Praca i zabezpieczenie społeczne Nr 10/2005

W numerze:

Sławomir G. Kozłowski

Erozja państwa opiekuńczego w Stanach Zjednoczonych
Podstawy amerykańskiego państwa opiekuńczego zostały zbudowane w czasie prezydentury Franklina D. Roosevelta w latach 30. i wzmocnione w programie Wielkiego społeczeństwa prezydenta Lyndona Johnsona w l. 60. ubiegłego stulecia. Chociaż zakres programów społecznych był w stosunku do Europy relatywnie skromny, zaowocowały one jednak wyraźną tendencją do zmniejszenia rozwarstwienia dochodowego społeczeństwa amerykańskiego. W końcu lat 70. rozpoczyna się proces stopniowego demontażu elementów państwa opiekuńczego. Cezurę czasową stanowi prezydentura Ronalda Reagana, w trakcie której dochodzi zarówno do ataku na związki zawodowe, jak i w antypracowniczej reformy podatkowej. Od tego czasu nastąpiło wiele posunięć zmierzających do wyeliminowania lub uszczuplenia zakresu opiekuńczości państwa. Są to działania wykorzystujące zarówno istniejące luki w ustawodawstwie, cięcia budżetowe, jak i zmiany legislacyjne. Ich efektem jest narastająca polaryzacja dochodowa i majątkowa społeczeństwa amerykańskiego i pogłębiający się problem biedy. Skutki poniechania przez państwo pełnienia swoich funkcji społecznych ujawniły się ze szczególnym dramatyzmem w zatopionym Nowym Orleanie, w cierpieniach i śmierci jego najbiedniejszych mieszkańców.

Irena Boruta

Czy globalne prawo pracy już istnieje?
Niezadowolenie z neoliberalnej hegemonii globalizacji jest impulsem do poszukiwania rozwiązań, które prowadziłyby do bardziej zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego w skali światowej. W tych właśnie okolicznościach wyłania się globalne prawo pracy. Artykuł jest poświęcony powyższemu zagadnieniu, przy czym szczególna uwaga została zwrócona na ostatnie (po 1998 r.) poczynania Międzynarodowej Organizacji Pracy, która chciałaby odegrać jedną z głównych ról w globalnej przestrzeni poprzez - między innymi - wprowadzenie do niej norm socjalnych.

Wykładnia i praktyka

Arkadiusz Sobczyk

Uwagi do ustawy o zwolnieniach grupowych
Autor przedstawia istotne wątpliwości, jakie wyłaniają się na tle stosowania ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Omawia m.in. następujące zagadnienia: zakres zastosowania ustawy a równość wobec prawa, grupowe wypowiedzenia zmieniające, programy odejść dobrowolnych, konsultacje z partnerami społecznymi, porozumienie i regulamin w sprawie zwolnień grupowych oraz spór zbiorowy na tle takich zwolnień.

Mirosław Łabanowski
Jacek Wantoch-Rekowski

Tryb dochodzenia i przedawnienia składek na ubezpieczenie społeczne
Artykuł omawia wybrane zagadnienia dotyczące najbardziej istotnego elementu systemu finansowego ubezpieczeń społecznych, tj. składek. Autorzy przedstawiają instrumenty, którymi dysponuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych, pozwalające na dyscyplinowanie niesolidnych płatników oraz przymusowe egzekwowanie należności. Zwracają również uwagę na problemy w zakresie interpretacji przepisów dotyczących przedawnienia należności z tytułu składek.

Anna Dubowik

Dodatkowe zatrudnienie i inne zajęcia pracowników sfery publicznej
Na gruncie powszechnego prawa pracy zasada wolności pracy nie doznaje poważniejszych wyjątków i generalnie pracownicy poza stosunkiem pracy u macierzystego pracodawcy mogą podejmować dodatkowe zatrudnienie w różnych formach prawnych. Inna sytuacja ma miejsce wobec pracowników sfery publicznej, których stosunki pracy normują pragmatyki prawa pracy. Akty te nawiązują do tradycyjnego wzorca stosunku służbowego i nakładają na pracowników zakazy dodatkowego zatrudnienia oraz innych zajęć zarobkowych, a także zakazy wykonywania zajęć sprzecznych z obowiązkami pracownika lub podważającymi zaufanie do pracodawcy. Tego typu uregulowania, stanowiące ingerencję w sferę konstytucyjnie chronionych praw i wolności obywateli, są uzasadniane koniecznością ochrony interesu publicznego. Niestety, przepisy wprowadzające te ograniczenia często są enigmatyczne i mało przejrzyste, co sprzyja rozmaitym wątpliwościom interpretacyjnym i rodzi wiele problemów praktycznych w egzekwowaniu zakazów.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

Skarga na przewlekłość postępowania w sprawach cywilnych - cz. 1

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy

Wymiar urlopu wypoczynkowego

Konsultacje i wyjaśnienia

Urlopy szkoleniowe

Nowe przepisy

Przegląd obejmuje Dzienniki Ustaw od numeru 158 z 23 sierpnia 2005 r. do numeru 178 z 16 września 2005 r.

Wskaźniki i składki ZUS

Stan na dzień 1 października 2005 r.