiwanie pracy. Wydawać by się mogło, iż ustawowe ustanowienie okresów wypowiedzenia wszystko wyjaśnia i w praktyce nie rodzi żadnych większych problemów. Tymczasem tak nie jest, a bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego, odnoszące się w głównej mierze do okresów wypowiedzenia umów zawartych na czas nieokreślony, potwierdza tę tezę. Autorka referuje najważniejsze wypowiedzi judykatury dotyczące okresów wypowiedzenia, w tym m.in. dotyczące możliwości dokonania w okresie wypowiedzenia drugiego wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia, statusu prawnego pracownika w okresie wypowiedzenia, zaliczania okresu wypowiedzenia do stażu pracy, od którego zależy długość okresu wypowiedzenia.

Wioletta Witoszko

Wyłączenia prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadku przy pracy
Przedmiotem opracowania są okoliczności wyłączające prawo do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, określone w art. 21 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Rozważania zostały ograniczone do sytuacji, w których w razie wypadku przy pracy pracownicy są pozbawieni świadczeń.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

Wynagrodzenie ryczałtowe

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy

Jestem zatrudniona przez agencję pracy tymczasowej na podstawie umowy o pracę na czas określony na dwa miesiące. Poprzednio pracowałam w innej agencji na podstawie "umowy o pracę tymczasową". Czy jest jakaś różnica prawna pomiędzy tymi umowami? Czy będąc pracownikiem agencji pracy tymczasowej przysługuje mi ochrona, jeśli zajdę w ciążę, i czy będę mogła skorzystać z urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego? - na pytania te udziela odpowiedzi Łukasz Prasołek z Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy.

Konsultacje i wyjaśnienia

Elóbieta Szemplińska z Ministerstwa Gospodarki i Pracy odpowiada m.in. na następujące pytanie: Czy w przypadku stosowania systemu pracy w równoważnych normach dni wolne od pracy udzielone zgodnie z art. 147 k.p. kompensują dni wolne wynikające z art. 15111 k.p., czy też pracownikowi trzeba udzielić jeszcze jednego dnia wolnego za pracę w niedzielę? Jaki jest wzajemny stosunek tych przepisów i jak ma się do nich przepis art. 133 k.p. nakazujący udzielania wypoczynku tygodniowego?

Nowe przepisy

Przegląd obejmuje Dzienniki Ustaw od numeru 265 z 16 grudnia 2004 r. do numeru 286 z 31 grudnia 2004 r.

Wskaźniki i składki ZUS

Według stanu na dzień 1 lutego 2005 r.