Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 04/2014
Rok wydania: 2014
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 04/2014
Numer 04/2014 do pobrania w wersji PDF
Spis treści
Piotr Bocianowski
Konieczne zmiany w polskim kodeksie pracy w zakresie umów na czas określony - wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 13 marca 2014 r. w sprawie C-38/13
W jednym z ostatnich orzeczeń (wyrok z 13 marca 2014 r. w sprawie C‑38/13) Trybunał Sprawiedliwości UE uznał za niezgodną z prawem Unii Europejskiej (zapisami dyrektywy Rady 99/70/WE z 28 czerwca 1999 r.) regulację polskiego kodeksu pracy różnicującą długość okresu wypowiedzenia umów o pracę na czas określony i nieokreślony. Orzeczenie to może mieć istotne znaczenie dla polskiego prawa pracy, w szczególności dla praktyki zatrudniania pracowników na podstawie umów na czas określony. Wątpliwości związane z wyrokiem dotyczą legalności zatrudniania pracowników na czas określony, jak również wykonywania już zawartych umów. Autor analizuje wyrok Trybunału, ze szczególnym uwzględnieniem argumentacji orzeczenia i jego skutków. Przedstawia także praktyczne rozwiązania dotyczące interpretacji wyroku oraz bezpośredniego zastosowania przepisów dyrektywy przez polskie sądy pracy.
Słowa kluczowe: zatrudnienie, umowa o pracę na czas określony, rozwiązanie umowy o pracę na czas określony, bezpośredni skutek dyrektyw, dyrektywa Rady 99/70/WE.
The amendments of Polish labour code are required in the scope of the definite time agreements – judgment of Court of Justice of the European Union of 13 March 2014 case C-38/13
In the most recent ruling (judgment of 13 March 2014, case C-38/13) Court law (provisions of Council Directive 1999/70/EC of 18 June 1999) regulation of Polish labour code which differentiating the length of notice periods of definite and indefinite employment agreements. The above ruling might have significant importance for polish employment law, especially for practice of hiring employees on the basis of fixed-time agreements. The uncertainties related to the judgment concern the legality of employing the employees under fixed-term agreements as well as performance of the concluded contracts. The article presents the analysis of Court’s judgment with particular reference to argumentation of the ruling and its consequences. Author of article presents also practical solutions for the interpretation of the judgment as well as a review of direct application of directive’s provisions by Polish labour courts.
Keywords: employment, fixed-term employment contract, termination of definite period employment agreement, direct effect of directives, Council Directive 1999/70/EC.
Studia i opracowania
Krzysztof Stefański
Stosowanie przedłużonych okresów rozliczeniowych czasu pracy
Od kilku miesięcy obowiązują nowe przepisy dotyczące czasu pracy. Ich wprowadzenie miało na celu umożliwienie elastycznego zarządzania czasem pracy. Do kluczowych, ale też budzących największe kontrowersje społeczne rozwiązań należą przepisy o przedłużaniu okresów rozliczeniowych. Autor analizuje zakres zastosowania nowych regulacji w odniesieniu do poszczególnych systemów czasu pracy. Omawia przesłanki i warunki wprowadzenia przedłużonych okresów rozliczeniowych oraz tryb ich wprowadzania. Wskazuje także na wpływ długich okresów rozliczeniowych na wynagrodzenie pracowników.
Słowa kluczowe: czas pracy, okres rozliczeniowy.
The application of extending the settlement periods of working time
A few months ago new rules on working time were introduced in Poland. Their introduction was intended to allow flexible management of working time. The key, but also the most controversial, are the provisions on extending the settlement periods. The author analyzes the scope of the new regulations in regard to particular working-time systems. In addition, the analysis includes the conditions and terms of extended settlement periods and the procedure for their introduction. The article also indicates the influence of long settlement periods on the employee compensation.
Keywords: working time, settlement periods.
Wykładnia i praktyka
Bogusław Cudowski
Odprawa ustawowa z tytułu rozwiązania umowy o pracę z byłym członkiem zarządu spółki kapitałowej
Jak pokazuje praktyka, obowiązki członków zarządu spółek kapitałowych są często wykonywane w oparciu o zawierane umowy o pracę. Z tego powodu wynikają specyficzne problemy związane z kwalifikacją prawną tych umów, ich rozwiązywaniem, roszczeniami i uprawnieniami pracowniczymi. Problemy te dotyczą między innymi prawa do odprawy przysługującej pracownikom z ustawy o tzw. zwolnieniach grupowych w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Autor omawia te problemy z uwzględnieniem najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego oraz dorobku doktryny prawa pracy.
Słowa kluczowe: członek zarządu spółki, odprawa pieniężna.
Statutory severance allowance arising from the termination of employment contract with a former member of management board in corporations
The responsibilities that members of management board in corporations have, as practice shows, arise from their employment contracts. As a result, specific problems emerge in the scope of the legal qualification of these contracts, termination, claims and entitlements. These problems, inter alia, refer to their right to severance allowance, conferred on them by the act on so - called collective dismissals due to termination of employment contract. The author discusses the problems taking into consideration the up - to - date Supreme Court rulings and the output of the employment law doctrine.
Keywords: member of management board, severance allowance.
Aleksandra Ziętek
Ewolucja pojęcia wynagrodzenia za pracę w kontekście prawnej ochrony w orzecznictwie Sądu Najwyższego i jej konsekwencje
Wynagrodzenie za pracę stanowi konieczny element umowy o pracę. Jako świadczenie ludzi żyjących z pracy rąk musi podlegać szczególnym regulacjom. Jedną z tych regulacji jest system prawnej ochrony wynagrodzenia za pracę. Żeby mu podlegać, trzeba jednak, by świadczenie zostało uznane za wynagrodzenie za pracę. Celem artykułu jest przedstawienie ewolucji pojęcia wynagrodzenia za pracę w orzecznictwie Sądu Najwyższego w kontekście prawnej ochrony oraz jej konsekwencji w kwestii swobody dokonywania wzajemnych rozliczeń między stronami stosunku pracy i zawierania ugód w sporach z zakresu prawa pracy. Autorka poddaje krytyce szerokie rozumienie pojęcia wynagrodzenia za pracę w świetle przepisów o jego ochronie oraz opowiada się za jego wąskim rozumieniem.
Słowa kluczowe: wynagrodzenie za pracę, prawna ochrona wynagrodzenia za pracę, świadczenie, ugoda, potrącenie.
The evolution of the concept of remuneration for work in the jurisprudence of the Supreme Court in the context of legal protection and its consequences
Remuneration for work is a necessary element of the employment contract. Remuneration for work must be subject to special regulations as a benefit of people living by the work of hands. The system of legal protection of remuneration for work is one of these regulations. However, to be protected the benefit should be considered as a remuneration for work. The aim of the paper is to present the evolution of the concept of remuneration for work in the jurisprudence of the Supreme Court in the context of legal protection and its consequences connected with freedom to make deductions by the parties to the employment relationship and to conclude settlements in labour law disputes. The author criticizes the broad understanding of the concept of remuneration for work regarding the provisions concerning its protection and postulates its narrow understanding.
Keywords: remuneration for work, legal protection of remuneration for work, benefit, settlement, deduction.
Eliza Maniewska
Autonomia uprawnień rodzicielskich ojców będących pracownikami - uwagi na tle wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE z 19 września 2013 r., C-5/12
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że uregulowanie w prawie krajowym urlopu macierzyńskiego dla pracownika-ojca wychowującego dziecko jako prawa pochodnego względem uprawnienia pracownicy-matki dziecka do takiego urlopu jest zgodne z prawem unijnym. Wobec szerokiego wachlarza uprawnień rodzicielskich pracowników-ojców w prawie polskim autorka wskazuje, które z nich - podobnie jak prawo do urlopu macierzyńskiego - nie mają charakteru autonomicznego (czyli są pochodne od praw matki), i jak taki stan rzeczy należy ocenić z punktu widzenia zasady równości wobec prawa. W artykule postawiona jest teza, że zasadę tę naruszają regulacje różnicujące pracowników-ojców wychowujących dziecko ze względu na to, czy matka dziecka posiada(ła) status pracownicy w zakresie prawa do dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego oraz urlopu macierzyńskiego w razie śmierci matki.
Słowa kluczowe: uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem, zasada równości, europejskie prawo pracy.
Autonomy of parental rights of employed fathers - comments based on the judgment of the Court of Justice of 19 September 2013, C-5/12
The Court of Justice ruled that national laws providing for the right to maternity leave of an employed father caring for a child as a right derived from the right to such a leave of an employed mother are in conformity with the European Union law. In view of a wide array of parental rights vested in employed fathers under the Polish law, the Author indicates which of the rights - similarly to the right to maternity leave - are not autonomous in their nature (therefore are derived from the right of the mother) and suggests how such a legal state should be assessed from the perspective of the principle of equality before the law. In the paper, the Author claims that this principle is violated by regulations differentiating employed fathers caring for a child based on whether the mother is (was) -as an employee - entitled to additional maternity leave and parental leave as well as the maternity leave in case of a mother’s death.
Keywords: employee’s parental rights, the principle of equality before the law, European Labour Law.
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Marta Madej
Praca na czas określony
W artykule przedstawiono dwa wyroki Trybunału dotyczące wykładni postanowień porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony zawartego 18 marca 1999 r., stanowiącego załącznik do dyrektywy Rady 99/70/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych (ETUC). W obu sprawach wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zostały złożone przez Tribunale di Napoli w ramach postępowań przeciwko Poste Italiane SpA. Zgodnie z danymi przedstawionymi przez rzecznika generalnego N. Wahla, około 95% umów na czas określony we Włoszech dotyczy Poste Italiane SpA, z udziałem której na dzień 1 lipca 2009 r. toczyło się ok. 15 tys. spraw pracowniczych.
Słowa kluczowe: praca na czas określony, rozwiązanie umowy o pracę, praca tymczasowa.
Fixed-term work
The article presents two judgments of the Court concerning the interpretation of the Framework Agreement on fixed term work concluded on 18 March 1999 set out in the annex to Council Directive 1999/70/EC of 28 June 1999 concerning the framework agreement on fixed term work concluded by ETUC, UNICE and CEEP. In both cases, requests for a preliminary ruling from Tribunale di Napoli have been made in proceedings against Poste Italiane SpA. According to advocate general N. Wahl, approximately 95% of fixed-term contracts in Italy involve Poste Italiane SpA and, as of 1st July 2009, there were allegedly nearly 15.000 cases pending between it and its employees.
Keywords: fixed-term work, termination of an employment contract, temporary agency work.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Barbara Wagner
Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 4 października 2013 r. (PZP 3/13) dotyczącej skutków prawnych zawarcia z nauczycielem umowy o pracę na czas określony z naruszeniem art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Dodatkowe wynagrodzenie roczne
Konsultacje i wyjaśnienia
Praca tymczasowa
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2014 r. od poz. 255 do 420.
Wskaźniki i składki ZUS – według stanu na dzień 1 kwietnia 2014 r.
O ofe obiektywnie
W numerze 2/2014 PiZS ukazał się felieton Profesora Waleriana Sanetry pt. „OFE a nauka prawa zabezpieczenia społecznego”. Szereg jego tez ma charakter jednostronny i zasługuje na polemikę.
Przede wszystkim na ofe nie można spoglądać w sposób oderwany od całości ubezpieczenia emerytalnego. Zmiana modelu tego ubezpieczenia od 1999 r. była następstwem jego pogarszającej się sytuacji, a zwłaszcza dysproporcji pomiędzy składkami i świadczeniami emerytalnymi. Złożyły się na to zarówno niekorzystne z punktu widzenia ubezpieczenia emerytalnego zjawiska demograficzne, jak dłuższe okresy życia, a w konsekwencji i pobierania emerytury, oraz jej obliczanie na podstawie wybranego okresu ubezpieczenia. Przedłużające się okresy życia nie muszą oznaczać coraz dłuższych okresów pobierania emerytury. Przeciwdziała temu podwyższanie wieku emerytalnego. Możliwe jest również nakłanianie ubezpieczonych do dłuższej aktywności zawodowej, co było jednym z celów reformy z 1999 r., poprzez powiązanie wysokości emerytury ze zgromadzonymi składkami emerytalnymi z całego okresu zatrudnienia. W sposób nieunikniony prowadzi to jednak w większości przypadków do obniżenia wysokości emerytury w porównaniu z jej dotychczasową formułą. Przyczyniają się do tego także okresy bezrobocia, zatrudnienia bez składki, pobierania niskiego wynagrodzenia itp.
Dlatego też zasadniczym celem wprowadzenia II filaru było dążenie do zwiększenia kapitału emerytalnego ubezpieczonych, a tym samym częściowe złagodzenie negatywnych skutków tej reformy. Ze względu na nieprzewidywalność giełdy oraz występujące kryzysy finansowe jest to rozwiązanie niedoskonałe, ale nie ma innej drogi zwiększenia kapitału niż poprzez rynek. W Europie działają setki uzupełniających funduszy emerytalnych (branżowych, zawodowych), które skutecznie pomnażają aktywa swoich członków głównie poprzez giełdę.
Jak wynika z wielu opracowań, ofe powiększyły otrzymane składki w stopniu nie gorszym niż waloryzacja składek w ZUS (która zwiększa przyszły dług). Według danych Komisji Nadzoru Finansowego wartość jednostki rozrachunkowej, na którą przelicza się składki kierowane do ofe i od której później zależy wysokość tej części emerytury, wzrosła z 10 zł w 1999 r. do około 36 zł (a po kryzysie 2008 r. wynosiła około 23 zł). Oczywiście, gdyby wyniki ofe były wyraźnie lepsze, miałyby one dużo większe poparcie społeczne, co utrudniłoby demontaż tego systemu.
Nie można powyższemu celowi ofe postawić zarzutu niezgodności z Konstytucją RP, jak to uczyniono w felietonie, ponieważ ma on w założeniu działać na korzyść ubezpieczonych, a tym samym polepszać prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego (por. art. 67 ust. 1). Ani ten przepis, ani inne przepisy Konstytucji RP nie wykluczają zaś wybrania w ustawie takiej formy tego zabezpieczenia jak ofe. Konstytucja nie przewiduje również modyfikacji wybranej formy zabezpieczenia społecznego dla poprawy finansów publicznych. Natomiast przejęcie ponad połowy aktywów zgromadzonych w ofe obniża pewność tego zabezpieczenia, w razie poważnego zmniejszenia się środków na wypłatę emerytur, co może prowadzić do naruszenia jego gwarancji konstytucyjnych. Aktywa ofe ograniczają bowiem zobowiązania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Byłyby one wypłacane ubezpieczonym w coraz szerszym zakresie, poczynając zwłaszcza od połowy tego roku, kiedy mężczyźni zaczną nabywać prawo do emerytur według nowej formuły. Przeniesienie ich do ZUS oznacza natomiast, że zamieniają się one w zobowiązania do wypłaty określonych kwot w przyszłości, łącznie z pozostałą częścią emerytury.
Należy zgodzić się z tym, że II filar jest kosztowny i obciąża finanse publiczne. Zmniejszenie przed trzema laty części składki odprowadzanej do ofe z 7,3% do 2,3% (wzrastająco) istotnie zmniejszyło te obciążenia. Są to też oszczędności, a nie wydatki czy długi ubezpieczenia emerytalnego.
Głównym celem reformy nie była „potrzeba wzmocnienia systemu giełdowego”, jak o tym mowa w felietonie. Nie jest to zresztą cel naganny, bo kapitał, który poprzez ofe trafiał na giełdę, pozytywnie wpływał na stan gospodarki, od której w ostateczności zależy kondycja ubezpieczeń społecznych, w tym zwłaszcza poziom wynagrodzeń, przekładający się na wysokość składek i emerytur.
Nie czuję się uprawniony do oceny stanu nauki prawa zabezpieczenia społecznego. Nie wydaje się jednak, aby „słabość myśli teoretycznej”, o której mowa w felietonie, była przyczyną wprowadzenia reformy emerytalnej z 1999 r. Na kształt ubezpieczeń społecznych nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach wpływają obecnie przede wszystkim czynniki ekonomiczne i polityczne. Gwarancją zachowania określonego modelu czy poziomu emerytur nie jest też prawo, czy zwłaszcza jego nauka, ale duża grupa aktywnych wyborców żywo zainteresowanych ich wysokością.
Ze zrozumiałych względów nie czuję się dotknięty uwagami adresowanymi do „młodej kadry pracowników naukowych”, wśród których „istnieje swoiste zauroczenie i bezgraniczna wiara w trafność wybranej w 1997 r. drogi”. Pragnę tylko zauważyć, że to Oni idą tą drogą i ponoszą związane z tym ryzyko, a Autor felietonu i piszący te słowa są tylko jej obserwatorami.
Ludwik Florek
| Inpost Paczkomaty | 14 zł |
| Kurier Inpost | 14 zł |
| Kurier FedEX | 14 zł |
| Odbiór osobisty | 0 zł |
| Darmowa dostawa | od 250 zł |
| Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |