Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 10/2018
Rok wydania: 2018
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 10/2018
PiZS 10_2018 - plik do pobrania
Spis treści/Content list
Arkadiusz Sobczyk, Uniwersytet Jagielloński
e-mail: arkadiusz.sobczyk@uj.edu.pl
Obowiązek prowadzenia rejestru czynności przetwarzania danych osobowych a poziom zatrudnienia
Przetwarzanie danych osobowych na podstawie RODO jest niewątpliwie uciążliwością dla przedsiębiorców. Z tego powodu RODO wprowadza rozwiązania uprzywilejowujące w zakresie prowadzenia rejestru czynności przetwarzania danych osobowych przez mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, definiowane przez wielkość zatrudnienia. Zdaniem autora rodzi to potrzebę analizy relacji RODO do polskich rozwiązań prawnych w kontekście konstrukcji tzw. pracodawcy wewnętrznego oraz pojęcia zatrudnianie pracowników. Istnieje też konieczność ustalenia punktów odniesienia w celu określenia wielkości zatrudnienia, którym powinien być podmiot będący administratorem danych osobowych. Oznacza to, że w ramach osób prawnych osoby zatrudnione mogą być zaliczane do różnych struktur w zależności od zakresu przetwarzanych danych. Zwłaszcza jeśli się przyjmie, że pracodawcy wewnętrzni lub państwowe jednostki organizacyjne są administratorami danych pracowniczych w imieniu własnym, nie będąc autonomicznym administratorem w zakresie przetwarzania innych danych.
Słowa kluczowe: rejestr przetwarzania danych osobowych, mikroprzedsiębiorstwo, małe przedsiębiorstwo, średnie przedsiębiorstwo, wielkość zatrudnienia, pojęcie zatrudnienia.
The duty to maintain a record of processing activities concerning personal data in the context of the level of employment
Personal data proceeding based on GDPR is an undoubtable inconvenience for entrepreneurs. Due to this fact, GDPR introduces more favourable solutions within the scope of maintaining a record of processing activities when it comes to microenterprises, small enterprises and medium enterprises, as defined by their level of employment. The above causes a need to analyse the mutual relation between GDPR and the provisions of Polish legal acts within the context of the concept of, co called, internal employer, and within the context of the notion of employment. Regardless of the above, there is a need to set the reference points in order to determine the level of employment, which should be the entity being the controller of the personal data. The above means that within the legal persons, the employees may be included in various structures, depending on the scope of proceeding. Especially if one assumes that the internal employers or state organisational entities are controllers on their own behalf, while not being independent controllers within the scope of proceeding of the other data.
Keywords: record of processing activities, personal data, microenterprise, small enterprise, medium enterprise, employment level, notion of employment
Bibliografia/References
Lubasz, D. (2018). Komentarz do artykułu 30 RODO. W: E. Bielak-Jomaa, D. Lubasz (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz. Warszawa.
Sobczyk, A. (2018). Podmiotowość pracy a towarowość usług.Kraków.
Wygoda, K. (2018). Komentarz do artykułu 30 RODO. W: M. Sakowska-Baryła (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz. Warszawa.
Monika Nowak, Uniwersytet Łódzki
e-mail: mnnco@tlen.pl
Problem wypalenia zawodowego w kontekście ochrony życia i zdrowia pracownika
Autorka analizuje i ocenia istniejące rozwiązania prawne służące szeroko pojętej ochronie życia i zdrowia ludzkiego pod kątem ich wpływu na zjawisko wypalenia zawodowego. Przedmiotem analizy są przede wszystkim przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy, które pośrednio mogą się przyczyniać do ochrony przed wypaleniem zawodowym, a także wybrane instytucje czasu pracy stanowiące potencjalne przyczyny powstania zjawiska wypalenia zawodowego.
Słowa kluczowe: wypalenie zawodowe, ochrona zdrowia, czas pracy, godziny nadliczbowe, dyżur.
Problem occupational burnout in the context of protection life and health employee
The author evaluates the existing legal solutions serving the broadly defined protection of human life and health in terms of their effect on occupational burnout. The study primarily focuses on the occupational safety and health regulations which may directly contribute to protection against occupational burnout, as well as on selected institutional working time arrangements which pose a potential threat.
Keywords: burnout, health protection, working time, on-call time, overtime.
Bibliografia/References
Bańka, W. (2011). Humanizacja stosunków pracy — sposobem na przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu. W: J. Koprowicz i W. Bańka (red.), Współczesne wyzwania menedżerskie w przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu. Humanizacja Pracy, (6).
Bigaj, A. (2013). Wybrane aspekty prawa do wypoczynku. W: B.M. Ćwiertniak (red.), Aktualne zagadnienia prawa pracy i polityki socjalnej (zbiór studiów), t. II. Sosnowiec.
Bigaj, A. (2015). Prawo do urlopu wypoczynkowego. Warszawa.
Bylok, F. Pabian, A. Kucęba, R. (2011). Budowa zaufania społecznego jako element przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu. W: J. Koprowicz i W. Bańka (red.), Współczesne
wyzwania menedżerskie w przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu. Humanizacja Pracy, (6).
Chobot, A. (2003). Czas pracy w znowelizowanym kodeksie pracy. Poznań.
Cudowski, B. (2007). Urlop wypoczynkowy i bezpłatny a dodatkowe zatrudnienie. W: J. Stelina i A. Wypych-Żywicka (red.), Człowiek, obywatel pracownik. Studia z zakresu prawa pracy. Księga Jubileuszowa poświęcona Profesor Urszuli Jackowiak. Gdańskie Studia Prawnicze, XVII.
Erenkfeit, K. Dudzińska, L. Indyk, A. (2012). Wpływ środowiska pracy na powstanie wypalenia zawodowego. Medycyna Środowiskowa, 15 (3).
Goździewicz, G. Zieliński, T. (2011). Komentarz do art. 14 k.p. W: L. Florek (red.). Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa: LEX.
Góral, Z. (2011). O kodeksowym katalogu zasad indywidualnego prawa pracy. Warszawa.
Henssler, M. Kalb, H. Willemsen, H.J. (2016). Arbeitsrecht Kommentar. Ottoschmidt.
Karney, J.E. (2007). Psychopedagogika pracy. Warszawa.
Krumpholz-Reichel, A. (2002). Die grobe Müdigkeit. Psychologie Heute (29), za: J. Szostak, Wypalenie zawodowe osób zajmujących się pomaganiem oraz proces ich psychoprofilaktyki, www.fidesetratio.org.pl
Kubot, Z. (2000). Pojęcie dyżuru medycznego. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (4).
Kulig, K. (2015). Prawo pracownika do odpoczynku dobowego. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).
Lewandowicz-Machnikowska, M. (2017). Zagrożenia psychospołeczne w środowisku pracy a obowiązki pracodawcy. W: T. Wyka i A. Mielczarek (red.), Prawo ochrony pracy — współczesność i perspektywy rozwoju. Warszawa.
Liszcz, T. (2005). Prawo pracy. Warszawa.
Liszcz, T. (2017). Konstytucyjne podstawy ochrony pracy. W: T. Wyka, M. Mielczarek (red.). Prawo ochrony pracy — współczesność i perspektywy rozwoju. Warszawa.
Litzke, S.M. Schuh, H. (2007). Stres, mobbing i wypalenie zawodowe. Syndrom wypalenia zawodowego. Gdańsk.
Maciejasz-Świątkiewicz, M. Płatkowska-Prokopczyk, L. (2011). Atmosfera pracy jako czynnik wypalenia zawodowego. W: J. Koprowicz i W. Bańka (red.), Współczesne wyzwania
menedżerskie w przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu. Humanizacja Pracy, (6).
Maslach, Ch. (2004). Wypalenie — w perspektywie wielowymiarowej. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa.
Rączka, K. (2014). W: M. Gersdorf, K. Rączka, M. Raczkowski, Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Mitrus, L. (2006). Wpływ regulacji wspólnotowych na polskie prawo pracy. Zakamycze.
Nałęcz, M. (2007). W: W. Muszalski (red.), Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Nowak, M. (2007). Prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Regulacja prawna i treść. Łódź.
Nowak-Jamróz, E. (2011). Urlop sabbatical jako sposób zapobiegania wypaleniu zawodowemu. Próba analizy porównawczej istniejących regulacji prawnych. W: J. Koprowicz i W. Bańka (red.), Współczesne wyzwania menedżerskie w przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu. Humanizacja Pracy, (6).
Ostaszewski, W. Raczkowski, M. (2012). Konstrukcja instytucji dyżuru pracowniczego i jej praktyczne wykorzystanie. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (4).
Pasikowski, T. (2004). Polska adaptacja kwestionariusza Maslach Burnout Inventory. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa.
Penc, J. (1977). Fizjologiczne przesłanki optymalizacji czasu pracy. Ekonomika i Organizacja Pracy, (12).
Penc, J. (1985). Dialektyka podzielonego czasu. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, (2).
Pines, A.M. (2004). Wypalenie — w perspektywie egzystencjalnej. W: H. Sęk (red.). Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa.
Pyżalski, J. (2010). Skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli. W: J. Pyżalski, D. Merecz (red.). Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem. Kraków.
Pyżalski, J. (2010). Jakie działania można podejmować, by ograniczyć stres zawodowy nauczycieli? W: J. Pyżalski, D. Merecz (red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem. Kraków.
Rączka, K. (2004). Praca w godzinach nadliczbowych w znowelizowanym kodeksie pracy. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (1).
Rączka, K. (2014). W: M. Gersdorf, K. Rączka, M. Raczkowski, Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Sekułowicz, M. (2002). Wypalenie zawodowe nauczycieli pracujących z osobami z niepełnosprawnością intelektualną: przyczyny, symptomy, zapobieganie, przezwyciężenie. Wrocław.
Sęk, H. (2004). Wypalenie zawodowe u nauczycieli. Uwarunkowania i możliwości zapobiegania. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa.
Sęk, H. (2006). W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa.
Sobczyk, A. (2013). Prawo pracy w świetle Konstytucji RP, t. I. Warszawa.
Sobczyk, A. (2005). Zasady prawnej regulacji czasu pracy. Warszawa.
Schaufeli, W.B. Enzmann, D. Girault, N. (2004). Przegląd metod pomiaru wypalenia zawodowego. W: H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Warszawa.
Stanisławska, M. Siudowska, S. Jurczak, A. Grochans, E. (2015). Mobbing i wypalenie zawodowe w wybranych środowiskach pracy. Problemy Pielęgniarstwa, 23, (3).
Stefański, K. (2013). Czas pracy. Warszawa.
Stefański, K. (2016). W: K.W. Baran (red.). Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa.
Szewczyk, H. (2006). Prawna ochrona przed mobbingiem w pracy. Kwartalnik Prawa Publicznego, (2).
Szostak, J. (2012). Wypalenie zawodowe osób zajmujących się pomaganiem oraz proces ich psychoprofilaktyki, www.fidesetratio.org.pl
Tarapata, J. (2011). Wypalenie zawodowe pracowników negatywną konsekwencją stresu w miejscu pracy. W: J. Koprowicz iW. Bańka (red.). Współczesne wyzwania menedżerskie w przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu. Humanizacja Pracy, (6).
Tomanek, A. (2011). Jednostronne kształtowanie czasu pracy przez pracodawcę. W: H. Szurgacz (red.). Kształtowanie warunków pracy przez pracodawcę. Warszawa.
Uziak, W. (2007). Czas pracy — kilka uwag do dyskusji. W: J. Stelina i A. Wypych-Żywicka (red.), Człowiek, obywatel pracownik. Studia z zakresu prawa pracy. Księga Jubileuszowa poświęcona Profesor Urszuli Jackowiak. Gdańskie Studia Prawnicze, XVII.
Wilczek-Rużyczka, E. (2014). Wypalenie zawodowe pracowników medycznych. Warszawa.
Wujczyk, M. (2015). W: K.W. Baran (red.). Akademickie prawo pracy. Warszawa.
Wyka, T. (2002). Generalny obowiązek pracodawcy ochrony życia i zdrowia pracowników. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (4).
Wyka, T. (2003). Ochrona życia i zdrowia pracownika jako element treści stosunku pracy. Łódź.
Zieliński, T. (1988). Klauzule generalne w prawie pracy. Warszawa.
Studia i opracowania
Jan Jończyk, Uniwersytet Wrocławski (emerytowany profesor)
e-mail: jzjonczyk@gmail.com
O pracy i zatrudnieniu
W kontynentalnym systemie prawa w naszym przedmiocie utrwaliło się pojęcie pracy (Arbeit, travail, lavoro, trud), w angielskim prawie, w systemie common law, mowa jest odpowiednio o zatrudnieniu. Ze szkicu o zagadnieniu pracy i zatrudnienia w różnych porządkach prawnych, dawnych i współczesnych, wynika, po pierwsze, że pojęcia pracy albo zatrudnienia wyrażają określoną społeczną i ekonomiczną preferencję, po drugie, pojęcie zatrudnienia bliższe jest pojęciu najmu w klasycznym prawie rzymskim z jego uniwersalną i praktyczną funkcją. Pojęcie pracy i prawa pracy (Arbeitsrecht), kluczowe w niemieckiej doktrynie pracowniczego podporządkowania, zakłada konieczność polityki prawa i ustawowego regulowania stosunków pracy oraz układów zbiorowych pracy jako źródła prawa, w ramach teorii państwa socjalnego. Przyczynia się to do osłabienia zobowiązaniowej konstrukcji zatrudnienia. Potrzeba refleksji o pracy i zatrudnieniu ma szerszy kontekst przedmiotu, prawa pracy i ubezpieczenia społecznego.
Słowa kluczowe: praca, zatrudnienie, pojęcia prawne, swoboda umów, stanowienie prawa.
On labour and employment
The continental legal system prefers the term 'labour' (Arbeit, travail, lavoro, trud), whereas in common law countries based on Eglish law the term 'employment' is in use, both relating to comparabel relationships. It occurs from the following sketch on the labour/employment subject in different normative cultures that, first, the changing form and wording of the discussed relationship expresses broader socio-economic preferences, second, the classical letting/hiring and the employment contract emphasize the socio-economic goal. The 'labour' terminology, elaborated in German Arbeitsrecht, with its worker's subordination theory, implies the protective role of political powers and statutory regulation, weakening contractual duties, the traditional sense and use of the contract law. The paper is a contribution to the debate on the future of labour/employment law.
Keywords: labour, employment, legal concepts, contractual freedom, statutory law.
Wykładnia i praktyka
Krzysztof W. Baran, Uniwersytet Jagielloński
e-mail: krzysztof.baran@uj.edu.pl
Refleksje o ochronie stosunku zatrudnienia działaczy związkowych na poziomie zakładowym po nowelizacji ustawy związkowej z 5 lipca 2018 r.
Artykuł dotyczy zagadnienia ochrony stosunków zatrudnienia działaczy związkowych, jakie wprowadziła nowelizacja ustawy o związkach zawodowych uchwalona 5 lipca 2018 r. Autor koncentruje uwagę na statusie związkowców świadczących pracę na innych podstawach niż stosunek pracy. Dotyczy to zwłaszcza ochrony osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych oraz samozatrudnionych.
Słowa kluczowe: działacz związkowy, zatrudnienie cywilnoprawne, samozatrudnienie.
Remarks on protection of the durability of the employment relationship of Trade Union activist after the amendment of 5 July 2018 on the Trade Union Act
The article concerns the issues of protection of employment relations of trade union activists which are introduced by the amendment of the Trade Unions Act passed on July 5, 2018. It will become applicable in the Polish law system from January 1, 2019. The amended Act will come into force on January 1, 2019. The author focuses his attention on the status of trade union activists who are not employees, particularly to persons employed by civil law contracts and self-employed.
Keywords: trade union activist, civil law employment, self-employment
Bibliografia/References
Dral, A. (2018). Ochrona trwałości stosunku pracy działaczy związkowych w świetle noweli ustawy o związkach zawodowych. Studia z zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej, (3).
Niedbała, Z. (2010). Z problematyki szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy. W: A. Sobczyk (red.), Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 40-lecia pracy naukowej Profesor Barbary Wagner. Warszawa.
Stelina, J. (2005). Przywrócenie do pracy chronionego działacza związkowego w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (1).
Joanna Szyjewska-Bagińska, Wyższa Szkoła Administracji Publicznej w Szczecinie
e-mail: j.szyjewska@wsap.szczecin.pl
Umowa o rozłożenie należności z tytułu składek na raty - pozycja prawna dłużnika (płatnika składek)
Rozłożenie na raty należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne następuje w drodze umowy zawieranej pomiędzy ZUS a dłużnikiem (płatnikiem składek). Umowa może dotyczyć nie tylko należności z tytułu składek finansowanych przez płatnika, lecz również części składki finansowanej przez ubezpieczonych. Umowa o rozłożenie na raty należności z tytułu składek nie jest zwykłą czynnością proceduralną (procesową) ani czynnością wyłącznie techniczną. Nie stanowi również umowy w rozumieniu prawa cywilnego. Zawierając umowę dotyczącą składek finansowanych przez płatnika składek, płatnik działa we własnym imieniu i na własny rachunek. Płatnik nie występuje jednak w takiej roli w tej części czynności, która dotyczy składek finansowanych przez ubezpieczonych (pracowników, zleceniobiorców i innych). Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe w części i całość składki na ubezpieczenie chorobowe finansują z własnych środków ubezpieczeni. Ta część składki jest potrącana z przychodu ubezpieczonego i stanowi należność przysługującą pracownikowi lub osobie wykonującej pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej, z tytułu niewypłaconego wynagrodzenia. Jest to należność, do której płatnik nie ma tytułu prawnego, zatem zawierając umowę z Zakładem dysponuje mieniem, którego nie jest właścicielem. Na mocy art. 29 u.s.u.s. uzyskuje wobec tego mienia uprawnienia quasi-właścicielskie, co zdaniem autorki nasuwa myśl o istnieniu pewnej formy powiernictwa ustawowego. Działania płatnika przejawiają natomiast cechy działań zastępcy pośredniego.
Słowa kluczowe: składki na ubezpieczenia społeczne, umowa o rozłożenie należności na raty, podział składki, płatnik składek.
Agreement for the payment of contributions in instalments - the legal position of the debtor (contribution payer)
The arrangement for the payment of social security contributions in instalments is made by way of an agreement concluded between the Social Insurance Institution and the debtor (contribution payer). The agreement may concern not only dues for contributions financed by the payer, but also a part of the contribution financed by the insured parties. The agreement for payment in instalments of dues on account of contributions is a regular procedural activity, and not a solely technical activity. Neither is it an agreement under civil law. The contribution payer concluding an agreement concerning the contributions financed by him, the payer acts in his own name and for his own account. However, the payer does not act in this role in the part of the activity that concerns contributions financed by the insured parties (employees, contractors and others). Contributions for the old age pension, the disability pension in part and all contributions for sickness insurance are financed by the insured parties with their own resources. This part of the contribution is deducted from the insured's income. Social insurance contributions in the part financed by the insured, not payed in the statutory time are not owned by the payer, but are a receivable afforded to the employee or the person conducting work under a civil law agreement on account of unpaid remuneration. The sum of unpaid contributions after the expiry of the time limit for their payment becomes a receivable that the payer does not have a legal title to. Therefore, the payer concluding an agreement with the Institution disposes of property he does not own, while under Article 29 of the Act on social security system, he acquires quasi-ownership powers over this property, which brings a thought of existence of a certain form of statutory trust. Whereas the actions of the payer display features of actions of an indirect representative.
Keywords: social insurance contributions, agreement for payment of debts in instalments, division of contribution, contribution payer.
Bibliografia/References
Antonów, K. (2014). W: Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie odrębne w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Warszawa.
Antonów, K. (2015) W: K.W. Baran (red.), Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych. Warszawa.
Dobrowolski, P. (2017). Kilka uwag na temat układów ratalnych zawieranych z ZUS. Monitor Prawa Pracy, (12).
Doliwa, A. (2003). Ustawowe powiernictwo wykonywania własności państwowej na przykładzie Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Służba Pracownicza, (1).
Drapała, P. (2010). Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia. Konstrukcja prawna. Warszawa.
Dzienisiuk, D. (2016). Prawo pracy a prawo ubezpieczeń społecznych. Warszawa.
Dybowski, T. (1984), Zasada jedności własności państwowej a stosunek powiernictwa. Państwo i Prawo, (10).
Fenichel, Z. (1936). Polskie prawo prywatne i procesowe. Studja. Kraków.
Frąckowiak, J. (2004). W: J. Rajski (red.), System prawa prywatnego. Tom 7: Prawo zobowiązań — część szczegółowa. Warszawa.
Jackowiak, Cz. (1987). Oczekiwania i ekspektatywy w ubezpieczeniach społecznych. Acta Universitatis Wratislaviensis. Wrocław.
Jakimowicz, W. (2002). Publiczne prawa podmiotowe. Kraków.
Jędrasik-Jankowska, I. (2016). Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego. Warszawa.
Jończyk, J. (2011). Sposób i miara zabezpieczenia społecznego. Państwo i Prawo, (10).
Kędzierska-Cieślak, A. (1977). Powiernictwo. Próba określenia konstrukcji prawnej. Państwo i Prawo, (8–9).
Krakowiak, M. (2011). Egzekucja przez zarząd przymusowy. Warszawa.
Lach, D. E. (2015). Podział składki na ubezpieczenia społeczne zatrudnionych a rola podmiotu zatrudniającego. W: K. Ślebzak (red.), Składki na ubezpieczenie społeczne. Warszawa–Poznań.
Lic, J. (2010). Pojęcie zaciągania zobowiązań we własnym i w cudzym imieniu. W: E. Gniewek, K. Górska, P. Machnikowski (red.), Zaciąganie i wykonywanie zobowiązań. Materiały III Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów. Warszawa.
Łabanowski, M. (2015). W: J. Wantoch-Rekowski (red.), Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz. Warszawa.
Machnikowski, P. (2006). W: E. Łętowska (red.), System Prawa prywatnego. Tom 5: Prawo zobowiązań — cześć ogólna. Warszawa.
Maniewska, E. (2017). Okres zatrudnienia, za który nie zostały opłacone składki na ubezpieczenia społeczne, jako okres składkowy. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (7).
Muszalski, W. (2014). Reforma reformy emerytalnej. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).
Pacud, R. (2011). Stosunki prawne ubezpieczenia emerytalnego. Warszawa.
Pazdan, M. (2008). W: Z. Radwański (red.), System prawa prywatnego. Tom 2:. Prawo cywilne — część ogólna. Warszawa.
Sanetra, W. (2015). O genezie i ewolucji składki na ubezpieczenie społeczne. W: K. Ślebzak (red.), Składki na ubezpieczenie społeczne. Warszawa–Poznań.
Stec, P. (2005). Powiernictwo w prawie polskim na tle porównawczym. Kraków.
Szpunar, A. (1993). O powierniczych czynnościach prawnych. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Iuridica, 57.
Szyjewska-Bagińska, J. (2017). Umowa odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek zawierana z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Acta Iuris Stetinensis, (3).
Ślebzak, K. (2015). Odpowiedzialność płatnika składek za obliczanie, potrącanie i przekazywanie składek na ubezpieczenia społeczne W: K. Ślebzak (red.), Składki na ubezpieczenie społeczne. Warszawa–Poznań.
Tracz, G. Zoll, F. (1998). Przydatność pojęcia powiernictwa dla prawa prywatnego. Przegląd Prawa Handlowego, (4).
Wajda, D. (2018). Cywilnoprawna odpowiedzialność płatnika składek wobec ubezpieczonego za naruszenie obowiązków płatniczo- rozliczeniowych. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (6).
Wantoch-Rekowski, J. (2005). Składki na ubezpieczenie emerytalne. Konstrukcja i charakter prawny. Toruń.
Wronkowska, S. Ziembiński, Z. (2001). Zarys teorii prawa. Poznań.
Zieliński, T. (1989). Stosowanie przepisów i pojęć prawa cywilnego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Studia Cywilistyczne, XXXV.
Jakub Szmit, Uniwersytet Gdański
e-mail: jszmit@prawo.ug.edu.pl
Podstawy odpowiedzialności porządkowej i dyscyplinarnej kuratorów sądowych w Polsce
Zgodnie z art. 147 § 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych w sądach działają kuratorzy sądowi (kuratorzy rodzinni i kuratorzy dla dorosłych), którzy stanowią służbę kuratorską i wykonują czynności o charakterze wychowawczo-resocjalizacyjnym i profilaktycznym oraz inne czynności określone w przepisach szczególnych. Ponadto akt ten wskazuje, że kuratorzy sądowi pełnią swoje czynności zawodowo (kuratorzy zawodowi) albo społecznie (kuratorzy społeczni), a zasady organizacji służby kuratorskiej i wykonywania obowiązków przez kuratorów sądowych oraz status kuratorów sądowych określa odrębna ustawa – ustawa o kuratorach sądowych. Autor analizuje przesłanki odpowiedzialności porządkowej, a zwłaszcza dyscyplinarnej, tej grupy zawodowej oraz formułuje postulaty de lege ferenda w tym zakresie
Słowa kluczowe: kurator sądowy, odpowiedzialność porządkowa, odpowiedzialność dyscyplinarna, mianowanie
Grounds for liability and disciplinary responsibility of probation officers in Poland
According to art. 147 § 2 Law on the organisation of common courts court probation officers (family probation officers and probation officers for adults) act in courts, and constitute the probation service and perform duties of educational and rehabilitation and preventive nature as well as other duties specified in special provisions. Moreover that law stipulates that court probation officers perform their duties professionally (professional probation officers) or on the basis of community service (community service probation officers) and that the terms of organisation of probation service and the performance of duties by court probation officers as well as the status of court probation officers are specified under a separate Act – Law on probation officers. The aim of this paper is to conduct an analysis of legal basis for for liability and disciplinary responsibility of probation officers and to formulate de lege ferendapostulates in this matter.
Keywords: probation officer, employees’ liability, disciplinary responsibility, nomination.
Bibliografia/References
Giętkowski, R. (2013). Odpowiedzialność dyscyplinarna w prawie polskim. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Jackowiak, U. (2012). Odpowiedzialność pracownika za naruszenie obowiązków. W: U. Jackowiak, W. Uziak, A. Wypych-Żywicka, Prawo pracy. Podręcznik dla studentów prawa.
Warszawa: Wolters Kluwer.
Lang, W. (1986). W: W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa. Warszawa.
Morawski, L. (2010). Zasady wykładni prawa. Toruń: TNOiK.
Sierocka, I. (2017). Sankcje w prawie pracy. W: K.W. Baran (red.), System prawa pracy. Tom 1: Część ogólna. Warszawa: Wolters Kluwer.
Stasiak, K. (2014). Odpowiedzialność porządkowa i dyscyplinarna kuratora sądowego. W: T. Jedynak, K. Stasiak (red.), Zarys metodyki kuratora sądowego. Warszawa: LexisNexis.
Stelina, J. (2011). Mianowanie. W: J. Stelina (red.), Leksykon prawa pracy. 100 podstawowych pojęć. Warszawa: C.H. Beck.
Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Aleksandra Ziętek-Capiga, Uniwersytet Warszawski
e-mail: a.zietek-capiga@wpia.uw.edu.pl
Wymagania zawodowe dotyczące działania w dobrej wierze i lojalności wobec etyki Kościoła
W wyroku z 11 września 2018 r. w sprawie C-68/17, IR przeciwko JQ, Trybunał Sprawiedliwości UE zajmował się oceną, czy Kościół zarządzający szpitalem mającym formę prawną spółki kapitałowej prawa prywatnego może nałożyć na pracowników zajmujących stanowiska kierownicze wymogi działania w dobrej wierze i lojalności wobec etyki opartej na religii, które to wymogi są odmienne w zależności od wyznania lub braku wyznania tych pracowników.
Słowa kluczowe: działalność zawodowa prowadzona w kościołach lub innych organizacjach, których etyka jest oparta na religii lub przekonaniach, wymagania zawodowe, działanie w dobrej wierze i lojalności wobec etyki Kościoła lub organizacji, odmienne traktowanie ze względu na religię lub przekonania.
Occupational requirements regarding acting in good faith and with loyalty to the ethos of the church
In the judgment of 11 September 2018, C-68/17, case IR vs. JQ, the Court of Justice of the EU analyzsd whether a church which manages a hospital in the form of a private limited company can decide to subject its employees performing managerial duties to a requirement to act in good faith and with loyalty to that ethos that differs according to the faith or lack of faith of such employees.
Keywords: occupational activities within churches and other organisations the ethos of which is based on religion or belief, occupational requirements, acting in good faith and with loyalty to the ethos of the church or organiz
sation, difference of treatment on the basis of religion or belief.
Poniższe stałe rubryki nie mają charakteru artykułów naukowych/Permanent columns below do not have the status of scientific articles
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Umowa o pracę
Nowe przepisy
Przegląd Dziennik Ustaw z 2018 r. od poz. 1668 do poz. 1863
Przegląd wydawnictw
Guy Davidov: A Purposive Approach to Labour Law
reviewed by Barbara Godlewska-Bujok
Wskaźniki i składki ZUS - według stanu prawnego na dzień 1 pażdziernika 2018 r.
Sąd Najwyższy a sprawiedliwość społeczna
Ze strony obozu rządzącego nie tak rzadko pod adresem sądów, w tym zwłaszcza Sądu Najwyższego, pada zarzut, że jego rozstrzygnięcia pozostają w kolizji z konstytucyjną regułą powinności urzeczywistnienia zasad sprawiedliwości społecznej, czy też że po prostu są one niesprawiedliwe. Podobnie jak szereg innych zarzutów kierowanych wobec Sądu Najwyższego przez przedstawicieli „dobrej zmiany” również i ten grzeszy ogólnikowością oraz jest gołosłowny i nie odpowiada prawdzie.
Chcąc w miarę rzetelnie ocenić trafność zarzutu, że Sąd Najwyższy w przeszłości sprzeniewierzał się w swoim orzecznictwie konstytucyjnej regule obowiązku urzeczywistniania konstytucyjnych zasad sprawiedliwości społecznej warto między innymi uświadomić sobie następujące okoliczności. Formuła, w myśl której RP urzeczywistnia zasady sprawiedliwości społecznej została wprowadzona do Konstytucji PRL (art. 5 pkt 5 i jej art. 1 w brzmieniu z 1989 r.) i następnie powtórzona w Konstytucji RP z 1997 r. (art. 2). Zasady sprawiedliwości społecznej nie mogą być ściśle utożsamiane z pojęciem sprawiedliwości i wymierzeniem sprawiedliwości. W Konstytucji RP (a także we wcześniejszej Konstytucji PRL) obok zasad sprawiedliwości społecznej sformułowano cały szereg innych zasad i wartości wymagających uwzględnienia przez Sąd Najwyższy, w tym także takich, które wyrażają idee liberalizmu gospodarczego, jak np. zasada, że (społeczna) gospodarka rynkowa, oparta zwłaszcza na wolności działalności gospodarczej i własności prywatnej, stanowi podstawę ustroju gospodarczego RP. Zakres i stopień urzeczywistniania zasad sprawiedliwości społecznej w praktyce uzależnione są przede wszystkim od decyzji wyrażonych w konstytucji, w ustawach tworzonych przez parlament oraz wynikają z rozstrzygnięć dokonywanych przez władzę wykonawczą, w tym głównie przez rząd. Innymi słowy, jeżeli zasady sprawiedliwości społecznej nie są urzeczywistniane w naszym państwie, to za ten stan rzeczy w pierwszej kolejności odpowiada władza ustawodawcza i wykonawcza, a nie władza sądownicza. Odpowiedzialność Sądu Najwyższego w zakresie urzeczywistnienia zasad sprawiedliwości społecznej w istocie ograniczona jest tylko do tej sfery jego działania, która sprowadza się do korzystania przezeń z władzy polegającej na interpretowaniu konstytucji, ustaw oraz innych aktów normatywnych. Dokonując wykładni tekstów prawa Sąd Najwyższy w odpowiednim zakresie i w odpowiedni sposób powinien uwzględniać to, co wynika z konstytucyjnej formuły powinności urzeczywistniania przez RP zasad sprawiedliwości społecznej (obecnie art. 2 Konstytucji RP). Staje on tu przed problemem, jak w ogóle pojmować zasady sprawiedliwości społecznej i to przy uwzględnieniu zmieniającego się kontekstu ustrojowego (inny kontekst ustrojowy zasady te miały w Konstytucji PRL, a inny mają w Konstytucji RP) oraz ich relacji do innych zasad i wartości wyrażonych w konstytucji.
Bez wątpienia szczególną rolę do odegrania zasady sprawiedliwości społecznej miały i mają w dziedzinie prawa pracy i prawa zabezpieczenia społecznego. Można je wiązać zwłaszcza ze sformułowaną przez Jana Pawła II zasadą prymatu prawa nad kapitałem czy często powtarzaną w doktrynie prawa pracy tezą o potrzebie ochrony pracownika jako słabszej strony stosunku pracy, czy też przewadze ochronnej funkcji prawa pracy nad jego funkcją organizacyjną. Można przywołać setki, jeżeli nie tysiące, orzeczeń Sądu Najwyższego, w których dokonując wykładni prawa pracy i prawa zabezpieczenia społecznego wprost lub pośrednio odwoływał się i odwołuje się on do tych ogólnych myśli i założeń, urzeczywistniając w ten sposób zasady sprawiedliwości społecznej. Za ten sposób i kierunek wykładni, określanej mianem propracowniczej, był przy tym nieraz szczególnie mocno – jak miało to np. miejsce w przypadku uznania tzw. pakietów socjalnych za źródła prawa pracy – krytykowany z pozycji liberalizmu gospodarczego. W sprawach z zakresu prawa pracy i prawa zabezpieczenia społecznego dominowały do tej pory zarzuty, które przy tym w pewnych przypadkach można uznać za częściowo usprawiedliwione, że orzecznictwo Sądu Najwyższego w zbyt dużym stopniu i zakresie dawało wyraz zasadom sprawiedliwości społecznej, z pogwałceniem innych zasad i wartości konstytucyjnych. Twierdzenie więc teraz, że Sąd Najwyższy gwałcił i gwałci zasady sprawiedliwości społecznej, niezależnie od tego, że jest gołosłowne, musi zostać uznane za zaskakujące, dziwaczne i niesprawiedliwe.
Z tysięcy orzeczeń Sądu Najwyższego wydanych od 1990 r. w sprawach z zakresu prawa pracy dla ilustracji przypomnieć tu można rozstrzygnięcia umacniające wolności i pozycję związków zawodowych oraz rolę porozumień zbiorowych, co bez wątpienia służyło i służy interesom pracowników. Z orzecznictwa tego wiadomo np. że zgodnie z zasadą wolności związkowej możliwa jest rejestracja związku zawodowego, którego nazwa jest zbliżona do innego związku, jeżeli tylko nazwa ta pozwala na identyfikację tego związku. Porozumienia zbiorowe (w tym tzw. pakty socjalne) stanowią źródła prawa, a to oznacza, że pracownicy mogą z nich bezpośrednio wywodzić swoje roszczenia przed sądem. Mogą się przed sądem pracy procesować również w sprawie zaliczek potrącanych z tytułu podatku, a także w sprawach akcji prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych. Wiadomo, że przestojem nie jest ograniczenie produkcji wywołane zmniejszeniem popytu na wyroby, a to ma korzystne znaczenie dla pracownika dochodzącego wynagrodzenia za gotowość do pracy. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika też, że przeznaczenie zysku w całości na kapitał zapasowy spółki nie pozbawia pracownika roszczeń o nagrody z zysku, czy też że odprawa należy się pracownikowi nie tylko wtedy, gdy związek między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury ma charakter przyczynowy ale także czasowy i funkcjonalny. W kwestii przywrócenia do pracy Sąd Najwyższy posłużył się wprawdzie formułą, że wypowiedzenie umowy o pracę jest „zwykłym” sposobem jej rozwiązania, mając na względzie między innymi to, że w przeciwieństwie do Konstytucji PRL Konstytucja z 1997 r. nie używa terminu „prawo do pracy”, ale jednocześnie uznał za zasadne stosowanie w tym zakresie wytycznych z 1985 r. w sprawie stosowania art. 45 k.p., które dokonały wykładni tego przepisu bez wątpienia w sposób korzystny dla pracowników.
Sędziowie Sądu Najwyższego przez bez mała 30 ostatnich lat oczywiście byli i są podzieleni w swoich ocenach i poglądach na temat tego, jak należy pojmować powinność urzeczywistniania zasad sprawiedliwości społecznej, w tym co do tego, kiedy i jak trzeba w wykładni prawa preferować interesy pracowników i ubezpieczonych. W mojej ocenie przez cały ten okres dominował propracowniczy kierunek wykładni prawa pracy i prawa ubezpieczeń społecznych, co oznacza, że raczej preferowane były i są zasady sprawiedliwości społecznej kosztem zasad i wartości liberalnych (liberalizmu gospodarczego), z powodu czego – jak wspomniałem – nierzadko Sądowi Najwyższemu czyniono zarzuty. Odmienne w pewnym stopniu wizje i koncepcje celów i wartości prawa pracy oraz prawa zabezpieczenia społecznego prowadziły nieraz – w mojej ocenie zbyt często – do rozbieżności w orzecznictwie Sądu Najwyższego i to była główna jego praktyczna słabość, a nie popełniany przezeń jakoby grzech naruszania zasad sprawiedliwości społecznej. Zdawać należy sobie wszakże sprawę z tego, że rozbieżność orzecznictwa Sądu Najwyższego jest swoistą ceną, którą trzeba zapłacić za niezależność sędziów. Sensowne jest poszukiwanie instrumentów, które nie gwałcąc niezawisłości sędziów, ograniczyłyby skalę rozbieżności w orzecznictwie. W tym kierunku nie zmierzają jednak przyjmowane rozwiązania. Idą one raczej w kierunku upolitycznienia działalności Sądu Najwyższego, co łatwo może sprawić – i co w przeszłości w ogóle było nie do pomyślenia – że sędziowie tego Sądu w dokonywanej wykładni prawa – podobnie jak było to w czasach PRL - będą starać się uwzględniać rzeczywiste lub domniemane dyrektywy i oczekiwania partii rządzącej, w tym to co i jak partia ta pojmuje przez urzeczywistnianie zasad sprawiedliwości społecznej. Grozi także to, że cześć sędziów w swoim orzecznictwie na uwadze będzie miała raczej idee i wskazania partii opozycyjnych, a to może pogłębić rozbieżność orzecznictwa i prowadzić do całkowitej degrengolady Sądu Najwyższego.
Walerian Sanetra
Inpost Paczkomaty | 14 zł |
Kurier Inpost | 14 zł |
Kurier FedEX | 14 zł |
Odbiór osobisty | 0 zł |
Darmowa dostawa | od 250 zł |
Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |