Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 02/2018
Rok wydania: 2018
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 02/2018
Spis treści/Content list
Michał Raczkowski, Uniwersytet Warszawski
e-mail: m.raczkowski@wpia.uw.edu.pl
Oddziaływanie układu zbiorowego pracy na osoby niebędące pracownikami
Treść art. 239 § 2 k.p. zakładająca objęcie układem zbiorowym pracy osób zatrudnionych na innej podstawie niż stosunek pracy wydaje się na tyle oczywista, że nie wymaga analizy. Zdaniem autora wątpliwości budzi jednak kwestia oddziaływania układu na sytuację tych osób, w tym osób wykonujących pracę na podstawie umów prawa cywilnego.
Słowa kluczowe: układ zbiorowy pracy, umowa na rzecz osoby trzeciej, zatrudnienie niepracownicze.
The impact of the collective agreement on non-employees
According to the Art. 239 § 2 of the Labour Code the collective agreement can cover persons other than labour law employed. It seem so obvious, that no further enquiries are performed. In my opinion the manner the agreement affects such persons needs to be examined more carefully for the reasons presented hereby.
Keywords: collective agreement, pactum in favorem tertii, non-labour employment.
Bibliografia/References
Bednarek, M. (2006). W: E. Łętowska (red.), System prawa prywatnego, t. 5. Warszawa.
Czachórski, W. Brzozowski, A. Safjan, M. Skowrońska-Bocian, E. (2002). Zobowiązania. Zarys wykładu. Warszawa.
Florczak, I. (2013). Możliwość objęcia postanowieniami układu zbiorowego pracy osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. W: Z. Góral (red.), Układy zbiorowe pracy. W stulecie urodzin profesora Wacława Szuberta. Warszawa.
Florek, L. (1997). Umowny charakter układu zbiorowego pracy. Państwo i Prawo, (7).
Florek, L. (2010). Ustawa i umowa w prawie pracy. Warszawa.
Florek, L. (2011). W: L. Florek (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Gawlik, B. (1985). W: S. Grzybowski (red.), System prawa cywilnego, t. 1. Ossolineum.
Gersdorf, M. (1999). Problemy prawne związane z tzw. paktem socjalnym — kilka uwag praktycznych. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).
Jaśkowski, K. (1995). Nowa regulacja układów zbiorowych pracy. Prawo Pracy, (1).
Kolasiński, K. (1999). Prawo pracy i zabezpieczenia społecznego. Toruń.
Kubas, A. (1976). Umowa na rzecz osoby trzeciej. Kraków.
Łętowska, E. (2006). W: E. Łętowska (red.), System prawa prywatnego, t. 5. Warszawa.
Machnikowski, P. (2016). W: E. Gniewek i P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa.
Morek, R. (2017). W: K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa.
Pazdan, M. (2008). W: Z. Radwański (red.), System Prawa prywatnego, t. 2. Warszawa.
Piątkowski, J. (2012). W: K.W. Baran (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Popiołek, W. (2015). W: K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa.
Raczkowski, M. (2017). W: K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa.
Rączka, K. (2014). W: M. Gersdorf, K. Rączka, M. Raczkowski, Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Salwa, Z. (1994). Zakres podmiotowy i przedmiotowy układów zbiorowych pracy. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (12).
Salwa Z. (1995). Układy zbiorowe pracy. Komentarz. Warszawa.
Sanetra, W. (1995). Strony układu zbiorowego pracy po nowelizacji kodeksu pracy. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).
Szubert, W. (1960). Układy zbiorowe pracy. Warszawa.
Studia i opracowania
Jan Jończyk, Uniwersytet Wrocławski (emerytowany profesor)
e-mail: jzjonczyk@gmail.com
Zatrudnienie: umowa oraz ochrona pracy i płacy
Z historycznoprawnej i porównawczej perspektywy istota zatrudnienia wydaje się wspólna i trwała, drugorzędne różnice wynikają ze zmiennego kontekstu ustrojowego, społeczno-gospodarczego i politycznego, oraz z dwóch odmiennych kultur prawnych, systemów civil law i common law. Klasyczny najem pracy uległ zwyrodnieniu w epoce przemysłowego kapitalizmu, ustąpił niemieckiej konstrukcji umowy o pracę, regulowanego ustawą i układem zbiorowym stosunku pracy przy zaniku zobowiązaniowych elementów zatrudnienia. Współcześnie w kulturze common law odżywa umowna i zobowiązaniowa problematyka zatrudnienia. Ten kierunek prawniczej myśli zasługuje na uwagę, z uwzględnieniem odrębności publicznoprawnych instytucji ochrony pracy i ochrony płacy (płacy brutto, źródła finansowania zdrowotnych i rentowych ubezpieczeń społecznych).
Słowa kluczowe: najem pracy, umowa o pracę, umowa o zatrudnienie, ochrona pracy i płacy.
Employment: contract plus work hours & safety and living wage protection
From the historical and comparative point of view employment shows essential stable elements, changes and differences, however, depend on socio-economic and political conditions, as well as on two legal cultures: civil law and common law. The original hiring degenerated during the industrial capitalism period, the legal remedy being the German type labour contract (Arbeitsvertrag), regulated by statute and collective agreement, with a strong public law shape. A modern tendency to strengthen the contractual sens of employment deserves attention, equally the related separate public law development of work hours & safety and a living wage protection (wage brutto, the source of financing social health and pension insurance).
Keywords: hiring of services, employment contract, labour contract, work hours & safety, living wage protection.
Bibliografia/References
Andrias, K. (2016). The New Labor Law. The Yale Law Journal, (1), https://www.yalelawjournal.org/article/the-new-labor-law
Baldwin, P. (1992). Beveridge in the Long-Durée. W: Social Security 50 Years after Beveridge. University of York.
Brodie, D. (2008). Mutual Trust and Confidence: Catalysts, Constraints and Commonality. Industrial Law Journal, (4).
Brodie, D. (2014). Fair Dealing and the World of Work. Industrial Law Journal, (1).
Buggeln, M. Wildt, M. (2014). Arbeit im Nationalsozialismus. München, https://www.geschichte.hu-berlin.de/de/bereiche-und-lehrstuehle/dtge-20jhd/dokumente/publikationen/publikationen-buggeln/Buggeln_Wildt_Einleitung. pdf
Donal, N. (2013). Negligence and Human Rights Law: The case for separate
development. Modern Law Review, (3).
Du Plessis, P. J. (2012). Letting and Hiring in Roman Legal Thought: 27
BCE-284 CE. Leiden, Boston: Brill, na podstawie tekstu pod adresem:
https://books.google.pl/books?id=qQsyAQAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=pl&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false
Dukes, R. (2009). Otto Kahn-Freund and Collective Laissez-Faire: An Edifice without a Keystone? Modern Law Review, (3).
Dukes, R. (2008). Constitutionalizing Employment Relations: Sinzheimer, Kahn-Freund, and the Role of Labour Law. Journal of Law & Society, (3).
Eichholzer, E. (1974). Ein Professor des altrömischen Rechts, Philipp Lotmar, als Förderer des modernen schweizerischen Arbeitsvertragsrechts, http://www.textverzeichnisse.ch/Portals/7/Personen/Eichholzer%20Eduard.%20Arbeitsvertrag.%20Rundschau,%20Mai%201974.pdf
Ewing, K.D. (1998). The Human Rights Act and labour law. Industrial Law Journal, (4).
Florek, L. (2010). Ustawa i umowa w prawie pracy. Warszawa.
Freedland, M., Kontouris, N. (2008). Towards a Comparative Theory of the Construction of Personal Work Relations in Europe. Industrial Law Journal, (1).
Hepple, B. Morris, G. S. (2002). The Employment Act 2002 and the Crisis of Individual Employment Rights. Industrial Law Journal, (3).
Davies, P. Freedland Mark, (red.). (1983). Kahn-Freund’s Labour and the law. London: Stevens & Sons, http://socialsciences. exeter. ac.uk/law/hamlyn/lectures/archive/Lewy, M. (1918). Prawo przemysłowe i robotnicze. Organizacja przemysłu, umowa pracy, http://pbc.biaman.pl/dlibra/docmetadata?id=34266&from=publication
Lotmar, Ph. (1906). Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrecht des deutsche Reiches, t. 1. Lipsk.
Lotmar, Ph. (1908). Der Arbeitsvertrag nach dem Privatrecht des deutsche Reiches, t. 2. Lipsk.
Novitz, T. (2012). Labour Rights and Property Rights: Implications for (and Beyond) Redundancy Payments and Pensions? Industrial Law Journal, (2).
Radin, M. (1925). Fundamental Concepts of the Roman Law. California Law Review, (2).
Radwański, Z. (1977). Teoria umów. Warszawa.
Sinzheimer, H. (1907–1908). Der korporative Arbeitnormenvertrag. Eine privatrechtliche Untersuchung. Lipsk.
Smith, B.P. (2004). Imperial borrowing: the law of master and servant. Bookreview: Masters, Servants, and Magistrates in Britain and the Empire, 1562–1955. University of North Carolina. Comparative Labor Law & Policy Journal, 25 (3).
Wedderburn, K.W. (1971). The worker and the Law. Penguin.
Wykładnia i praktyka
Krzysztof Ślebzak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
e-mail: slebzak@amu.edu.pl
Ubezpieczenie społeczne rolników a wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia
Celem artykułu jest omówienie zagadnień związanych z wprowadzeniem do porządku prawnego art. 5b ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Reguluje on problem dopuszczalności wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia przez rolnika bądź domownika przy jednoczesnym podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników. Kontrowersyjna jest kwestia stosowania tej regulacji w odniesieniu do stanów faktycznych sprzed jej wejścia w życie oraz interpretacji zawartego w niej wymogu uwzględniania osiąganego przychodu w rozliczeniu miesięcznym.
Słowa kluczowe: ubezpieczenie rolnicze, zbieg tytułów do ubezpieczenia, wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia.
Farmers’ social insurance in the event of performing work under civil-law contract
The aim of this paper is to discuss issues related to inclusion of Article 5b in the Farmers' Social Insurance Act. It regulates the admissibility of performing work under a civil-law contract by a farmer or their household member while being subject to farmer’s social insurance. The controversial issues related thereto are application of this provision in relation to facts that occurred prior to its entry into force as well as interpretation of the requirement of taking into account income achieved in the monthly settlements.
Keywords: farmers’ insurance, concurrence of social insurance titles, performance of work under civil-law contracts.
Michał Bąba, Uniwersytet Opolski
e-mail: michalbomba@o2.pl
Zasada proporcjonalności (adekwatności) a zgoda pracownika na przetwarzanie danych osobowych
Wśród analizowanych aspektów zgody pracownika na przetwarzanie danych biometrycznych poruszanych w orzeczeniach sądów administracyjnych oraz NSA, obok kwestii wpływu stosunku pracy, jaki ma on wywierać na sferę wolicjonalną pracownika, oraz zagadnienia dopuszczalności stosowania zgody pracownika jako podstawy gromadzenia danych biometrycznych przez pracodawcę, znalazła się również ocena wzajemnej relacji między zasadą adekwatności (proporcjonalności) wyrażoną w art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o ochronie danych osobowych a zgodą pracownika na przetwarzanie danych osobowych. Autor zwraca uwagę, że w orzecznictwie zanegowano fakt wykorzystywania danych biometrycznych dla celu kontroli ewidencji czasu pracy, nie zaś dla obszaru czasu pracy w ogóle. Jego zdaniem oznacza to, że nie można z góry wykluczyć istnienia zgodności (odpowiedniości) między danymi biometrycznymi a celem ich przetwarzania, jeśli jest on zakotwiczony w obszarze czasu pracy. Problem tkwi przede wszystkim we właściwym, umiejętnym zdefiniowaniu tego celu.
Słowa kluczowe: dane biometryczne, zgoda pracownika, autonomia informacyjna, dane osobowe, przetwarzanie danych osobowych.
The rule of proportion (adequacy) and consent of the employee to process personal data
Among the analyzed aspects of the employee's consent to the processing of biometric data mentioned in the judgments of the administrative courts and the NSA, in addition to the matter of the impact of the employment relationship it exerts on the volitional employee’s area, and in addition to the issue of admissibility of the employee's consent as a basis for biometric data collection by the employer, an evaluation of mutual relationship between the principle of adequacy (proportionality) as expressed in art. 26 sec.1 p. 3 of the Personal Data Protection Act, and employee's consent to the processing of personal data was found. It is found curious that the judicial decisions denied the fact of using biometric data for the purpose of controlling the records of working time and not for the area of working time in general. This means that the existence of compliance (bias) between biometric data and the purpose of processing them cannot be excepted in advance, if it is anchored in the working time area. The problem lies within proper and skillful defining this goal.
Keywords: biometric data, employee consent, information autonomy, personal data, processing personal data.
Bibliografia/References
Bąba, M. (2018). Zgoda pracownika jako podstawa legalizująca gromadzenie przez pracodawcę danych biometrycznych pracownika. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (1).
Malina, W. Smiatacz, M. (2008). Identyfikacja na podstawie pisma i tekstu, Scientific Bulletin of Chełm Section of Mathematics and Computer Science, (1).
Pisarczyk, Ł. (2010). Przeobrażenia prawa pracy a jego funkcja ochronna. W: B. Wagner, E. Hofmańska (red.), Studia prawnicze ,,Proaktywna” funkcja prawa pracy? (18). Kraków:
Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne sp. z o.o. — Oficyna Wydawnicza AFM.
Grzegorz Wolak, WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa
e-mail: wolaczek@wspia.eu
Rozwiązanie stosunku pracy jako przesłanka nabycia nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego
Celem wprowadzenia instytucji nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego do polskiego porządku prawa pracy było złagodzenie skutków utraty możliwości przechodzenia na emeryturę przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego przez nauczycieli z długim stażem pracy zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Autor omawia jedną z przesłanek nabycia prawa do tego świadczenia, jaką jest rozwiązanie przez nauczyciela stosunku pracy. Kwestią sporną jest to, czy pojęciu temu odpowiada sytuacja, gdy umowa o pracę zawarta z nauczycielem rozwiązuje się z upływem czasu, na który została zawarta (art. 30 § 1 pkt 4 k.p.).
Słowa kluczowe: świadczenie kompensacyjne, nauczycielski stosunek pracy, umowa o pracę na czas określony, rozwiązanie umowy o pracę.
Termination of the employment relationship as a premise to becoming eligible for teachers compensatory benefit
The aim of introducing the institution of teachers compensatory benefit into the Polish law was the mitigation of the effects of losing the possibility of retiring before reaching the basic retirement age by teachers with long-term employment employed in special conditions or in a special capacity. The article is devoted to discussing one of the premises that is the teacher’s termination of the employment relationship. The questionable issue, though, is whether the concept corresponds to the situation when the employment contract concluded with the teacher is terminated upon the lapse of time for which it was concluded (art. 30 § 1 c. 4 Labour Code).
Keywords: compensatory benefit, teacher’s employment relationship, fixed-term employment contract, termination of the employment contract.
Bibliografia/References
Barzycka-Banaszczyk, M. (2011). Prawo pracy. Warszawa.
Borysiak, W. Bosek, L. (2016). Komentarz do art. 31 Konstytucji RP, pkt F, ppkt 1. W: M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86. Warszawa: Legalis.
Florek, L. (2006). Rozwiązanie i wygaśnięcie stosunku pracy. W: M. Matey-Tyrowicz, T. Zieliński (red.), Prawo pracy RP w obliczu przemian. Warszawa.
Florek, L. (2016). Prawo pracy. Warszawa.
Góral, Z. (2016). Komentarz do art. 30 k.p., pkt 18. W: K.W. Baran (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa: Legalis.
Kubot, Z. (2010). W: Z. Kubot, T. Kuczyński, Z. Masternak, H. Szurgacz, Prawo pracy. Zarys wykładu. Warszawa.
Liszcz, T. (2017). Prawo pracy. Warszawa.
Muszalski, W. (2013). W: W. Muszalski (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Sadurski, W. (1978). Równość wobec prawa. Państwo i Prawo, (8–9).
Salwa, Z. (2000). Wygaśnięcie umowy o pracę. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).
Sanetra, W. (2009). W: J. Iwulski, W. Sanetra, Komentarz do kodeksu pracy. Warszawa.
Sypniewski, Z. (1983). Fakty prawne powodujące ustanie stosunku pracy — charakterystyka ogólna. W: T. Zieliński (red.), Z problematyki prawa pracy i polityki socjalnej, t. 6. Katowice.
Szubert, W. (1976). Zarys prawa pracy. Warszawa.
Świątkowski, A.M. (2016). Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa: Legalis.
Wagner, B. (1980). Terminowe umowy o pracę. Warszawa.
Wolak, G. (2009). O pojęciach „czynność prawna” oraz „oświadczenie woli”. Przegląd Prawno-Ekonomiczny, (3).
Wratny, J. (2016). Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa: Legalis.
Tobiasz Nowakowski, Uniwersytet Łódzki
e-mail: t.nowakowski@wpia.uni.lodz.pl
Mobbing – czyn niedozwolony czy nienależyte wykonanie zobowiązania?
Zagadnienie dotyczące wzajemnej relacji źródeł odpowiedzialności odszkodowawczej wciąż stanowi duże pole do dyskusji nie tylko wśród cywilistów. Kwestia ta jest również żywa w doktrynie prawa pracy w kontekście kwalifikacji prawnej mobbingu. Autor wskazując, że istnieją zarówno monistyczne jak i dualistyczne reżimy odpowiedzialności odszkodowawczej, przedstawia regulację mobbingu jako jedną z podstawowych źródeł odpowiedzialności przyjętego przez polskiego ustawodawcę systemu monistycznego.
Słowa kluczowe: mobbing, czyn niedozwolony, odpowiedzialność deliktowa, odpowiedzialność kontraktowa.
Mobbing – tortious or contractual liability?
The issue of relations between tortious and contractual liability still remainsa basic question of modern civil law. This problem concerns not only in doctrine of civil law, but especially in labour law. It reveals in qualification of mobbing liability. Author indicated that there are monistic and dualistic damage liability regimes. In article was presented regulation of mobbing liability as one of basic source of damage liability in monistic regime system.
Keywords: mobbing, tort, tortious liability, contractual liability.
Bibliografia/Reference
Askeland, B. (2015). Basic Questions of Tort Law from a Norwegian Perspective. W: H. Koziol (red.), Basic Questions of Tort Law from a Comparative Perspective. Wiedeń.
Ciemiński, M. (2015). Odpowiedzialność za szkodę niemajątkową w ramach odpowiedzialności ex contractu. Warszawa.
Dörre-Kolasa, D. (2017). W: K.W. Baran (red.), Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Warszawa.
Dörre-Nowak, D. (2004). Zbieg środków ochronnych przed molestowaniem, molestowaniem seksualnym i mobbingiem. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (11).
Dybowski, T. (1981). W: W. Czachórski (red.), System prawa cywilnego, t. III, cz. I. Ossolineum.
Farstad, J.O. Lilja, M. (2011). National Report on Transfer of Movables in Norway and Dennmark. W: W. Faber (red.), National Report on Transfer of Movables in Europe, 5.
Gersdorf, M. (2014). W: M. Gersdorf, K. Rączka, M. Raczkowski, Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Jankowiak, J. (2012). Glosa do wyroku SN z 27.01.2011 r., II PK 175/10. Orzecznictwo Sądów Polskich, (9).
Klein, A. (1979). Przesłanki odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej. SIS, (5).
Kondek, J. (2007). Jedność czy wielość reżimów odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie polskim — przyczynek do dyskusji de lege ferenda. W: G. Bałtruszajtis (red.), Z problematyki odpowiedzialności za szkodę. Studia Iuridica, (47).
Larenz, K. Canaris, C.W. (1994). Lehrbuch des Schuldrechts. Band II. Besonder Teil. Monachium.
Liszcz, T. (2012). Prawo pracy. Warszawa.
Machnikowski, P. (2014). W: A. Olejniczak (red.), System prawa prywatnego, t. 6. Warszawa.
Nałęcz, T. (2005). W: W. Muszalski (red.), Kodeks pracy — komentarz. Warszawa.
Nesterowicz, M. (1989). W: J. Winiarz (red.), Kodeks cywilny z komentarzem. Warszawa.
Ostaszewski, W. (2012). Glosa do wyroku SN z 27 stycznia 2011 r., (II PK 175/10) W sprawie reżimu odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy za naruszenie obowiązków z zakresu bhp. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (12).
Radwański, Z. Olejniczak, A. (2012). Zobowiązania — część ogólna. Warszawa.
Robaczyński, W. Księżak, P. (2012). Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jako czyn niedozwolony. W: M. Nesterowicz (red.), Czyny niedozwolone w prawie polskim i prawie porównawczym. Materiały IV Ogólnopolskiego
Zjazdu Cywilistów. Toruń 2011. Warszawa.
Romer, M.T. (2010). Kodeks pracy — komentarz. Warszawa.
Tomaszewska, M. (2012). W: K.W. Baran (red.), Kodeks pracy — komentarz. Warszawa.
Ulfbeck, V. (2001). Modern Tort Law and Direct Claims Under the Scandinavian Insurance Acts. W: Tort Liability and Insurances. Scandinavian Studies in Law, 41.
Zoll, F. (2012). W: A. Olejniczak (red.), System prawa prywatnego,
t. 6. Suplement. Warszawa.
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Aleksandra Ziętek-Capiga, Uniwersytet Warszawski
e-mail: a.zietek-capiga@wpia.uw.edu.pl
Regularny tygodniowy okres odpoczynku kierowcy
Zgodnie z rozstrzygnięciem Trybunału Sprawiedliwości UE z 20 grudnia 2017 r. w sprawie C-102/16, Vaditrans BVBA przeciwko Belgische Staat, kierowca nie może spędzać regularnych tygodniowych okresów odpoczynku w pojeździe.
Słowa kluczowe: tygodniowy okres odpoczynku kierowcy, odpoczynek kierowcy w pojeździe.
Driver’s regular weekly rest period
According to the judgment of the Court of Justice of the EU of 20 December 2017, C-102/16, case Vaditrans BVBA vs. Belgische Staat, a driver may not take the regular weekly rest periods in his vehicle.
Keywords: driver’s weekly rest period, rest period in a vehicle.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Eliza Maniewska, Uniwersytet Warszawski
e-mail: e.maniewska@wpia.uw
Skuteczność samodzielnego uchylenia przez pracodawcę regulaminu wynagradzania pomimo sprzeciwu organizacji związkowych
Autorka omawia wyrok Sądu Najwyższego z 12 października 2017 r., II PK 269/16, stanowiący przełomową wypowiedź w kontekście zagadnienia zakazu uchylania regulaminu wynagradzania przez pracodawcę w przypadku braku zgody działających u niego organizacji związkowych.
Słowa kluczowe: regulamin wynagradzania, porozumienie zbiorowe.
The effectiveness of the employer's repeal of the remuneration regulations on one's own despite the opposition of trade union organizations
The author discusses the judgment of the Supreme Court of 12 October 2017, II PK 269/16, constituting a groundbreaking statement in the context of the issue of the prohibition of repealing the remuneration regulations by the employer in the circumstances of the absence trade union organizations consent.
Keywords: remuneration regulations, collective agreements.
Bibliografia/References
Pisarczyk, Ł. (2016). Ochrona czy wolność? Porozumienia zbiorowe a swoboda umów. W: M. Latos-Miłkowska, Ł. Pisarczyk (red.), Prawo pracy między gospodarką a ochroną pracy. Księga jubileuszowa Profesora Ludwika Florka. Warszawa.
Rycak, A. Rycak, M. (2015). W kwestii dopuszczalności wypowiedzenia
oraz uchylania regulaminu wynagradzania. Monitor Prawa Pracy, (11).
Rycak, A. (2016). Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 maja 2007 r., I PK 256/06. Gdańskie Studia Prawnicze — Przegląd Orzecznictwa, (2).
Poniższe stałe rubryki nie mają charakteru artykułów naukowych/Permanent columns below do not have the status of scientific articles
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Urlop rodzicielski
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2018 r. od poz. 1 do poz. 297
Wskaźniki i składki ZUS - według stanu na dzień 1 lutego 2018 r.
Wina sądów czy wina ustawodawcy?
W rozważaniach na temat miejsca i roli sądownictwa zadawane jest nieraz pytanie, czy mając hipotetycznie do wyboru należy wybrać dobrych sędziów i złe ustawodawstwo, czy też na odwrót raczej złych sędziów i dobre prawo. We wcześniejszych wypowiedziach skłaniałem się do poglądu, że lepiej mieć dobrych sędziów i złe prawo, aniżeli złych sędziów i dobre prawo. Patrząc na pogłębiający się kryzys współczesnego ustawodawstwa coraz bardziej dochodzę jednak do wniosku, że jest to twierdzenie nadmiernie optymistyczne. Złych ustaw jest bowiem tyle, że ich negatywnych konsekwencji sędziowie nie są w stanie naprawić i to nawet jeżeli najlepsi z nich do pewnego stopnia słusznie są przeświadczeni, iż nawet najgorsze prawo nie jest w stanie przeszkodzić im w prawidłowym rozstrzyganiu spraw. Przyczyny uchwalania złych ustaw, o zasadniczych wadach prakseologicznych i aksjologicznych oraz z poważnymi uchybieniami techniczno-legislacyjnymi, są oczywiście różne. Mają charakter obiektywny i subiektywny, ale najważniejsze jest to, że złego prawa jest coraz więcej i proces ten – między innymi z uwagi na mechanizmy wyborcze wyłaniania ugrupowań rządzących – stale się pogłębia.
W argumentacji na rzecz ostatnio przeprowadzonej reformy plus sądownictwa, a w istocie niby reformy, pominięto to, że nasz wymiar sprawiedliwości jest od 1990 r. reformowany permanentnie i cierpi na nadmiar działań reformatorskich, a nie na ich brak. Odwoływano się także do powiedzenia, że ryba psuje się od głowy, co ma jakoby usprawiedliwić zapoczątkowanie reformy plus od zmian w organizacji i funkcjonowaniu Sądu Najwyższego (a także KRS). Gdy mówimy wszakże o poprawie funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, to przysłowiową psującą się głową nie jest Sąd Najwyższy, a ustawodawca (Sejm). Od wyeliminowania błędów w funkcjonowaniu władzy ustawodawczej, a także władzy wykonawczej w zakresie, w jakim stanowi akty wykonawcze, należałoby więc zacząć proces naprawy. Bez co najmniej częściowego ograniczenia zjawiska uchwalania legislacyjnych bubli, na jakąś radykalną poprawę funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości nie ma bowiem co liczyć. Sądy wszak podlegają (tylko) Konstytucji RP i ustawom, nie orzekają więc według jakiejś procedury, którą same tworzą, a ponadto muszą stosować również inne przepisy ustaw (tzw. prawo materialne), a nie reguły przez siebie wymyślone.
Konsekwencją przyjętych rozwiązań ustrojowych jest to, że o ile władza ustawodawcza i wykonawcza mogą reformować sądownictwo, o tyle wymiar sprawiedliwości zasadniczo nie ma wpływu na kształt tych władz i ich funkcjonowanie, a do tego pewne instrumenty ich kontroli ze strony władzy sądowniczej, jakimi są Trybunał Konstytucyjny i tzw. sądowa kontrola konstytucyjności ustaw, w wyniku „dobrej” zmiany właściwie zostały wyeliminowane. Władza sądownicza widząc potrzebę reformy władzy ustawodawczej i wykonawczej – inaczej niż te władze – nie ma możliwości i środków dowodzenia swoich racji między innymi za pośrednictwem banerów. Widać tu wyraźnie, że brak jest równowagi między władzami w tym względzie (art. 10 Konstytucji), co skądinąd dowodzi, że równowaga ta nie może być na gruncie regulacji konstytucyjnych pojmowana w sposób uproszczony czy wręcz prostacki. Brak możliwości reformowania (kształtowania) władzy ustawodawczej i wykonawczej przez władzę sądowniczą jest niejako równoważony przez przyjęcie zasady niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
W rachunku win władzy sądowniczej i władzy prawodawczej (władzy ustawodawczej, z uwzględnieniem aktów wykonawczych) należy mieć na uwadze, że często negatywne skutki ustanowienia złego prawa idą w miliony, a nawet miliardy złotych, tyle tylko że z reguły nie jest to widoczne ze względu na generalny i abstrakcyjny charakter regulacji prawnych. Zupełnie inaczej jest ze skalą szkód powodowanych przez błędne wyroki, gdyż mają one charakter indywidualny, choć przez to łatwiej uchwytny i często wyraźniej odczuwany przez osoby przez nie dotknięte. Mierząc winę wielkością strat, w tym strat ekonomicznych, nie ulega wątpliwości, że jest ona zdecydowanie większa w przypadku stanowienia knotów ustawodawczych niż wadliwego rozstrzygnięcia przez sąd tej czy innej konkretnej sprawy, a to oznacza, że naprawę należy w pierwszej kolejności zacząć od poprawy działalności prawodawcy i co więcej, iż bez niej nie będzie lepszego sądownictwa. Przypomina to sytuację, w której lekarza zaopatrujemy w nóż kuchenny, a później dziwimy się, że nie wszystkie operacje się udały; zacząć trzeba od wyposażenia go w nóż chirurgiczny, czyli – w przypadku sędziego – w dobre prakseologicznie, aksjologicznie i techniczno-legislacyjnie prawo.
To nie złe sądzenie spraw przez sądy powoduje, że mnożą się buble legislacyjne, a przeciwnie, dysfunkcjonalność ustawodawcza jest główną przyczyną tego, że sądy nie są w stanie prawidłowo pracować. W pierwszej kolejności należałoby się więc zająć przyczynami degrengolady w sferze stanowienia prawa, a następnie środkami zaradczymi. Jedną z głównych przyczyn istniejącego stanu rzeczy jest brak odpowiedzialności twórców prawa. Ich tzw. odpowiedzialność polityczna w istocie jest iluzoryczna. Poseł, który z mównicy sejmowej bełkotał będąc w stanie nietrzeźwości, popełniając - moim zdaniem - przestępstwo urzędnicze, mówiąc z przekąsem, w nagrodę został senatorem i prawie codziennie w telewizji uczy społeczeństwo moralności politycznej i moralności w ogóle. Porównajmy to z pracownikiem, który za przyjście do pracy w stanie nietrzeźwości wylatuje z niej z wilczym biletem. Likwidacja kilkudziesięciu sądów przez ministra sprawiedliwości i następnie ich przywrócenie po kilkunastu miesiącach spowodowało, gdy idzie tylko o skutki działań organizacyjno-technicznych – jak się szacuje – szkody w wysokości przekraczającej 30 milionów złotych. Minister nie czuje się za to odpowiedzialny i nie zamierza pokryć powstałych strat, a co więcej nikomu do głowy nie przychodzi, by tego od niego żądać, choć straty Skarbu Państwa są oczywiste. Ponieważ minister został wicepremierem, można uznać, że straty te stały się mniej oczywiste, a dzięki nim ministrowi słusznie należało się wyższe stanowisko. Wskazując na kierunek potrzebnych zmian, nie licząc jednak na to, by póki co były one wcielone w życie, można by zaproponować, że minister, który jest twórcą przyjętego projektu, którego istotne przepisy zostały następnie zmienione np. w ciągu 6 miesięcy, jest zobowiązany do pokrycia szkody w formie ryczałtu w wysokości 100 000 zł wpłacanego do Skarbu Państwa. Byłby to ważny hamulec inflacji prawa.
Ryba psuje się od głowy, a tą głową nie jest Sąd Najwyższy, lecz władza prawodawcza i wobec tego z nią należałoby przede wszystkim coś zrobić. W wyniku dobrej zmiany z głową tą jest wszakże coraz gorzej, a nie lepiej i stąd trudno liczyć na poprawę stanu praworządności w naszym kraju i na sprawniejsze oraz sprawiedliwsze sądownictwo w najbliższym czasie. Pocieszające jest tu jednak to, że Polacy to mądry, wspaniały naród i w związku z tym ustanawianie nierozumnego i szkodliwego prawa, czyli bubli legislacyjnych, trudno im przypisać jako suwerenowi. Inaczej mówiąc, suweren niejako z natury rzeczy nie jest głupi i nie może ustanawiać durnego prawa, mimo że chce się je zapisać na jego rachunek. W przeciwnym razie trzeba by uznać, że suweren wcale nie jest taki mądry i wspaniały, co wszakże przeczyłoby prawdom głoszonym przez dobrą zmianę.
Walerian Sanetra
Kurier Inpost | 14 zł |
Kurier FedEX | 14 zł |
Inpost Paczkomaty | 14 zł |
Odbiór osobisty | 0 zł |
Darmowa dostawa | od 250 zł |
Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |