Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 04/2017
Rok wydania: 2017
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 04/2017
Numer 04/2017 do pobrania w wersji PDF
Spis treści
Jan Jończyk
Zatrudnienie i ubezpieczenie społeczne (zagadnienia prawne)
Artykuł jest przyczynkiem do debaty o rekonstrukcji prawa pracy i zabezpieczenia społecznego. Według autora ‘zatrudnienie’ obejmuje także jego cywilnoprawne formy, związek z zabezpieczeniem społecznym ogranicza się do ubezpieczenia społecznego (i części zdrowotnego). Większa ranga umowy o zatrudnienie oznacza mniej prawa publicznego. Płaca (brutto) jest hybrydą prawa prywatnego i publicznego, dotyczy nie tylko zarobku, lecz także składkowej i podatkowej daniny, swoboda umów w kwestii płacy podlega ograniczeniu. W ubezpieczeniu społecznym (i zdrowotnym) uwzględnienie konstrukcji ubezpieczeń wzajemnych i matematyki ubezpieczeniowej wiąże się z wielością i nową definicją wspólnot socjalnego ryzyka. Miejsce związków zawodowych jest w konstytucyjnym ustroju RP, zwiększenie ich udziału w polityce zatrudnienia, płacy i ubezpieczenia społecznego wymaga redefinicji ich roli w zakładzie pracy.
Słowa kluczowe: prawo pracy, ubezpieczenie społeczne, zatrudnienie, płaca, związki zawodowe.
Employment and social insurance (legal issues)
The article discusses the needy reconstruction of labour law and social security. 'Employment' has broad meaning, includes civil law forms, is related to social insurance (health insurance partly). Both are mainly private law institutions, under public law remains 'work' (safety, hours, holidays etc.). 'Wage' brutto is a private and public law hybrid, related to employee income and to financing social security, through contributions and taxes. Social insurance requires less risk pooling, looks for differentiated trade, industrial and regional social risk communities and self-insurance technique. Trade unions have to play a greater role in creating the states policy and politics of employment, wage and social insurance, it implies a redefinition of their place and role in the employment establishment.
Keywords: labour law, social insurance, employment, wage, trade unions.
Studia i opracowania
Karol Kulig
Pozbawienie mocy obowiązującej regulaminu wynagradzania - cz. 1
Autor w dwóch kolejnych częściach artykułu prezentuje szeroki wachlarz argumentów uzasadniających tezę, że jednostronne pozbawienie mocy obowiązującej wewnątrzzakładowego aktu prawnego, jakim jest regulamin wynagradzania, nie tylko jest dopuszczalne, ale znajduje wyraźne podstawy systemowe, celowościowe, aksjologiczne i konstytucyjne.
Słowa kluczowe: jednostronne uchylenie regulaminu wynagradzania, tworzenie prawa zakładowego, kompetencja prawodawcza, wolność negocjacyjna, dialog społeczny, równość partnerów społecznych, prawa konstytucyjne.
Derogation of remuneration regulations – part 1
Author in two following articles presents wide range of arguments justifying a statement, that a unilaterial derogation of entity’s sources of labour law, in particular the remuneration regulations, is not only admissible, but it has clear basics in systemic, purpose – oriented, axiological and contitutional interpretation.
Keywords: unilaterial derogation of remuneration regulations, creation of entity’s sources of labour law, legislative competence, negotiation freedom, social dialogue, equality of social partners, constitutional rights.
Wykładnia i praktyka
Zdzisław Kubot
Płatnik składek od własnych, a nie cudzych umów cywilnoprawnych
Autor wykazuje, że art. 4 pkt 2 lit. z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych zawiera definicję płatnika składek od własnych umów (umów o pracę, umów cywilnoprawnych). Art. 8 ust. 2a tej ustawy nakłada na płatnika składek obowiązek uznania wykonawcy umowy cywilnoprawnej za pracownika. Art. 18 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi wyłącznie o przychodzie z tytułu umowy cywilnoprawnej, a nie przychodzie z tytułu umowy cywilnoprawnej oraz przychodzie ze stosunku pracy. Art. 18 ust. 1a wymienionej ustawy nie określa w swej treści operacji uwzględnienia przychodu z tytułu umowy cywilnoprawnej z przychodem z tytułu stosunku pracy. Wskazany przepis nie jest więc przypisem, który nakłada na pracodawcę obowiązek sumowania przychodu z tytułu stosunku pracy z przychodem z umowy cywilnoprawnej zawartej z osobą trzecią. Oznacza to, że pracodawca nie jest płatnikiem składek od umów cywilnoprawnych zawartych przez osobę trzecią, czyli płatnikiem składek od cudzych umów cywilnoprawnych.
Słowa kluczowe: płatnik składek, umowy cywilnoprawne, pracodawca, osoba trzecia, ciężary cudzych działań, wykonywanie pracy, odcinkowa zdolność prawa, odcinkowa zdolność do działań prawnych.
Payer of premiums from his own, and not someone else's, civil-law contracts
The author of this article points out that Art. 4 item 2 letter a of the Act on social insurance system contains the definition of a premium payer from his own contracts (work agreements, civil-law contracts). Art. 8 section 2a of this Act imposes on the premium payer the obligation of acknowledging this the performer of the civil-law contract as an employee. Art. 18 sec. 1a of the Act on social insurance system states only about an income from a civil-law contract, and not about an income from a civil-law contract and income from employment. Art. 18 sec. 1a of the mentioned Act, in its content, does not specify the operation of acknowledging the income from a civil-law contract together with the income from employment relationship. The indicated regulation is not a regulation which imposes on the employer the obligation of summing up the incomes from employment and from a civil-law contract made with a third party. This means that the employer is not a payer of premiums from civil-law contracts made by a third party, i.e. a payer from someone else's civil-law contracts.
Keywords: premium payer, third party, somebody else's civil-law contracts, public levy, work work performance, partial legal capacity, partial legal capacity to perform legal acts.
Michał Skąpski
Obowiązki z zakresu bhp obciążające pracodawców, których pracownicy wykonują pracę w tym samym miejscu (art. 208 k.p.)
Przepis art. 208 k.p. reguluje podział kompetencji i odpowiedzialności w dziedzinie bhp między pracodawców, których pracownicy wykonują jednocześnie pracę w tym samym miejscu. Autor udowadnia, że chociaż nie jest to wprost wskazane w omawianej regulacji, to obejmuje ona dwie odrębne sytuacje, których dotyczy odmienny stan prawny. Do pracodawców, których pracownicy wykonują pracę na terenie niebędącym zakładem pracy żadnego z nich, zastosowanie ma art. 208 § 1 k.p. Na jego podstawie pracodawcy podejmują uzgodnienia dotyczące zapewnienia pracownikom bhp oraz ustanawiają koordynatora bhp nadzorującego całość prac. Wykonywanie przez pracowników prac na terenie zakładu pracy innego pracodawcy wyłącza stosowanie art. 208 § 1 k.p., wówczas zastosowanie znajdzie tylko art. 208 § 3 k.p., który nakazuje pracodawcy, na terenie którego pracują pracownicy innych pracodawców, przekazać im informacje określone w art. 2071 k.p. Oznacza to, że organizatorem bhp jest wyłącznie pracodawca, do którego należy zakład pracy, a inni pracodawcy i ich pracownicy mają obowiązek podporządkować się stworzonemu przez niego systemowi bezpiecznego wykonywania pracy.
Słowa kluczowe: bezpieczeństwo i higiena pracy, koordynacja bhp, bhp w miejscu pracy.
The scope of work safety obligations of employers, whose employees conduct work in the same workplace
Art. 208 of Labour Code regulates division of liability and competences at the field of work safety between employers, whose employees conduct work simultaneously, in the same place. The analysis of the article prove, that the regulation of art. 208 LC may be applied to two different situations, which create two different legal statuses. Art. 208 § 1 LC is applied only to employers, whose employees conduct work simultaneously in the place that is not a workplace of neither of them. On this base employees are obliged to undertake agreements on coordination of work safety of all workers present at the place in the same time. Additionally, employers are obliged to establish a working safety coordinator, who is entitled to supervise safety of all works conducted in the workplace. On the other hand, undertaking work by employees in the workplace belonging to the other employer is excluding use of art. 208 § 1 LC. In this situation art. 208 § 3 LC is validated. Under this regulation the owner of the workplace in obliged to organize and coordinate work safety of all workers present in his workplace, including the people employed by the other employers. Art. 208 § 3 LC is obliging the employer owning the workplace to issue information about work safety system to the other employers.
Keywords: safety of work, coordination of work safety.
Dąbrówka Przewłocka
Odpowiednie stosowanie przepisów kodeksu cywilnego o wadach oświadczeń woli do stron stosunku pracy
Przedmiotem artykułu są budzące w praktyce wątpliwości kwestie odpowiedniego stosowania do stosunku pracy przepisów kodeksu cywilnego dotyczących uchylenia się strony czynności prawnej od złożonego uprzednio, obarczonego wadą oświadczenia woli. Autorka skupia rozważania na oświadczeniach woli obarczonych błędem w rozumieniu art. 84 §1 k.c. oraz na terminie prekluzyjnym, o którym mowa w art. 88 §2 k.c., na złożenie skutecznego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli obarczonego wadą. Jej zdaniem przepisy art. 84 § 1 i art. 88 § 2 k.c. w związku z art. 300 k.p. powinny być stosowane wprost do stosunku pracy, jako że nie wykazują sprzeczności z zasadami prawa pracy. Wykładnia głęboko modyfikująca normy kodeksu cywilnego nie znajduje uzasadnienia. Skoro wskazane przepisy kodeksu cywilnego wymagałyby przy stosowaniu poprzez art. 300 k.p. głębokiej ingerencji, to nie można byłoby już na etapie badania dopuszczalności stosowania przepisów kodeksu cywilnego do stosunku pracy w ogóle dopuścić do ich zastosowania, wobec sprzeczności z zasadami prawa pracy.
Słowa kluczowe: stosunek pracy, wady oświadczeń woli, odpowiednie stosowanie przepisów.
Relevant application of the Polish Civil Code provisions concerning legal defects of declaration of will to the parties to employment agreement
Main subject of consideration in the article concentrates on relevant application of the Polish Civil Code provisions to parties to employment agreement, concerning avoiding of legal effects of a previously made declaration of will, which was encumbered with legal defect. The author focuses attention on declarations of will made while acting under error, in accordance with article 84 par. 1 of the Polish Civil Code, and on unrestorable term, regulated in article 88 par. 2 of the Polish Civil Code, which was foreseen for making legally effective declaration of will of avoiding legal consequences of making previous declaration of will encumbered with legal defect. According to the author, the provisions of article 84 par. 1 and article 88 par.2 of the Polish Civil Code applied in connection with article 300 of the Polish Labour Code shall be applied directly to employment agreement, since they are not contradictory to principles of the Polish labour law. Legal interpretation of the Civil Code provisions aiming at deep amendment of the provisions shall not be justified. If the Civil Code provisions required deep modification under application of article 300 of the Polish Labour Code, they shall not be allowed to apply to parties of employment agreement yet at the stage of consideration of their applicability because of their contradictory character to principles of Polish labour.
Keywords: employment agreement, legal defects of declarations of will, relevant application of law.
Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
Aleksandra Rutkowska
Konsekwencje prawne udziału tego samego sędziego na różnych etapach postępowania sądowego. Glosa do wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 10 stycznia 2017 r. Korzeniak przeciwko Polsce
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (ETPCz) z 10 stycznia 2017 r. dotyczył bezstronności sędziego ukształtowanej na podstawie treści art. 6 § 1 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. ETPCz krytycznie odniósł się do kwestii, że ten sam sędzia orzekał w składzie sądu apelacyjnego i następnie w składzie Sądu Najwyższego. Zdaniem autorki sam udział sędziego na różnych etapach postępowania nie powinien oznaczać automatycznego uznania, że naruszono zasadę bezstronności. Istotny jest bowiem związek między oceną istoty sporu na różnych etapach postępowania. Sędzia, który orzekał na etapie rozpoznania środka odwoławczego w sądzie apelacyjnym, nie odniósł się w tym wyroku do meritum sprawy, gdyż wyrok został uchylony z przyczyn formalnych. W konsekwencji uznanie, że branie udziału przez tego sędziego w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną naruszało zasadę bezstronności, jest nadmiernie formalne.
Słowa kluczowe: bezstronność, zasiadając w składzie sądu, przewodniczący składu, sędzia sprawozdawca, dostęp do sądu, nadmierny formalizm.
Legal consequences of the participation by the same judge in various stages of court proceedings. Gloss to the ECHR judgment of 10 January 2017 Korzeniak v. Poland
The ECHR judgment of 10 January 2017 concerns the judge’s impartiality as laid down in Article 6 § 1 of the Convention. The Court criticized the fact that the same judge issued judgments at the appellate court and eventually as a member of the Supreme Court. It must be underlined, however, that the very participation by the judge in different stages of court proceedings does not automatically imply violation of the principle of impartiality. What is decisive is the relationship between the substantive issues determined by the same judge at various stages of the proceedings. The judge who issued his judgments at the stage of examining the appeal in the Appellate Court did not refer in his consideration to the merits of the case as the appealed judgment wasrescinded on formal grounds. Consequently, holding that the judge acting as part of the Supreme Court that considered the Appeal violated the principle of impartiality should be viewed as excessive formalism.
Keywords: impartiality, sitting in the bench of the Cort, presiding Judg, judge rapporteur, access to the court, excessive formalizm.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Współwykonywanie robót budowlanych przez podwykonawców a obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne
Właściwa kwalifikacja prawna cywilnoprawnej umowy o zatrudnienie - przesądzenie, czy stanowi ona umowę o dzieło czy umowę o świadczenie usług - przekłada się wprost na obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zawarcia takiej umowy albo brak takiej powinności. Stanowi to jedno z najistotniejszych praktycznych zagadnień prawa zatrudnienia. Problem ten ujawnia się w szczególności przy kwalifikacji umów zawieranych z podwykonawcami współwykonywującymi roboty budowlane wraz z innymi pracownikami wykonawcy. Tej kwestii dotyczą niektóre z ostatnich judykatów Sądu Najwyższego. Opracowanie jest poświęcone ich szerszemu omówieniu.
Słowa kluczowe: umowa o świadczenie usług, umowa o dzieło, obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie społeczne.
Cooperation of construction works by subcontractors and obligation to pay social security contributions
A proper legal classification of a civil law employment contract - whether it constitutes a contract for a specific task or an agreement for the provision of services - translates directly into the obligation to pay social security contributions as a consequences of such a contract or no such obligation. It is one of the most important practical issues of employment law. This problem is manifested in particular in the qualification of contracts concluded with subcontractors co-executing construction works with other contractor employees. The last case-law of the Supreme Court concern this issue. The paper is devoted to their broader discussion.
Keywords: agreement for the provision of services, contract for a specific task, obligation to pay social security contributions.
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2017 r. od poz. 463 do poz. 706
Wskaźniki i składki ZUS - według stanu na dzień 1 kwietnia 2017 r.
Jak Trybunał Konstytucyjny zjadł swój ogon
Wydając wyrok w sprawie zgodności z Konstytucją RP przepisów nowelizujących ustawę o zgromadzeniach i wprowadzających tzw. zgromadzenia cykliczne, trzech sędziów Trybunału Konstytucyjnego wyraziło zdanie, że można mieć wątpliwości co do jego zgodności z prawem z uwagi na okoliczność, iż orzeczenie zapadało w niewłaściwym składzie. W moim przekonaniu wyrok ten w ogóle nie powinien zapaść, a to zwłaszcza z uwagi na udział w jego wydaniu tzw. sędziów dublerów. Z tego powodu sędziowie TK powinni powstrzymać się od uczestniczenia w rozprawie, a co najmniej powinni odmówić podpisania wyroku. Brak umocowania do orzekania przez sędziów dublerów wynika między innymi z powszechnie obowiązującego wcześniejszego wyroku TK potwierdzającego ważność wyboru sędziów, od których Prezydent nie przyjął ślubowania i który to wyrok stanowił podstawę dla poprzedniego Prezesa TK do podtrzymania decyzji o niedopuszczaniu tych sędziów do orzekania. Według procedury cywilnej niewłaściwy skład sądu oznacza nieważność postępowania. Z tego względu, że skład orzekający był sprzeczny z przepisami prawa (art. 379 k.p.c.), wyrok może zostać uchylony w postępowaniu odwoławczym, natomiast uchylenie prawomocnego wyroku może nastąpić z powodu uczestniczenia w składzie orzekającym osoby nieuprawnionej w następstwie wniesienia skargi o wznowienie postępowania (art. 401 k.p.c.). Oznacza to, że nieważność wyroku jest w tym przypadku stwierdzana przez inny sąd (sąd w innym składzie), i tym samym istnieje możliwość jej kontroli. Takiej możliwości nie przewidują natomiast przepisy w odniesieniu do wyroków TK, stąd ich kontroli w aspekcie prawidłowości składu orzekającego muszą dokonywać sami sędziowie, którzy w nim uczestniczą, i nie mogą się od tego obowiązku uchylać. Stwierdzając, że skład orzekający nie odpowiada prawu, co najmniej powinni odmówić podpisania wyroku. Nie może być bowiem tak, że tak ważna kwestia jak prawidłowość składu orzekającego TK pozostaje poza jakąkolwiek kontrolą judykacyjną. W sprawie zgromadzeń cyklicznych stało się jednak inaczej, przy czym należy żałować, że TK nie wyciągnął właściwych wniosków z wydanego wcześniej przez siebie wyroku oraz braku możliwości kwestionowania składu orzekającego w osobnym trybie i w tym sensie zjadł swój ogon.
Być może w ocenie ekipy rządzącej istniała obawa, że inne – moim zdaniem prawidłowe – stanowisko zajmie trójka sędziów, którzy zostali ze składu orzekającego wyeliminowani w wyniku zastosowania szczególnego zabiegu, by nie powiedzieć triku. Najpierw bowiem do TK złożono wniosek oparty na zarzucie, że sędziowie ci zostali przed kilku laty niewłaściwie wybrani przez Sejm, a następnie nowi sędziowie wydali postanowienie, że muszą oni zostać wyłączeni ze składu orzekającego, bo wcześniejszy wniosek w ich sprawie złożył Prokurator Generalny, który jest uczestnikiem postępowania w sprawie zgromadzeń cyklicznych, a to wyklucza ich bezstronność.
Wydany wyrok oburza przeciwników dobrej zmiany i sprawia, że pod wpływem emocji z ust uznanych autorytetów teorii i praktyki prawniczej padają stwierdzenia, iż jest on wyrokiem nieważnym czy nieistniejącym, i wobec tego nie może być respektowany przez sądy. Twierdzenia takie nie są jednak odległe od tego, co w związku z wyrokiem TK, który nie został opublikowany w wyniku decyzji premier rządu, mówiono na jego temat, a mianowicie iż nie jest to wyrok, że jest to efekt spotkania sędziów „przy kawie i ciasteczkach”, który jest rodzajem komunikatu lub ich prywatnego oświadczenia; słusznie wypowiedzi tego typu były traktowane jako nie na miejscu czy wręcz obrażające ludzką inteligencję. Świadczyłoby to jednak jednocześnie, że stronie rządzącej udało się wciągnąć oponentów w swoją grę, która polega na zastępowaniu reguł rozumienia i interpretowania prawa zasadą „cel uświęca środki”. W grze tej rozumienie prawa wyznaczone przez reguły jego wykładni oraz sztuka prawnicza przestają się liczyć, a w dyskursie prawniczym nawet najbardziej absurdalna i przecząca faktom argumentacja jest traktowana nie tylko jako dopuszczalna, ale równoprawna. Zapiekłość i zawziętość sporu nie powinna jednak mącić umysłów, bo prowadzi to do ogromnych szkód w funkcjonowaniu całego naszego porządku prawnego, a ceny takiej nie warto płacić, nawet jeżeli ma ona prowadzić do pewnego sukcesu w bieżącej walce politycznej czy konfliktach o kształt prawa.
Swego czasu podczas manifestacji przed Trybunałem Konstytucyjnym prezes PiS oświadczył, że organ ten jest potrzebny, ale – wskazując ręką na budynek Trybunału - „nie z tymi sędziami”, dezawuując tym samym wszystkich ówczesnych sędziów TK, a pośrednio – być może – także wszystkich ich poprzedników. Powszechnie pierwszy fragment tego oświadczenia był interpretowany w ten sposób, że w wyniku zmian personalnych TK należy spowodować, by organ ten nie blokował uchwalanych ustaw realizujących tzw. dobrą zmianę. Okazuje się jednak, że w istocie nie chodziło o anihilację TK czy jedynie wyeliminowanie jego działalności utrudniającej dobrą zmianę, ale o wykorzystanie go dla realizacji także innych celów. Opanowany przez dobrą zmianę Trybunał Konstytucyjny może okazać się bowiem potrzeby i pożyteczny w ograniczaniu niezależności sądów i niezawisłości sędziów oraz roli i znaczenia wymiaru sprawiedliwości. Coraz częściej rozlegają się głosy, że w zmienionej rzeczywistości powinna być stosowana tzw. rozproszona kontrola konstytucyjności ustaw polegająca na bezpośrednim stosowaniu Konstytucji RP przez sądy. By temu zapobiec, mając gwarancję czy też przewidując z dużym prawdopodobieństwem rozstrzygnięcie TK w duchu dobrej zmiany, wystarczy skierować wątpliwą konstytucyjnie ustawę do tego organu. Przy takich założeniach – tak jak jest to w przypadku wyroku dotyczącego zgromadzeń cyklicznych – należy oczekiwać, że TK nie dopatrzy się sprzeczności z Konstytucją i wyda wyrok afirmatywny. Wyrok taki krępuje zaś ręce sędziom, bo trudno – poza wyjątkowymi sytuacjami – uważać, że nie wiąże on sądu, mimo iż sąd może być zdania, że ustawa dobrej zmiany jest ewidentnie sprzeczna z Konstytucją RP i gdyby nie ten wyrok odmówiłby zastosowania jej w konkretnej sprawie. Okazuje się więc, że TK w zmienionym składzie osobowym jest potrzebny między innymi do walki z sądami, w tym zwłaszcza jako użyteczny instrument walki z Sądem Najwyższym.
Walerian Sanetra
Inpost Paczkomaty | 14 zł |
Kurier Inpost | 14 zł |
Kurier FedEX | 14 zł |
Odbiór osobisty | 0 zł |
Darmowa dostawa | od 250 zł |
Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |