Praca i zabezpieczenie społeczne Nr 11/2008

W numerze:

Marek Zubik

Rzecznik Praw Obywatelskich w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawach z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia
Rok 2008 zamyka pierwsze dwudziestolecie istnienia Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce jako konstytucyjnego organu państwa mającego czuwać nad przestrzeganiem wolności oraz praw człowieka i obywatela. Konstytucja z 1997 r. określiła podstawowe regulacje dotyczące Rzecznika w rozdziale IX zatytułowanym "Organy kontroli państwowej i ochrony prawa". Jednocześnie ustawa zasadnicza w art. 80 przyznaje każdemu prawo wystąpienia do RPO o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej. Regulacje te łącznie podkreślają podstawowy zakres działania ombudsmana. Zasadniczym celem istnienia i działalności tego urzędu ma być czuwanie nad przestrzeganiem wszelkich określonych w prawie wolności i praw jednostki (zob. także art. 212 Konstytucji), a w przypadku stwierdzenia ich naruszenia pomoc jednostce, której wolności i prawa zostały złamane.

Commissioner for Civil Rights Protection in the Proceedings Before the Constitutional Tribunal Concerning Labour Law and Social Insurance
The year of 2008 commemorates the 20th anniversary of the establishment of the Commissioner for Civil Rights Protection in Poland. The fundamental aim of existence of that office is to guard the protection of all freedoms and rights of an individual which are prescribed in the law (art. 80 and art. 212 of the Constitution), and in case of finding those rights infringed, to provide individuals with any necessary assistance. One of the most important powers that the Commissioner is equipped with, from the very beginning of this office's existence in Poland, is a right to question the constitutionality of all normative acts before the Constitutional Tribunal. Among a total sum of 306 applications lodged with the Tribunal since the establishment of the Commissioner office, more than 10% concerned strictly understood matters of labour law and social insurance. The author presents five of the most important types of cases that were directed to the Constitutional Tribunal by the Commissioner and their significance in the field of labour law and social insurance. In the article three applications of the Commissioner were discussed in which the constitutionality of regulations differentiating the retirement age of women and men was effectively questioned. Lodging those application was due to the role of the Commissioner as an independent office, which monitors the observance of the principle of equality, and in particular the prohibition of discrimination between women and men in the field of labour law and social insurance. The author presents those applications of the Commissioner that enabled the constitutional court to give an opinion on the essence of social and economic rights prescribed by the Constitution. Furthermore, the article deals with the constitutionality of some regulations concerning different aspects of law of pensions and social benefits. Although the Constitutional Tribunal traditionally remains silent in regards to the right to so-called "earlier pension" and to the pre-retirement benefits, also those matters were discussed owing to applications of the Commissioner. Finally, the cases were analysed in which the Commissioner questioned labour law regulations, constitutionality assessment of which has changed as a result of the process of European integration.

Studia i opracowania

Borys Budka

Uprawnienia pracownika w razie naruszenia przez pracodawcę obowiązku ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych - artykuł dyskusyjny
Obowiązek pracodawcy ułatwiania pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych powszechnie uważany jest jedynie za powinność, której niewypełnienie nie rodzi dla pracodawcy żadnych negatywnych skutków. Autor stara się wykazać na podstawie przepisów kodeksu pracy, iż w niektórych sytuacjach naruszenie powyższego obowiązku może skutkować powstaniem po stronie pracownika określonych roszczeń względem pracodawcy. Zalicza do nich możliwość rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia oraz żądanie odpowiedniego odszkodowania z tego tytułu. Ten nieco kontrowersyjny pogląd może stanowić wstęp do szerszej dyskusji dotyczącej ewentualnych zmian legislacyjnych mających na celu dostosowanie obowiązków pracodawcy do realiów gospodarki wolnorynkowej.

Employee's rights in case of violation by the employer the duty to facilitate improvement by the employees their professional qualifications - controversial article
It is universally said that the employer's duty to facilitate employees improvement of their professional qualifications has no negative consequences for the employers in case of non-fulfilling it. The author tries to demonstrate, based on regulations of the Labour Code, that in some situations violation of the above duty can result in some definite claims for the employee in relation to the employer. Among them the possibility of termination of the employment relation without notice and the demand of the suitable indemnity from this title. This little controversial opinion can be introduction to wider discussion concerning possible legislative changes, targeting adaptation of the employer's duties to the realities of the free market economy.

Wykładnia i praktyka

Wioletta Witoszko

Odpowiedzialność pracodawcy w razie dochodzenia uzupełniających roszczeń cywilnoprawnych z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
Przedmiotem artykułu jest uzupełniająca odpowiedzialność pracodawcy na podstawie kodeksu cywilnego, jeżeli świadczenia z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, które otrzymał pracownik, są niewystarczające do pokrycia pełnej szkody spowodowanej przez wypadek przy pracy lub chorobę zawodową. Zarówno obecna ustawa wypadkowa, jak i kodeks pracy nie przewidują takiego rodzaju odpowiedzialności. W tym celu konieczne jest ustalenie, czy dopuszczalna oraz niezbędna jest uzupełniająca odpowiedzialność pracodawcy. Poprzednie ustawy wypadkowe z 1968 r. i z 1975 r. wyłączały prawo do uzupełniających świadczeń od pracodawcy, ale przewidywały one świadczenia wypłacane przez pracodawcę. Zgodnie z art. 2371 § 1 k.p. pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na chorobę zawodową, przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Tego rodzaju świadczenia mają charakter ryczałtowy, a więc nie pokrywają one pełnej szkody w każdej sytuacji. We wnioskach autorka formułuje pogląd, że osoba poszkodowana wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej może dochodzić uzupełniających świadczeń na podstawie prawa cywilnego, jeżeli uszczerbek na zdrowiu jest skutkiem naruszenia przepisów kodeksu cywilnego dotyczących odpowiedzialności.

The Liability of Employer in the Case of Vindication of Complementary Civil Claims on the Grounds of an Accident at Work or an Occupational Disease
The article aims to present the complementary liability of employer's on the grounds of the Civil Code if social insurance benefits which the employee gained on the basis of an accident at work or an occupational disease are insufficient to cover full damage resulted from the accident at work or the occupational disease. The Accident Act which is in force now and the Labour Code do not stipulate such a liability. Therefore, it is crucial to establish whether the complementary employer's liability is admissible and necessary. The previous Accident Acts of 1968 and 1975 excluded a right to complementary benefits from an employer, but both acts determined benefits paid by an employer. According to Article 2371 § 1 of the Labour Code an employee who suffers from an accident at work and an occupational disease shall be entitled to social security benefits. Such benefits are of lump - sum character so they do not cover full damage in every situation. In conclusions the author points out that the person who suffered any injury in an accident at work or due to an occupational disease may claim complementary benefits on the grounds of civil law if such a injury results from a breach of the Civil Code provisions on liability.

Piotr Wąż

Nadużycie prawa podmiotowego w stosunkach pracy w orzecznictwie Sądu Najwyższego
Nawiązanie stosunku pracy wiąże się z uzyskaniem przez jego strony określonych praw podmiotowych, które mogą być realizowane zarówno w trakcie jego trwania, jak i po jego zakończeniu. Mimo iż prawa te zostają przyznane stronom stosunku pracy wprost na podstawie konkretnych norm bądź z norm tych pośrednio wynikają, to jednak sposób korzystania z nich nie zawsze, w świetle tychże norm, będzie akceptowany. Korzystanie z posiadanych praw wymaga bowiem przestrzegania granic wyznaczonych za pomocą klauzul generalnych, o których mowa w art. 8 k.p. Klauzulami tymi są zasady współżycia społecznego i społeczno-gospodarcze przeznaczenie posiadanego prawa. Czynienie użytku ze swojego prawa w sposób sprzeczny z istotą klauzul generalnych jest uważane za nadużycie prawa i jako takie nie korzysta z ochrony prawnej. Treść art. 8 k.p. stanowi wierne powtórzenie treści art. 5 k.c. Stąd też przy dokonywaniu jego analiz, uwzględniając specyfikę stosunku pracy, można czerpać z dorobku piśmiennictwa cywilistycznego i orzecznictwa wypracowanego na tle stosunków cywilnoprawnych.

Abuse of Subjective Right in the Work Relations in Jurisdiction of the Polish Supreme Court
The rise of the work relation is connected with obtainment definite subjective right by each sides of this relation. The article treats about a way of executing these rights. Using of subjective rights requires to keep some border, which marks art. 8 Polish Labour Code. Author presents cases, which were recognised as an abuse of using subjective right in opinion of Polish Supreme Court.

Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich

Przegląd orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości WE w sprawach z zakresu prawa pracy za rok 2008 (zasada równego traktowania pracowników)

The Review of the Labour Law Jurisdiction in 2008

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

Akcje pracownicze - uchwała składu siedmiu sędziów z 15 października 2008 r., II PZP 10/08
The Worker's Shares- the Ruling of October 15th, 2008, II PZP 10/08

Stosowanie art. 38 i art. 45 k.p. do wypowiedzenia zmieniającego po rozwiązaniu układu zbiorowego pracy w razie niezawarcia nowego układu - uchwała składu siedmiu sędziów z 15 października 2008 r., III PZP 1 /08

The Application of art. 38 and art. 45 Labour Code to the Notice to Change the Terms of Work or Pay After the Termination of the Employee Collecitive Agreement in the Case of Not Signing a New One - the Ruling of October 15th, 2008, III PZP 1/08

Ochrona pracy kobiet

The Women's Work Protection

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy

Wynagrodzenia

Konsultacje i wyjaśnienia

Uprawnienia pracownicze związane z ciążą i wychowywaniem dzieci

Nowe przepisy

Przegląd obejmuje Dzienniki Ustaw od numeru 172 z 29 września 2008 r. do numeru 194 z 30 października 2008 r.

Wskaźniki i składki ZUS

Według stanu na 1 listopada 2008 r.