Praca i zabezpieczenie społeczne Nr 06/2005

W numerze:

Bogumiła Szopa

Państwo wobec problemów pracy i polityki społecznej
Niepowodzenie strategii lizbońskiej - stanowiącej próbę kompromisu pomiędzy alternatywnymi modelami kapitalizmu - po raz kolejny uświadamia aktualność oraz wagę wyboru przez państwa Unii Europejskiej modelu społeczno-ekonomicznego oraz potrzebę dalszych dyskusji na ten temat. Autorka przedstawia ewolucję roli państwa w odniesieniu do stosunków pracy oraz polityki społecznej na przykładzie naszego kraju w minionych 15 latach, wskazując zarówno na niektóre uwarunkowania i dylematy z tym związane, jak i niekonsekwencje dokonujących się przemian. Problemy te wydają się niezwykle istotne nie tylko w obliczu nadchodzących wyborów parlamentarnych, ale przede wszystkim w kontekście niedawnej integracji z krajami UE.

Studia i opracowania

Anna Wątor

Ochrona przedstawicieli pracowników w europejskim i polskim prawie pracy
Artykuł jest poświęcony wzajemnym relacjom związków zawodowych i innych działających w zakładach pracy przedstawicielstw pracowniczych powołanych do ochrony praw pracowniczych. Analizy dokonano na podstawie prawa polskiego i wspólnotowego. Autorka przedstawia, jakie są możliwe modele funkcjonowania organizacji syndykalistycznych i pozasyndykalistycznych. Problematyka ta jest szczególnie aktualna w związku z przygotowaniem w naszym kraju projektu ustawy o informowaniu i przeprowadzaniu konsultacji z pracownikami. Wraz z wejściem w życie tego aktu prawnego wyłoni się konieczność rozstrzygnięcia wzajemnych relacji pomiędzy przedstawicielstwami pracowniczymi o charakterze związkowym i niezwiązkowym.

Wykładnia i praktyka

Małgorzata Gersdorf

Dodatek za godziny nadliczbowe dla kierowników i ich zastępców w orzecznictwie Sądu Najwyższego
Mogłoby się wydawać, iż zagadnienie przedstawione w tytule artykułu pozbawione jest zupełnie praktycznego znaczenia. Zasadniczo bowiem kodeks pracy wyłącza prawo tych osób do wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. Tak sprawa została unormowana de lege lata w art. 1514 k.p. Tak też kwestie te regulował uchylony art. 135 k.p. Okazuje się jednak, że praca w godzinach nadliczbowych kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych rodzi stale problemy praktyczne i jest podstawą ferowania ciekawych orzeczeń przez Sąd Najwyższy. Autorka przedstawia najciekawsze z tych orzeczeń.

Zdzisław Kubot

Dodatki za pracę w niedziele i święta
Za pracę w niedzielę lub święto pracodawca zobowiązany jest zapewnić pracownikowi inny dzień wolny od pracy. W razie braku możliwości udzielenia dnia wolnego od pracy do końca okresu rozliczeniowego pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości 100% wynagrodzenia za pracę w niedzielę oraz święto. Artykuł zawiera omówienie kontrowersji, jakie występują w kwestii dodatków za pracę w niedziele i święta, za którą nie udzielono dnia wolnego i która jednocześnie jest pracą w godzinach nadliczbowych. Autor przyjmuje przeważające w piśmiennictwie prawniczym stanowisko, zgodnie z którym pracownikowi przysługują dwa dodatki: jeden z tytułu pracy w niedzielę i święto (art. 15111 § 2 i 3 k.p.), drugi z tytułu przekroczenia tygodniowej normy czasu pracy (art. 1511 § 2 k.p.).

Tomasz Duraj

Pojęcie osoby zarządzającej w imieniu pracodawcy zakładem pracy
Mimo iż ustawodawca posługuje się w przepisach kodeksu pracy pojęciem osoby (pracownika) zarządzającej w imieniu pracodawcy zakładem pracy od 1994 r., dopiero w wyniku nowelizacji dokonanej ustawą z 14 listopada 2003 r. doszło do ustanowienia jego definicji. Należy jednak podkreślić, że nie zdecydowano się na stworzenie definicji o charakterze uniwersalnym, która w sposób kompleksowy i zbiorczy konkretyzowałaby treść tego terminu, a jedynie ograniczono się do jej sformułowania na potrzeby głównie działu szóstego kodeksu pracy poświęconego problematyce czasu pracy. Brak w doktrynie prawa pracy szerszych wypowiedzi na temat pojęcia osoby zarządzającej w imieniu pracodawcy zakładem pracy skłonił autora do podjęcia próby dokonania pogłębionej analizy tego terminu. Ustalenie jego treści ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia wielu szczegółowych kwestii pojawiających się na gruncie prawa pracy, zwłaszcza zaś problemów związanych z reprezentacją pracodawcy w sferze indywidualnego i zbiorowego prawa pracy.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

Justyna Czerniak-Swędzioł

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 10 października 2003 r. (I PK 528/02) w sprawie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia

Charakter prawny nagrody jubileuszowej

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy

Zaległy urlop wypoczynkowy a urlop wychowawczy

Konsultacje i wyjaśnienia

Udzielanie urlopów

Nowe przepisy

Przegląd obejmuje Dzienniki Ustaw od numeru 67 z 25 kwietnia 2005 r. do numeru 89 z 20 maja 2005 r.

Wskaźniki i składki ZUS

Według stanu na dzień 1 czerwca 2005 r.