Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 08/2018
Rok wydania: 2018
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 08/2018
Spis treści/Content list
Agnieszka Wołoszyn, Ministerstwo Rodziny, Pracy Polityki Społecznej
e-mail: Agnieszka.Woloszyn@mrpips.gov.pl
Delegowanie pracowników w ramach świadczenia usług w świetle zmian wprowadzonych dyrektywą 2018/957
Dostępne dane wskazują, że pracownicy delegowani stanowią zaledwie 0,7% całkowitego zatrudnienia w Unii Europejskiej. Mimo wydawałoby się niewielkiej skali delegowań, na forum UE toczyła się gorąca debata na temat konieczności zmiany ram prawnych delegowania pracowników. W rezultacie przyjęto dyrektywę 2018/957 zmieniającą dyrektywę 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług. Autorka omawia najważniejsze zmiany w zakresie delegowania pracowników, odnoszące się do norm ochrony minimalnej, wprowadzenia długoterminowego delegowania oraz rozszerzenia stosowania umów zbiorowych pracy.
Słowa kluczowe: delegowanie pracowników, dyrektywa 96/71/WE, dyrektywa 2018/957, normy ochrony minimalnej, długoterminowe delegowanie, umowy zbiorowe pracy.
Posting of workers in the framework of the provision of services in the light of changes introduced by Directive 2018/957
Available data show that posted workers represent only 0,7% of total EU employment. Regardless small scale of postings, there has been rather heated debate at EU level as regards the necessity of changes in the legal framework for the posting of workers. As a result Directive 2018/957 amending Directive 96/71/EC concerning the posting of workers in the framework of the provision of services has been adopted. This article aims at presenting the most important changes with regard to the posting of workers, i.e. concerning mandatory rules for minimum protection, introduction of long-term posting and extension of application of collective agreements.
Keywords: posting of workers, Directive 96/71/EC, Directive 2018/957, mandatory rules for minimum protection, long-term posting, collective agreements.
Andrzej Marian Świątkowski, Akademia Ignatianum w Krakowie
e-mail: andrzej.swiatkowski@uj.edu.pl
Terminowe umowy o pracę – według projektu Kodeksu pracy
Autor przeprowadza krytyczną analizę przepisów o zawieraniu terminowych umów o pracę według projektu Kodeksu pracy przedstawionego w marcu 2018 r. Projekt reguluje pięć rodzajów terminowych umów o pracę. W razie niedopełnienia wymagań sformułowanych w projekcie zawarta umowa o pracę terminową automatycznie przekształca się w umowę na czas nieokreślony. Według autora kryteria wprowadzone do projektu Kodeksu pracy utrudniają, a nawet uniemożliwiają stronom indywidualnych stosunków pracy dokonanie swobodnego wyboru podstaw zatrudnienia. Autor zwraca uwagę, że nieetatowa umowa o pracę proponowana przez autorów projektu Kodeksu pracy jest niekorzystna dla zatrudnionych.
Słowa kluczowe: cywilnoprawna umowa zatrudnienia, nieetatowa umowa o pracę, projekt Kodeksu pracy, terminowa umowa o pracę.
Fixed term employment contract in the draft Labour Code
This legal analysis concentrates on those workers who might be employed at the time the draft Labour Code produced in March 2018 becomes effective. The draft Labour Code deals with the five specific contracts. In line with the draft Labour Code, the parties to a legal work relationship cannot freely choose the basis of employment between fixed term contract and permanent employment contract. The draft Labour Code sets distinguished criteria which hardly allow defining different work relationships performed under the various types of fixed term contracts. It also tries to introduce into the national labour law systems not favourable to employees the “zero hours contract”. The Author criticizes the most current draft regulations of the Labour Code.
Keywords: casual employment, civil type of contract, draft Labour Code, employment, fixed term employment contract.
Studia i opracowania
Mateusz Kosmol, Uniwersytet Gdański
e-mail: m.kosmol@prawo.ug.edu.pl
Unikanie zawierania umów o pracę (na czas nieokreślony) przez stosowanie umów cywilnoprawnych – komentarz do reformy prawa pracy w Niemczech
Pomimo obiegowej opinii, że problem unikania zawierania umów o pracę przez stosowanie umów cywilnoprawnych występuje przede wszystkim w Polsce, autor wskazuje, że także w Niemczech pracodawcy często działają na granicy prawa. W konsekwencji władze tego państwa dokonały przełomowej nowelizacji przepisów, które mają omawiany proceder zniwelować. Po raz pierwszy do niemieckiego kodeksu cywilnego wprowadzono definicję umowy o pracę. Autor przybliża i ocenia nowy stan prawny z polskiego punktu widzenia.
Słowa kluczowe: umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, umowa śmieciowa, unikanie umów o pracę, prekariat.
Avoidance of employment contracts (for an indefinite period) by signing civil law agreements – remarks to German labour law reform
Since many years a phenomenon of not concluding standard employment contracts by signing civil law agreements can be observed not only in Poland, but also in other countries around the world. In our country this dealings have spread on a large scale. Despite the common knowledge, according to which this problem occurs only, or mainly, in Poland, the author points out that also in Germany employers often act against the law. Because of that reason German government has recently implemented crucial legislation to stop these dealings. For the first time the legal definition of labour contract has been implemented into German Civil Code. In this paper the author brings the new order closer and evaluates the reform from the polish perspective.
Keywords: employment contract, civil law agreement, trash contract, avoidance of employment contracts, precariat.
Bibliografia/References
Böhm, W. (2017). „Echter” Auftra goder „verdeckte” Arbeitnehmerüberlassung? Beispiele gelungener Kasuistik und misslungener Legaldefinitionen. Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht, (8).
Bundesagentur für Arbeit. (2017). Aktuelle Entwicklungen der Zeitarbeit, https://statistik.arbeitsagentur.de/Statischer-Content/Arbeitsmarktberichte/Branchen-Berufe/generische-Publikationen/Arbeitsmarkt-Deutschland-Zeitarbeit-Aktuelle-Entwicklung.pdf (24.02.2018).
Schein werkvertrag & Co: Aktuelle Rechtsprechung und offene Rechtsfragen (2013), https://www.dgbrechtsschutz.de/recht/arbeitsrecht/arbeitsvertrag/scheinwerkvertrag-co-aktuelle-rechtsprechung-und-offene-rechtsfragen/(24.02.2018). Dossier prezentowane na stronie internetowej: http://www.labournet.de/politik/alltag/arbed/werkvertrag/testfahrer-scheinwerkvertraege-beim-vw-konzern/ (24.02.2018).
Haipeter, T. Latniak, E. Lehndorff, S. (2016). Arbeit und Arbeitsregulierung im Finanzmarktkapitalismus: Chancen und Grenzen lines soziologischen Analysekonzepts. Springer, https://archive.org/details/springer_10.1007-978-3-658-10177-0 (24.02.2018).
Hromadka, W. Maschmann, F. (2015). Arbeitsrecht Band I. Individualarbeitsrecht. Berlin, Heidelberg: Springer.
Jünger, J.-M. (2016). Scheinselbständigkeit. Arbeitsrecht.Themenbrief. (Mai).
Jünger, J.-M. (2017). Arbeitnehmerüberlassung — Dienst/Werkverträge und Scheinselbstständigkeit. Arbeitsrecht. Themenbrief. (Mai).
Kosmol, M. (2018). Reforma pracy tymczasowej w Niemczech— Lex mala?. Monitor Prawa Pracy, (9).
Ernst &Young GmbH Wirtschaftsprüfungsgesellschaft. (2015). Schein und Sein bei der Beauftragung von Externen Eine Studie von EY HR Compliance & Employment Law, http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/ey-studie-scheinselbstandigkeit-2015/$FILE/ey-studie-scheinselbstandigkeit-2015.pdf (24.02.2018).
Richardi, R. (2017). Der Arbeitsvertrag im Licht des neuen § 611a BGB. Neue Zeitschrift für Arbeitsrecht, (1).
Sakowski, K. (2014). Arbeitsrecht. Eine Einführung für Wirtschaftswissenschaftlers. Berlin, Heidelberg: Springer.
Schmitt-Rolfes, G. (2017). § 611a BGB: Ende gut, alles gut? Arbeit und Arbeitsrecht, (1).
Schmitt-Rolfes, G. (2017). Kein Dienst- oder Werkvertrag ohne konkrete Leistungsbeschreibung. Arbeit und Arbeitsrecht, (6).
Schumacher, H. Duhm, U. (2016). Der große Streit um Leiharbeit und Werkverträge, http://www.wiwo.de/unternehmen/auto/arbeitsmarkt-der-grosse-streit-um-leiharbeitund-werkvertraege/13013458.html (24.02.2018).
Ulber, J. (2017). Das neue AÜG. Arbeitsrecht im Betrieb, (1).
Rutkowski, J. (2015). Bez radykalnych zmian nie będzie lepszego rynku pracy. Wywiad, http://www.worldbank.org/pl/news/opinion/2015/09/15/jan-rutkowski-in-poland-without-radicalchanges-labor-market-is-not-going-to-improve (24.02.2018).
Wykładnia i praktyka
Aleksandra Rutkowska, sędzia Sądu Rejonowego we Wrocławiu
e-mail: icywilny@wroclaw-srodmiescie.sr.gov.pl
Urlop dla poratowania zdrowia – konsekwencje wyroku TSUE z 30 czerwca 2016 r., C 178/15
Nauczyciel zatrudniony w szkole, gdzie nie są przewidziane ferie szkolne, jest uprawniony do wykorzystania 35 dni urlopu wypoczynkowego, niezależnie czy korzystał z urlopu dla poratowania zdrowia. Urlop wypoczynkowy nie może być pochłonięty przez urlop dla poratowania zdrowia z uwagi na inne cele obydwu urlopów. Art. 7 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy powinien być interpretowany jako prawo do skorzystania z płatnego urlopu wypoczynkowego nawet w przypadku skorzystania z uprawnienia do urlopu dla poratowania zdrowia.
Słowa kluczowe: urlop wypoczynkowy, urlop dla poratowania zdrowia, nauczyciele, czas pracy, prawa nabyte, pochłonięcie urlopu wypoczynkowego.
Convalesence leave - Conclusions of the CJEU judgement granted on 30 June 2016 C-178/15
Teacher who is employed in the schools where there are no prescribed school holidays shall be entitled to 35 working days’ annual leave no matter she or he took the convalescence leave. The annual leave cannot be consumed by the convalescence leave. The article 7(1) of Directive 2003/88/EC of the European Parliament and of the Council of 4 November 2003 concerning certain aspects of the organisation of working time must be interpreted as the right to take the paid annual leave in a subsequent period, even if he or she took the convalescence leave.
Keywords: annual leave, convalescence leave, teachers, working time, acquired rights, consuming annual leave, Directive 2003/88/EC.
Bibliografia/References
Barański, A. (2016). Karta Nauczyciela. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Dzienisiuk, D. (2016). Urlop wypoczynkowy a prawo nauczyciela do urlopu dla poratowania zdrowia — glosa do wyroku TS z dnia 30 czerwca 2016 r. LEX/el. nr 306652.
Garlicki, L. (red.). (2015). Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Tom II. Komentarz do art. 19–59 oraz Protokołów dodatkowych. Warszawa: Wolters Kluwer.
Sawa, I. (2013). Urlop zdrowotny a prawo do urlopu wypoczynkowego. Monitor Prawa Pracy, (4).
Katarzyna Szlachta-Kisiel, Uniwersytet Jagielloński
e-mail: katarzyna.szlachta-kisiel@doctoral.uj.edu.pl
Zmiany w prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy
Sytuacja wnioskodawcy ubiegającego się o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy uległa zdecydowanej zmianie począwszy od 1 grudnia 2017 r. Nowelizując przepis art. 57 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ustawodawca stworzył stan prawny, w którym rozdzielne dotychczas, ale niewykluczające się ryzyka ubezpieczeniowe - emerytalne i rentowe - oddziałują na siebie, prowadząc do ingerencji ryzyka emerytalnego w prawo do świadczenia rentowego. Autorka charakteryzuje te relacje i przedstawia konsekwencje, jakie niesie za sobą pozostawienie obowiązku odprowadzania składki emerytalnej i rentowej przy jednoczesnym braku możliwości wyboru przez ubezpieczonego między świadczeniem emerytalnym i rentowym w sytuacji ziszczenia się obu ryzyk.
Słowa kluczowe: emerytura, renta, ryzyko ubezpieczeniowe, Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.
Changes in the right to inability to work pension
The situation of a person applying for the right to inability to work pension has changed dramatically since 1st December, 2017. Amending the provision set forth in Article 57 of the Act on Pensions and Retirement Pensions from the Social Insurance Fund of 17th December, 1998, the legislator created the legal state of the matters in wchich hitherto separable, but not mutually excluding, insurance risks (namely, retirement pension and pension risks) exert influence upon one another, wchich results in the interference of the retirement pension risk in the right to pension benefit. In this dissertation, the relations in question are described, and the consequences of not abolishing the duty to effectuate the payments of retirement pension and pension contributions, while simultaneously it being impossible for an insured person to choose between retirement pension and pension benefits in the situation of both risks having materialized, are presented.
Keywords: retirement pension, pension, insurance risk, Social Insurance Fund.
Bibliografia/References
Antonów, K. (2004). Zakres podmiotowy obowiązkowego ubezpieczenia emerytalnego. W: T. Bińczycka-Majewska (red.), Konstrukcje prawa emerytalnego. (91–119). Kraków: Zakamycze.
Antonów, K. (red.). (2014). Emerytury i renty z FUS, emerytury pomostowe, okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Antonów, K. (red.). (2017). Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Warszawa: Wolters Kluwer.
Bartnicki, M. (red.). (2014). Emerytury i renty z FUS, emerytury pomostowe, okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Bińczyka-Majewska, T. (2004). Konstrukcja zabezpieczenia ryzyka starości w nowym systemie prawnym. W: T. Bińczycka-Majewska (red.), Konstrukcje prawa emerytalnego (29–67). Kraków: Zakamycze.
Jędrasik-Jankowska, I. (2004). Treść ryzyka emerytalnego. W: T. Bińczycka-Majewska (red.), Konstrukcje prawa emerytalnego (69–90). Kraków: Zakamycze.
Jędrasik-Jankowska, I. (2007). Emerytura i inne świadczenia związane z wiekiem. Warszawa: LexisNexis.
Jędrasik-Jankowska, I. (2016). Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego. Warszawa: Wolters Kluwer.
Noszczyk, D. (2009). Wcześniejsze emerytury na nowych zasadach. Warszawa: Difin.
Olszewska, M. (2004). Prawo do emerytury w systemie zdefiniowanego świadczenia. W: T. Bińczycka-Majewska (red.), Konstrukcje prawa emerytalnego (221–240). Kraków: Zakamycze.
Ślebzak, K. (red.). (2013). Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Emerytury pomostowe. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.
Wrębiakowska-Marzec, M. (red.). (2013). Emerytury i renty z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Emerytury pomostowe. Komentarz. Warszawa: C.H. Beck.
Zieleniecki, M. (red.). (2014). Emerytury i renty z FUS, emerytury pomostowe, okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Zieliński, T. (1992). Ochrona praw nabytych — zasada państwa prawnego. Państwo i Prawo, (3).
Zieliński, T. (1994). Ubezpieczenia społeczne pracowników. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Marzena Szuba, Uniwersytet Jagielloński
e-mail: marzena.szuba@student.uj.edu.pl
Zmiany w zakresie prawa ubezpieczeń w ustawie Prawo przedsiębiorców – jako urzeczywistnienie możliwości rozpoczęcia własnej działalności
Celem artykułu jest analiza nowych rozwiązań w zakresie prawa ubezpieczeniowego przewidzianych w ustawie Prawo przedsiębiorców. Autorka omawia dwa najważniejsze uregulowania ustawy, tzw. ulgę na start oraz działalność nieewidencjonowaną, wiążące się z preferencyjnym traktowaniem w zakresie konieczności opłacania składek ubezpieczeniowych. Analizie poddano założenia wskazanych rozwiązań, przesłanki ich uzyskania oraz wpływ na możliwości rozpoczęcia działalności.
Słowa kluczowe: ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, własna działalność, przedsiębiorca.
Changes in the field of insurance law in the statue Business law – as a realization of possibility of starting a business
The point of this article is to evaluate the new solutions concerning insurance law, implemented by the statue Buisness law. The author analizes two the most important regulations of the act. First of them is connected to smaller insurance duties at the beginning of economic activity and second one releases from the obligation of registering the activity and therefore it is not conjoined to those duties. There are discussed the assumptions of the new regulations, conditons of receiving them and their infuance on the possibilities of starting a business.
Keywords: social insurance, health insurance, own business, enterprenuer.
Bibliografia/References
Galicki, L. Zubik, M. (2016). W: L. Garlicki, M. Zubik (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.
Kidyba, A. Kopaczyńska-Pieczniak, K. (2014). W: A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Tom III. Komentarz. Zobowiązania. Część szczególna. Warszawa: Wolters Kluwer.
Miciuła, I. Mitek, A. (2012). Współczesne determinanty rozwoju przedsiębiorstw prywatnych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych Zarządzanie, (28).
Olejniczak, A. (2014). W: A. Kidyba (red.), Kodeks cywilny. Tom III. Komentarz. Zobowiązania. Część szczególna. Warszawa: Wolters Kluwer.
Owoc, J. (2009). Ubezpieczenia zdrowotne — szanse i zagrożenia. Wiadomości Ubezpieczeniowe, (2).
Radzisław, A. (2014). W: J. Wantoch-Rekowski (red.), Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer.
Starczewska-Krzysztoszek, M. (2008). Bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Infos: Zagadnienia Społeczno-Gospodarcze, (4).
Szydło, M. (2016). W: M. Bosak, L. Safjan (red.), Konstytucja. Tom I. Warszawa: C.H. Beck.
Jarosław Odachowski, Wyższa Szkoła Bankowa we Wrocławiu
e-mail: jaroslaw.odachowski@interia.pl
Status prawny sekretarza gminy, powiatu i województwa
Stanowisko sekretarza gminy, powiatu i województwa w świetle ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych ma specyficzny charakter. Z jednej strony sytuuje się poza kręgiem najważniejszych kategorii pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru oraz powołania. Sposobem wyłonienia sekretarza jest bowiem co do zasady nabór. Z drugiej strony także jego sytuacja prawna jest inna niż pozostałych pracowników samorządowych. Świadczą o tym w szczególności: fakt obligatoryjności tego stanowiska, wysoka pozycja w hierarchii danej jednostki organizacyjnej (bezpośrednie podleganie kierownikowi jednostki), zaproponowany przez prawodawcę model zakresu obowiązków oraz wymóg apartyjności. Na specyfikę tej kategorii pracowników najmocniej wpływa zaproponowany przez prawodawcę model zakresu obowiązków, a dokładnie - jego fakultatywność. Oznacza to możliwość odejścia od wizji ustawodawcy i zaproponowania własnej koncepcji zakresu obowiązków sekretarza. Tym samym w każdej jednostce organizacyjnej sfera zadań i faktyczna pozycja sekretarza może być inna.
Słowa kluczowe: sekretarz, samorząd terytorialny, pracownik samorządowy
The legal status of a secretary of municipality, the landkreis and voivodship
The position of a secretary of municipality, the Landkreis and voivodship in view of the law of 21 November 2008 on self-governing employees has a specific nature. On the one hand it doesn’t belong to the category of most important types of self-governing employees (persons employed under selection and calling). In contrast to these ones the way of designation of a secretary is connected with the procedure of recruitment. However his legal status is different than the status of other self-governing employees. There is a necessity to indicate in particular: obligatory nature of this position, high grades within organizational unit concerned (secretary shall report directly to the head of unit) as well as proposed by the legislator model of the responsibilities. It’s also worth mentioning the requirement of non-party membership. Abovementioned status of a secretary is deeply tied to question of model of the responsibilities – its optional nature. There is a legal possibility of surrender of vision of the legislator and proposing own concept of the responsibilities. It means that within each organizational unit a problem of the responsibilities and actual position of a secretary may be determined differently.
Keywords: secretary, local authority, self-governing employee.
Bibliografia/References
Drobny, W. Mazuryk, M. Zuzankiewicz, P. (2010). Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz. Warszawa.
Giedrewicz-Niewińska, A. (2009). Nowe przepisy o podstawach nawiązania stosunku pracy z pracownikami samorządowymi. Monitor Prawa Pracy, (4).
Piskorz-Ryń, A. Ślęczkowska, I. (2009). Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz. Wrocław.
Rzetecka-Gil, A. (2009). Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz. Warszawa.
Rycak, M. Rycak, A. Stelina, J. (2013). Ustawa o pracownikach samorządowych. Komentarz. Warszawa.
Serdocha, J. (2010). Wybrane aspekty ustawy o pracownikach samorządowych w ocenie urzędów na Warmii i Mazurach — raport z badań. Samorząd Terytorialny, (12).
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Aleksandra Ziętek-Capiga, Uniwersytet Warszawski
e-mail: a.zietek-capiga@wpia.uw.edu.pl
Ochrona przed dyskryminacją pracowników zatrudnionych na czas określony
5 czerwca 2018 r. Trybunał Sprawiedliwości UE wydał dwa wyroki w hiszpańskich sprawach dotyczące zagadnienia ochrony pracowników zatrudnionych na czas określony przed dyskryminacją. W sprawie C-574/16, Grupo Norte Facility SA przeciwko Angelowi Manuelowi Moreirze Gómezowi, przedmiotem sporu była wysokość ustawowo przewidzianej odprawy, której hiszpańscy pracownicy mogą domagać się w określonych okolicznościach od pracodawców w związku z zakończeniem stosunku pracy. W sprawie C-677/16, Lucía Montero Mateos przeciwko Agencia Madrileña de Atención Social de la Consejería de Políticas Sociales y Familia de la Comunidad Autónoma de Madrid, przedmiotem sporu był natomiast brak takiej odprawy. W obu orzeczeniach Trybunał nie dopatrzył się niezgodności regulacji krajowych z prawem Unii.
Słowa kluczowe: zasada niedyskryminacji, umowa o pracę na czas określony.
The protection of fixed-term workers against discrimination
On 5 June 2018, the Court of Justice of the EU issued two judgments in Spanish cases regarding the issue of the protection of fixed-term workers against discrimination. In case C-574/16, Grupo Norte Facility SA vs. Angel Manuel Moreira Gómez, the subject of the dispute was the amount of the statutory compensation, which Spanish employees may demand under certain circumstances from employers in connection with the expiry of their employment relationship. In Case C-677/16, Lucía Montero Mateos vs. Agencia Madrileña de Atención Social de la Consejería de Políticas Sociales y Familia de la Comunidad Autónoma de Madrid, the subject of the dispute was the lack of such compensation. In both judgments, the Tribunal did not find incompatibilities between national regulations and EU law.
Keywords: principle of non-discrimination, fixed-term employment contract.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Eliza Maniewska, Uniwersytet Warszawski
e-mail: e.maniewska@wpia.uw
Zakres przedmiotowy i charakter prawny porozumień o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy (art. 91 k.p.)
Autorka omawia szerzej najnowszy judykat Sądu Najwyższego odnoszący się do problematyki porozumień o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów prawa pracy, w którym Sąd wyjaśnia zakres przedmiotowy tego rodzaju porozumień oraz charakter prawny ich postanowień.
Słowa kluczowe: porozumienia antykryzysowe, źródła prawa pracy.
Material scope and legal nature of agreements on the suspension of the application in whole or in part of labour law provisions (Article 91 of the Labour Code)
The author discusses in more detail the latest judgment of the Supreme Court referring to the issue of agreements on the suspension of the application in whole or in part of labour law, in which the Court clarifies the material scope of such agreements and the legal nature of their provisions.
Keywords: anti-crisis arrangements, sources of labour law.
Poniższe stałe rubryki nie mają charakteru artykułów naukowych/Permanent columns below do not have the status of scientific articles
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Odprawa emerytalno-rentowa
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2018 r. od poz. 1284 do poz. 1469
Wskaźniki i składki ZUS - według stanu na dzień 1 sierpnia 2018 r.
Przymus pracy a praca przymusowa
Przymus pracy to sytuacja, w której wykonywanie pracy nie jest zdeterminowane wewnętrzną potrzebą aktywności czy upodobaniami, lecz wynika z oddziaływania czynników zewnętrznych, przede wszystkim natury ekonomicznej, związanych z ludzką potrzebą egzystencji, i tym samym posiadania środków do życia. Tak pojmowana konieczność wykonywania pracy ze względów moralnych, a zwłaszcza dla zdobywania środków utrzymania, w tym głównie poprzez nawiązanie stosunku pracy, ale także poprzez tzw. samozatrudnienie w rolnictwie i poza nim, nie jest zasadniczo utożsamiane z pracą przymusową, bo źródłem ograniczającym swobodę osoby wykonującej pracę są czynniki pozaprawne natury ekonomicznej czy moralnej. Wykorzystywanie przez pracodawców słabszej ekonomicznie pozycji osób pozbawionych własnego warsztatu pracy nie jest uznawane za stosowanie pracy przymusowej i w tym sensie przymus pracy jest inną kategorią pojęciową niż praca przymusowa. Z pracą przymusową mamy do czynienia wtedy, gdy konieczność wykonywania pracy stanowi obowiązek przewidziany przez prawo, a więc praca przymusowa to kategoria prawna (praca narzucana przez prawo), natomiast przymus pracy to pojęcie pozaprawne. W innym ujęciu może być on traktowany jako kategoria nadrzędna obejmująca łącznie przypadki pozaprawnego przymusu pracy i pracy przymusowej jako pojęcia prawnego (przymus pracy w szerszym pojęciu).
Przymus pracy rozumiany jako pojęcie pozaprawne w skali masowej ma głównie charakter ekonomiczny, w tym zwłaszcza jako ekonomiczna konieczność oddania pracodawcy własnej siły roboczej. Tak rozumiany przymus pracy jest dopuszczony przez prawo, a nawet więcej, jest przez nie w pewnym stopniu wspierany czy stymulowany (świadczy o tym chociażby system zwalczania bezrobocia, w tym przypadki pozbawiania bezrobotnych zasiłków w celu skłonienia ich do nawiązywania stosunków pracy). Przymus pracy może być jednak również następstwem określonych faktycznych działań pozaprawnych, w tym zachowań nielegalnych zwalczanych przez prawo, takich jak stosowanie praktyk niewolniczych, handel ludźmi czy sutenerstwo. Prawo zwalcza tego rodzaju faktyczny przymus pracy, ustanawiając jego penalizację. W tym też znaczeniu przymus pracy jest zjawiskiem pozaprawnym (ekonomicznym), akceptowanym przez prawo oraz jest przymusem zakazanym przez prawo (nielegalnym), co nie znaczy, iż w tym przypadku mamy do czynienia z pracą przymusową pojmowaną jako narzucony przez prawo obowiązek pracy; w pierwszym przypadku prawo akceptuje przymus, w drugim go zwalcza, zaś w przypadku pracy przymusowej czyni z pracy prawny obowiązek. W związku z tym należy odróżnić przymus dozwolony, a nawet wspierany przez państwo i prawo (przymus ekonomiczno-moralny, dozwolony i akceptowany przez państwo i prawo), przymus pracy zakazany przez prawo (przymus nielegalny) oraz przymus polegający na ustanowieniu przez prawo obowiązku pracy, w istocie oznaczający wskazanie przez ustawy podmiotów i organów upoważnionych do ustanowieniu takiego obowiązku w określonych przypadkach (przymus instytucjonalny, czyli praca przymusowa).
W masowej skali praca jest wykonywana w ramach stosunków pracy, które są nawiązywane w sposób dobrowolny, przy zastosowaniu zasady wolności umów (autonomii woli stron), i w związku z tym, jakkolwiek z reguły są one następstwem presji ekonomicznej, a także - nieraz - moralnej, to nie stanowią przymusu instytucjonalnego czy też - inaczej mówiąc - pracy przymusowej. Dobrowolność rozciąga się tu przy tym także na konieczność podporządkowania się pracownika pracodawcy w procesie pracy, poprzez wyrażenie na nie przez niego zgody co najmniej w sposób dorozumiany. Nie przeczy temu spotykane nieraz twierdzenie, że współczesne stosunki pracy stanowią formę nowożytnego niewolnictwa.
Mimo postępu cywilizacyjnego zakazany przymus pracy, ale także i przymus instytucjonalny (praca przymusowa) stanowią nadal ogromny problem w skali całego globu. Między innymi dotyczy to przymusowej pracy więźniów i - szerzej - osób skazanych. Możliwy jest tu bowiem wyzysk ich pracy na masową skalę. Wynika to z przyjmowanej tezy, że więziennictwo powinno być systemem samofinasującym się, a nawet więcej, rentownym. Symptomy takiego podejścia znajdują obecnie odbicie w kierunkach polityki penitencjarnej, którą można określić jako więzienie plus. Sarkastycznie można sprowadzić ją do hasła: przymusowa praca więźniów podstawą dobrobytu narodu. Przy takim założeniu im więcej ludzi siedzi w więzieniu, tym większy pożytek z wyzysku ich pracy wykonywanej pod przymusem. Skorelowana z tym jest polityka polegająca na ciągłym poszerzaniu zakresu penalizacji oraz podnoszeniu wysokości kar za przestępstwa. Dowodzi tego dla przykładu wsadzanie do więzienia tak „okrutnych” przestępców jak pijani rowerzyści, uchylający się od płacenia alimentów, drobni złodzieje sklepowi, a w przyszłości być może także „spekulanci” stosujący zasadę kupić jak najtaniej, sprzedać jak najdrożej oraz optymalizujący podatki. W Europie jesteśmy liderami w liczbie osób skazanych na karę pozbawienia wolności, ale można odnieść wrażenie, że ambicją obecnej ekipy rządzącej jest uczynienie naszego kraju światową potęgą w tym zakresie. Pamiętać tu należy, że zmuszanie więźniów do pracy łatwo może prowadzić do ich wyzysku, stanowić może rodzaj dodatkowej kary, o której nie ma mowy w wyroku sądu, a przewidywany jej efekt resocjalizacyjny może stać się swoim przeciwieństwem. Stąd też według przyjętych standardów międzynarodowych przymusowa praca więźniów może być dopuszczona na zasadzie wyjątku, co oznacza, że nie może ona przeradzać się w cel sam w sobie, a do tego - jak sądzę - może prowadzić kierunek rozwijanej obecnie polityki kryminalnej i penitencjarnej. Myśląc o zmuszaniu do pracy więźniów trudno też nie wykazywać ostrożności i nieufności mając na uwadze wnioski, jakie między innymi wynikają z tragicznych doświadczeń hitlerowskich obozów koncentracyjnych i stalinowskich gułagów, w których na masową skalę i w sposób zbrodniczy uczyniono z wyzysku pracy więźniów jeden z ważniejszych fundamentów gospodarki. Stalinowska maksyma, praktykowana zwłaszcza w gułagach, kto nie pracuje ten nie je, od zawsze wzbudzała u mnie nieufność wobec różnego rodzaju pomysłów przymusowego wyzyskiwania pracy więźniów pod hasłem ich reedukacji czy resocjalizacji oraz zwalczania wrogów ludu.
Walerian Sanetra
Kurier FedEX | 14 zł |
Inpost Paczkomaty | 14 zł |
Kurier Inpost | 14 zł |
Odbiór osobisty | 0 zł |
Darmowa dostawa | od 250 zł |
Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |