Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 10/2017
Rok wydania: 2017
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 10/2017
Spis treści
Tadeusz Kuczyński
Obowiązek równego traktowania i przeciwdziałania mobbingowi w niepracowniczym stosunku służbowym
Artykuł dotyczy prawnej ochrony funkcjonariuszy służb zmilitaryzowanych, np. Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Więziennej, przed nierównym traktowaniem (dyskryminacją) i mobbingiem w służbie. Funkcjonariusze są zatrudnieni na podstawie stosunku administracyjnoprawnego, a ich status zawodowy normują odrębne wobec kodeksu pracy ustawy – pragmatyki służbowe. Ustawy te zasadniczo nie regulują ochrony tych podmiotów przed nierównym traktowaniem i mobbingiem ze strony przełożonych i innych funkcjonariuszy. Poza nielicznymi wyjątkami nie odsyłają też w tych sprawach do kodeksu pracy. W doktrynie dominuje pogląd, że ewentualne roszczenia funkcjonariuszy pokrzywdzonych nierównym traktowaniem i mobbingiem, jako sprawy cywilne powstałe między podmiotami pozostającymi w stosunku publicznoprawnym, są regulowane przepisami kodeksu cywilnego o ochronie dóbr osobistych. Należy jednak uznać, że od 1 stycznia 2011 r. zasady ochrony funkcjonariuszy przed dyskryminacją w służbie określa ustawa z 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania. W judykaturze wskazuje się, że stroną legitymowaną biernie w postępowaniu sądowym dotyczącym nierównego traktowania lub mobbingu może być jednostka organizacyjna służby zatrudniająca funkcjonariusza lub Skarb Państwa. Analiza rozwiązań przyjętych przez poszczególne pragmatyki prowadzi do wniosku, że prawo przedmiotowe nadaje zdolność zatrudnieniową całym formacjom albo ich wyodrębnionym jednostkom, a nie państwu. Zdaniem autora upoważnia to do twierdzenia, że do określenia podmiotu legitymowanego biernie do udziału w procesie w wymienionych sprawach powinno się stosować w drodze analogii legis przepis art. 3 k.p. i art. 460 k.p.c.
Słowa kluczowe: funkcjonariusz, służba zmilitaryzowana, mobbing, nierówne traktowanie, legitymacja procesowa.
The duty of equal treatment and mobbing prevention in a non-labour service relationship
The study is concerned with the legal protection of officers of militarised services, e.g. the Police, State Fire Service, Customs Service or Prison Service, from unequal treatment (discrimination) and mobbing in service. Officers are employed on the basis of an administrative law relationship and their professional status is governed by statutes separate from the Labour Code – public employment regimes. These statutes generally do not provide for the protection of such persons from unequal treatment and mobbing by their superiors and other officers and, apart from a few exceptions, make no references to the Labour Code with regard to these matters. The view prevailing in jurisprudence is that claims raised by officers affected by unequal treatment or mobbing are governed, as civil cases arising between entities bound by a public law relationship, by the provisions of the Civil Code relating to the protection of personal interests. It must, however, be concluded that from 1 January 2011 the rules regarding the protection of officers from discrimination in their service are contained in the Act of 3 December 2010 on the implementation of certain provisions of European Union law relating to equal treatment. It is pointed out in case law that a party that can be sued in a court case concerning unequal treatment or mobbing may be the unit of the service employing the officer concerned or the State Treasury. An analysis of the solutions adopted in individual regimes leads to the conclusion that the law grants the employment capacity to whole formations or their units, and not the state. This warrants the assertion that the party that may be sued in such cases should be determined, by way of analogy from the provisions of law, by S. 3 of the Labour Code and S. 460 of the Code of Civil Procedure.
Keywords: officer, militarised service, mobbing, unequal treatment, party that can be sued.
Krzysztof Ślebzak
O wymogu podlegania przed delegowaniem ustawodawstwu państwa członkowskiego, w którym siedzibę ma pracodawca, w rozumieniu przepisów dotyczących koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
Podstawowym celem artykułu jest rozważenie dość wąskiego zagadnienia związanego z podleganiem ubezpieczeniu społecznemu państwa członkowskiego UE przed delegowaniem do wykonywania pracy na terytorium innego państwa członkowskiego w rozumieniu art. 12 ust. 1 rozporządzenia 883/2004 oraz art. 14 ust. 1 rozporządzenia 987/2009. Ma to istotne znacznie teoretyczne oraz praktyczne, ponieważ jedną z przesłanek delegowania jest, aby osoba delegowana przed rozpoczęciem delegowania podlegała ustawodawstwu państwa, z terytorium którego została delegowana. Jednocześnie przepisy unijne nie rozstrzygają wprost, czy chodzi o podleganie jakiemukolwiek działowi zabezpieczenia społecznego tego państwa, czy też bycie ubezpieczonym np. w ramach ubezpieczenia społecznego w odniesieniu do typowych ryzyk związanych z faktem wykonywania pracy.
Słowa kluczowe: koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego, delegowanie, wymogi.
On the requirement of being subject to the legislation of the member state in which an employer is established immediately before the start of employment within a meaning of provisions on EU social security cordination
The main purpose of this paper is to consider a rather narrow issue of being subject to social security of one Member State immediately before the start of secondment to another Member State within the meaning of Article 12 section 1 of Regulation no 883/2004 and Article 14 section 1 of Regulation no 987/2009. Such an issue is significant both from theoretical and practical point of view as the latter Regulation requires that the posted person be already subject to the legislation of the Member State in which their employer is established. At the same time EU legislation does not stipulate whether it is sufficient for that person to be subject to any branch of social security of that Member State or whether they should be subject to social security covering typical risks related to employment.
Keywords: social security systems coordination, posting, requirements.
Studia i opracowania
Anna Napiórkowska, Beata Rutkowska
Umowa o pracę a umowa o zatrudnienie - sprawozdanie z XXI Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
W dniach 17-19 maja 2017 r. odbył się w Toruniu XXI Zjazd Katedr i Zakładów Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, zorganizowany przez Katedrę Prawa Pracy Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Problematyka całego Zjazdu została zakreślona ogólnym tematem „Umowa o pracę a umowa o zatrudnienie”.
Słowa kluczowe: prawo pracy, umowa o pracę, stosunek pracy.
Report of the 21st Convention of Employment and Social Security Law Departments and Institutes
The 21st Convention of Employment and Social Security Law Departments and Institutes was held on 17-19th May 2017 in Toruń. It was organised by the Department of Employment Law at Nicolaus Copernicus University in Toruń. The convention concerned current issues related to the legal bases and nature of employment of persons, including insurance aspects.
Keywords: employment law, employment contract, employment relationship.
Wykładnia i Praktyka
Karol Kulig
Porozumienie o „zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy” a essentialia negotii stosunku pracy
Na podstawie art. 362 k.p. w związku z wypowiedzeniem umowy o pracę pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia, a w czasie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Czynności tej pracodawca dokonuje jednostronnie, bez względu na to, która strona złożyła oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Autor podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, czy na gruncie obowiązujących przepisów dopuszczalne jest zawarcie przez strony stosunku pracy porozumienia o „zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia”, a więc dokonania czynności dwustronnej w tym zakresie poza okresem wypowiedzenia.
Słowa kluczowe: zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, essentialia negotii stosunku pracy, pozorność zatrudnienia, niewykonywanie pracy.
The agreement on „exempting from duty to perform work” and essentialia negotii of the employment relationship
On the basis of the article 362 of Labour Code in relation to the termination of the contract of employment the employer can exempt the employee from the duty to perform work until the expiration of notice period and in this time the employee retains the right to obtain remuneration. This action is performed by the employer unilaterally regardless of the fact which party made mentioned statement on termination of the contract. In this article the Author makes an attempt to answer the question whether on the basis of currently applicable provisions of law it is admissible for Parties of the employment relationship to make an agreement on ‘exempting from duty to perform work with retention of the right to obtain remuneration’ thus entering into bilateral legal relationship in that scope outside of the notice period.
Keywords: exemption from duty to perform work, essentialia negotii of employment relationship, ostensibility of employment, not performing work.
Agnieszka Lechman-Filipiak, Hubert Hajduczenia
Umowa o zakazie konkurencji po przejściu zakładu pracy – ciąg dalszy dyskusji
Obecnie utrwalone wydaje się stanowisko, że art. 231 k.p. nie obejmuje swoim zakresem klauzuli konkurencyjnej. Nadal jednak otwarte pozostają pytania co do skutków prawnych, jakie się z tym wiążą dla umowy o zakazie konkurencji, a także możliwości jej przejścia na innej podstawie prawnej. Zdaniem autorów, które wyrazili już we wcześniejszych publikacjach, po pierwsze umowa o zakazie konkurencji przechodzi na nowy podmiot wyłącznie w razie sukcesji uniwersalnej. Po drugie, w pozostałych przypadkach umowa ta wygasa. Ze względu na pojawiające się głosy polemiki, a także nowe „pomysły” rozwiązania powyższych kwestii autorzy zdecydowali się na opublikowanie kolejnego artykułu o tej tematyce, w którym odnoszą się do argumentów mających podważyć ich tezy, a także krótko do zaproponowanych przez doktrynę nowych rozwiązań.
Słowa kluczowe: umowa o zakazie konkurencji, przejście zakładu pracy, wygaśnięcie umowy o zakazie konkurencji, sukcesja uniwersalna.
The non-compete agreement after transfer of the employer's undertaking - continued discussion
It seems to be the current accepted opinion that Article 231 of the Polish Labour Code does not apply to non-competition clauses. However, questions remain about the legal consequences of transfer for non-competition agreements, including the possibility of their transition to a different legal basis. As stated in our previous publications, firstly, a non-competition agreement transfers to a new employer only in the case of universal succession; and secondly, in other cases when the non-competition agreement does not transfer to a new employer, the agreement expires. As a result of an increasing amount of debate on this question and new "ideas" about how to solve it, we have decided to publish another article which addresses the arguments that attempt to undermine our thesis and also - briefly - the new solutions proposed by jurisprudence.
Keywords: non-competition agreement, transfer of the employer's undertaking, expiry of the non-competition agreement, universal succession.
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Wybory przedstawicieli pracowników do rady nadzorczej spółki dominującej
W wyroku z 18 lipca 2017 r., C-566/15, Konrad Erzberger przeciwko TUI AG, Trybunał Sprawiedliwości UE rozstrzygnął, czy mając na uwadze krajowy model udziału pracowników w podejmowaniu decyzji na podstawie art. 18 i 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej można zobowiązać państwa członkowskie do przyznania pracownikom zatrudnionym w spółkach zależnych z siedzibą w innych państwach członkowskich takiego samego czynnego i biernego prawa wyborczego jak to, z którego korzystają pracownicy krajowi.
Słowa kluczowe: wybory przedstawicieli pracowników do rady nadzorczej spółki, swoboda przepływu pracowników w Unii Europejskiej, zasada niedyskryminacji.
Election of workers’ representatives to the supervisory board of a parent company
In the judgment of 18 July 2017, C-566/15, case Konrad Erzberger vs. TUI AG, the Court of Justice of the EU decided whether, in the context of a national system of employee participation, the Member States may be required, under Articles 18 and 45 TFEU, to grant employees employed in subsidiaries established in other Member States the same right to vote and to stand for election as those enjoyed by national employees.
Keywords: election of workers’ representatives to the supervisory board of a company, freedom of movement for workers in the European Union, principle of non-discrimination.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Renta rodzinna – najnowsze orzecznictwo
Autorka omawia najnowsze uchwały Sądu Najwyższego podjęte w składzie powiększonym dotyczące przesłanek nabycia prawa do renty rodzinnej. Pierwsza z nich dotyczy wykładni ogólnego przepisu zawartego w art. 65 ustawy emerytalnej, druga – przesłanek nabycia tej renty przez małżonka rozwiedzionego.
Słowa kluczowe: renta rodzinna, prawo do alimentów, ustalenie prawa do emerytury lub renty, błąd organu rentowego.
Survivor’s pension - latest case-law
The author discusses the latest Supreme Court decisions taken in enlarged composition concerning the conditions for acquiring the right to a survivor's pension. The first one concerns the interpretation of the general provision contained in art. 65 of the pension law, the second - the premise of the acquisition of this pension by the divorced spouse.
Keywords: survivor’s pension, right to maintenance, establishing pension entitlement, social security authority’s error.
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Uprawnienia rodzicielskie
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2017 r. od poz. 1669 do poz. 1820.
W czasopismach (20)
Wskaźniki i składki ZUS - według stanu na dzień 1 października 2017 r.
Związki zawodowe – między polityką a rozdawaniem świątecznych paczek
Toczą się prace nad nowym projektem Zbiorowego kodeksu pracy. W ich toku istotne jest określenie celów, roli, pozycji i struktury związków zawodowych. Zadanie to jest szczególnie trudne i to z różnych powodów. Jednym z nich jest słabość naszego ruchu zawodowego, co rodzi pytanie, czy w ogóle związki zawodowe są jeszcze potrzebne i czy należy dążyć poprzez rozwiązania prawne do umocnienia ich pozycji. Kolejnym powodem jest nietypowość naszego ruchu zawodowego w zestawieniu z regulacjami prawnymi i praktyką innych państw, co w zasadniczy sposób ogranicza możliwość korzystania z obcych doświadczeń i wzorów, zmuszając naszego prawodawcę i praktykę do znalezienia własnych rozwiązań, dostosowanych do polskich realiów.
Nietypowość naszych związków zawodowych wynika z ich historii. Związki zawodowe – co wynika z ich nazwy – powinny reprezentować i bronić w pierwszej kolejności praw i interesów poszczególnych pracowniczych grup zawodowych (branżowych) i do tego celu powinna być dostosowana ich struktura oraz całość ich regulacji prawnej. Nasz ruch zawodowy – w sensie formalnoprawnym, a w pewnych okresach naszej historii także realnie – najmocniejszy był i jest na poziomie zakładowym i ogólnopolskim. W uproszczeniu można powiedzieć, że najsłabszy jest środek ruchu zawodowego, tj. związki branżowe, a te są w istocie właściwymi związkami zawodowymi i one powinny być najmocniejsze. Mocnym strukturom zakładowych związków zawodowych początek dał dekret z 1945 r. o radach zakładowych, które najpierw pomyślane zostały zasadniczo jako forma udziału pracowników w zarządzaniu zakładami pracy, a następnie po ustawowym zjednoczeniu ruchu zawodowego w 1949 r. przekształcone w organy zakładowych organizacji związkowych. Mimo mocnych uprawnień przyznanych im w ustawie, w zmieniających się warunkach zaczęto je identyfikować z akcjami polegającymi raczej na zapewnieniu pracownikom zaopatrzenia w ziemniaki na zimę, aniżeli z działaniami broniącymi realne interesy pracowników na poziomie zakładów pracy. Jednocześnie, zwłaszcza od 1949 r., związki zawodowe wciągnięte zostały w politykę, co z jednej strony wyrażało się w przekazywaniu im zadań należących do państwa, a z drugiej - w ścisłym podporządkowaniu ich PZPR, co wynikało z leninowskiej zasady, że są one transmisją partii do mas.
Uwikłanie ruchu związkowego w politykę związane jest także z losami Solidarności. Powstała ona jako ruch związkowy, ale szybko nabrała także cech ruchu społecznego, którego celem stało się przekształcenie całego ustroju PRL, a więc realizacja celu politycznego. Ważne tu przy tym było przyjęcie rozwiązania strukturalnego, że Solidarność nie jest związkiem branżowym czy federacją (konfederacją) związków zawodowych, lecz jednolitym związkiem zawodowym, do którego może przystąpić każdy pracownik niezależnie od przynależności zawodowej czy związkowej. Strukturę Solidarności oparto więc na zasadzie terytorialności (objęcia terytorium całego państwa, co jest znamienne dla organizowania się partii politycznych, nie zaś związków zawodowych), a nie na zasadzie branżowości, i co niejako w naturalny sposób sprzyja wciąganiu związków zawodowych do polityki. Wyraźnie polityczny kontekst miało także powstanie OPZZ.
Działacze związkowi często mieli i mają ambicje polityczne, co prowadzi do wciągania ruchu zawodowego do polityki, zwłaszcza tej, która wyraża się w tworzeniu ustaw, a nieraz także w dążeniach do podporządkowania czy uzależnienia od siebie partii politycznych i realizowaniu za ich pośrednictwem celów związkowych. W naszych warunkach okazuje się to złudne. W PRL sytuacja o tyle była jasna, że nie było wątpliwości, iż to związki zawodowe są narzędziem w rękach partii (PZPR), a nie odwrotnie. Obecnie sytuacja jest bardziej złożona, ale - w moim przekonaniu - złudzeniem jest przeświadczenie, że to partie polityczne staną się narzędziem w ich rękach, a nie na odwrót. Według mnie dowodzi tego między innymi mariaż Solidarności z Prawem i Sprawiedliwością. Wyraźne zaangażowanie się Solidarności po stronie tej partii za cenę obietnicy, że będzie ona realizowała cele wskazane przez Solidarność, w istocie doprowadziło do tego, że stała się ona zakładnikiem partii politycznej. Trudno bowiem organizować protesty i strajki przeciwko partii, którą jawnie poparło się w wyborach, mimo że nie spełnia ona, czy spełnia tylko częściowo, zobowiązania przyjęte wobec związku zawodowego. Dzieje się to w oczywisty sposób kosztem praw i interesów pracowników, do czego wszak związki zawodowe z mocy prawa są zobowiązane. Prowadzi też do tego, że związki zawodowe ustawiają się same w roli jednego z lobbystów sejmowych i chętne są, by uczestniczyć we władzy wykonawczej, czego dowodzi także ich walka o nowy kształt Komisji Trójstronnej (Rady Dialogu Społecznego) i poszerzenia jej kompetencji. Na tej drodze łatwo jednak stać się dygnitarzem oderwanym od tzw. mas związkowych i ich rzeczywistych interesów. Obserwowany od dawna spadek liczebności członków związków zawodowych można i należy – według mnie – łączyć z jednej strony z bezpośrednim zaangażowaniem się ich central w działalność polityczną, a w szczególności opowiedzeniem się po stronie tej lub innej partii politycznej, a z drugiej strony z ograniczoną - mimo rozległych uprawnień - aktywnością ich struktur zakładowych, co wyraża się nieraz w opinii, że są one potrzebne tylko dla sprawnego przeprowadzania akcji rozdawania paczek świątecznych oraz obrony przed zwolnieniami z pracy działaczy związkowych.
Rodzi się pytanie, czy można liczyć na radykalną zmianę w tym zakresie, w tym na zasadnicze ograniczenie politycznych ambicji związków zawodowych oraz na większą skuteczność zakładowych organizacji związkowych bądź też – przeciwnie – na ich wyeliminowanie z zakładów pracy. Wydaje się to raczej mało prawdopodobne. Można natomiast oczekiwać od projektodawców, by w przyjmowanych rozwiązaniach prawnych starali się dowartościować związki zawodowe jako struktury branżowe, funkcjonujące poza zakładami pracy i niezrzeszające wszystkich pracowników niezależnie od ich przynależności zawodowej. W projektowanym Zbiorowym kodeksie pracy związki zawodowe w mniejszym stopniu niż dotychczas powinny być ciałami realizującymi cele polityczne oraz angażowanymi w akcję rozdawania paczek świątecznych, natomiast preferowana powinna być ich rola jako reprezentantów i obrońców praw i interesów poszczególnych zawodów (branż).
Walerian Sanetra
| Kurier Inpost | 14 zł |
| Kurier FedEX | 14 zł |
| Inpost Paczkomaty | 14 zł |
| Odbiór osobisty | 0 zł |
| Darmowa dostawa | od 250 zł |
| Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |