Najlepsze ceny Specjalne oferty dla członków klubu książki PWE Najtańsza dostawa

Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 4/2019

ISSN: 0032-6186
Liczba stron: 56
Rok wydania: 2019
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Format: A4
Pobierz numer
Cena artykułu
Wersja elektroniczna
16.00
Kup artykuł
Cena numeru czasopisma
59.90
Prenumerata roczna 2025 (12 kolejnych numerów)
960.00 zł
768.00
Najniższa cena z 30 dni: 768.00
960.00 zł
768.00
Najniższa cena z 30 dni: 768.00
Od numeru:
Prenumerata półroczna 2025 (6 kolejnych numerów)
480.00 zł
432.00
Najniższa cena z 30 dni: 432.00
480.00 zł
432.00
Najniższa cena z 30 dni: 432.00
Od numeru:

Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 4/2019 
Rok LX nr 4 (kwiecień) ISSN 0032-6186

 

NUMER DO POBRANIA

Spis treści/Content list

 

Artykuły

dr hab. prof. UMCS Teresa Liszcz

Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie

 e-mail: tliszcz@umcs.lublin.pl

 

Społeczna inspekcja pracy – niezbędny instrument społecznego (związkowego) nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy

DOI 10.33226/0032-6186.2019.4.1

Autorka uważa, wbrew poglądom niektórych innych przedstawicieli doktryny, że należy utrzymać społeczną inspekcję pracy, jako najważniejszy instrument społecznego nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy przez pracodawców i warunkami pracy, będący w istocie agendą związków zawodowych. Społeczni inspektorzy pracy, wybrani przez pracowników z ich grona, są świetnie obeznani z warunkami pracy w zakładzie i mogą skutecznie wspierać, a nawet w pewnym zakresie zastępować, działanie Państwowej Inspekcji Pracy. Konieczne jest jednak przyjęcie nowej ustawy o społecznej inspekcji pracy, ponieważ obowiązująca ustawa z 1950 r. zawiera wiele błędnych rozwiązań. W szczególności pracodawca nie powinien decydować o przyznaniu społecznemu inspektorowi wynagrodzenia z tytułu pełnienia tej funkcji ani go finansować, gdyż to uzależnia inspektora od pracodawcy.

Słowa kluczowe: społeczna inspekcja pracy, społeczny inspektor pracy, przestrzeganie prawa pracy, bezpieczeństwo i higiena pracy, pracodawca, związek zawodowy.

Social labour inspectorate – a necessary instrument of civil (trade union's) supervision over compliance with labour law

The author is of the opinion, contrary to views presented by some other scholars of labour law, that the social labour inspectorate must remain the most important instrument of civil supervision over employers' compliance with labour law and work conditions, actually constituting an agency of trade unions. Social labour inspectors, chosen by employees from among them, are well acquainted with working conditions at their workplace and can effectively support, and even to some extent replace, the activities of the State Labour Inspectorate. However, it is necessary to adopt a new Act on social labour inspection, as the currently applicable Act of 1950 contains many erroneous solutions. In particular, it should not be the employer who decide on granting the social inspector remuneration for performing this function or subsidising him or her, as this makes the inspector dependent on the employer.

Keywords: social labour inspectorate, social labour inspector, labour law compliance, occupational health and safety, employer, trade union.

Bibliografia

Bojanowski, W. (2001). Społeczny nadzór nad warunkami pracy. Materiał szkoleniowy., Warszawa: Wyd. Głównego Inspektoratu Pracy.

Gaza, Ł. (2006). Parasol ochronny przed zwolnieniami. Gazeta Prawna, portal „Waluty, com” z 2 kwietnia 2006 r.

Kozieł, W. (1988). Ustawa o społecznej inspekcji pracy. Komentarz. Warszawa.

Książek, D. (2016). Komentarz do ustawy o społecznej inspekcji pracy (komentarz do art. 3). W: W. Kozieł (red.), Zbiorowe prawo pracy. Komentarz. Warszawa.

Pettke, P. (2009). Społeczna inspekcja pracy - instytucja minionego czasu. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (8).

Rączka, K. (2008). Co dalej ze społeczną inspekcją pracy - felieton, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (9).

Rutkowski, T. (2005). Społeczny nadzór nad warunkami pracy. Informator. Warszawa.

Sanetra, W. (2001). Komentarz do ustawy o społecznej inspekcji pracy (komentarz do art. 3). W: W. Sanetra (red.), Prawo socjalne. Warszawa.

 

Studia i opracowania

dr Tatiana Wrocławska

University of Lodz, Faculty of Law and Administration, Department of Labour Law

ORCID: 0000-0001-6780-8897

e-mail: twroclawska@wpia.uni.lodz.pl

 

dr Ingrida Macernyte-Panomarioviene

Mykolas Romeris University (Lithuania)

ORCID: 0000-0003-0716-9354

e-mail: ingridam|mruni.lt| |ingridam|mruni.lt

Employment contracts after the reform of Lithuanian Labour Code

DOI 10.33226/0032-6186.2019.4.2

As the one of the main aim of the reform of Lithuanian labour law was indicated the need for providing more flexibility in employment relationships based on the Danish model of flexicurity, according to which the lower level of employment permanence is compensated by the system of effective benefits and facilities for employees in undertaking suitable work. This aim was accompanied by redefining of different instruments and legal regulations of individual labor law focused on fundamental changes related to employment protection and rights of dismissed employees, the types of employment contracts and working terms, as well as by introducing the new quality into collective labour relations. The changes introduced into Lithuanian labour law are along with the contemporary discussion on working standards in employment relationships and are demonstrating the new direction for development of Lithuanian labour law followed by Lithuanian legislator. Accordingly, the presented study is concentrated on legal analyses of the new types of employment contracts, which are aimed at providing more flexibility for parts of employment contracts accompanied by appropriate guarantees and security for employees.

Keywords: Lithuanian labour code, labour law reform, flexicurity, employment contracts, termination of employment contracts.

Umowy o pracę po reformie litewskiego kodeksu pracy

Jako jeden z głównych celów reformy litewskiego prawa pracy wskazywano potrzebę uelastycznienia stosunków zatrudnienia na wzór duńskiego modelu flexicurity, w ramach którego zmniejszenie gwarancji ochrony trwałości stosunków pracy pracowników jest rekompensowane efektywnym systemem świadczeń oraz łatwością pozyskiwania odpowiedniego zatrudnienia przez pracowników. Towarzyszyło temu przeredagowanie wielu instytucji i unormowań z zakresu indywidualnego prawa pracy, w tym zwłaszcza w zakresie trwałości zatrudnienia oraz uprawnień zwalnianych pracowników, rodzajów umów o pracę i warunków wykonywania pracy, a także wprowadzenie nowej jakości do regulacji zbiorowych stosunków pracy oraz uprawnień przedstawicieli pracowników. Zmiany dokonane w ramach reformy litewskiego prawa pracy wpisują się w dyskusję dotyczącą współczesnych standardów zatrudnienia pracowniczego oraz ukazują obrany przez ustawodawcę litewskiego nowy kierunek rozwoju prawa pracy: zdeterminowany postępem technologicznym i globalizacją oraz łączący większą elastyczność z systemem odpowiednich gwarancji pracowniczych. Autorki poddają analizie prawnej i ocenie unormowania określające nowe podstawy zatrudnienia pracowniczego.

Słowa kluczowe: litewski kodeks pracy, reforma prawa pracy, flexicurity, umowy o pracę, rozwiązywanie umów o pracę.

 

Bibliography

Davulis, T. (2017a). Lietuvos teisė, 1918-2018 m.: šimtmečio patirtis ir perspektyvos. Vilnius: Mykolo Romerio universitetas.

Davulis, T. (2017b). Darbo teisės rekodifikavimas Lietuvoje 2016–2017 m. Teisė, (104).

Davulis, T. (2017c). Main Features of the Lithuanian Labour Law Reform 2016. In. T. Davulis (ed.), Labour Law Reforms in Eastern and Western Europe. Brussels: Peter Lang.

Davulis, T. (2018). Lietuvos Respublikos darbo kodekso komentaras. Vilnius: VĮ Registrų centras.

Macernytė-Panomarioviene, I. (2005). Darbo sutarties rūšių išskyrimas ir jų nustatymas, Jurisprudencija, 74(66), https://www3.mruni.eu/ojs/jurisprudence/article/view/2982/2783.

Macernytė-Panomarioviene, I. (2015). Legality of conclusion of fixed–term employment contract in Lithuania. Jurisprudencija, 22(1).

Maciulaitis, V. (2013). Darbo santykių nutraukimas darbdavio iniciatyva nesant darbuotojo kaltės lankstumo ir saugumo aspektu. Daktaro disertacija: socialiniai mokslai (01S) teisė, V.: MRU.

Modelis. (2015). Darbo santykiu Lietuvos socialinio modelio, apimančio užimtumo didinimą, darbo santykių reglamentavimo tobulinimą ir socialinio draudimo tvarumą, sukūrimas, http://www.socmodelis.lt/wp-content/uploads/Modelis.pdf.

Zasciurinskas, M. (2016). LITEXIT. Nulinės darbo sutartys – nulinė gyvenimo kokybė, https://www.delfi.lt/news/ringas/politics/m-zasciurinskas-litexit-nulines-darbo-sutartys-nuline-gyvenimo-kokybe.d?id=71854982.

 

mgr Gabriela Gospodarek

Uniwersytet Warszawski, Wydział Prawa i Administracji, doktorantka w Katedrze Prawa Pracy i Polityki Społecznej

ORCID: 0000-0001-9048-443

e-mail: gabriela.gospodarek@gmail.com

 

Status „niezależnego” usługodawcy a trójpodmiotowy model świadczenia usług w gig economy – cz. 2

DOI 10.33226/0032-6186.2019.4.3

W pierwszej części artykułu, opublikowanej w numerze 2/2019 PiZS, scharakteryzowano oraz przedstawiono najważniejsze trendy opisujące zatrudnienie w sektorze gospodarki „na żądanie”. Część druga ma na celu ukazanie tendencji polegającej na stałym wzroście postępowań sądowych z zakresu gig economy, tak istotnych z perspektywy prawa pracy oraz sposobu podejścia sądów do przedstawionych tam zagadnień prawnych. Autorka szczegółowo analizuje dwa najważniejsze i najbardziej komentowane postępowania sądowe przeciwko pionierowi w sektorze gig economy, przedsiębiorstwu Uber, które dotyczyły błędnej klasyfikacji osób zaangażowanych w ten rodzaj zatrudnienia. Wymienia również szereg innych postępowań sądowych dotyczących tego zagadnienia, ukazując specyfikę prawidłowego rozgraniczenia statusu prawnego osoby samozatrudnionej (niezależnego usługodawcy) od standardowego pracownika.

Słowa kluczowe: niezależny usługodawca, błędna klasyfikacja, gig economy, Uber, ukryte zatrudnienie, niestandardowe formy zatrudnienia, platforma internetowa, aplikacja, gospodarka na żądanie, spory sądowe.

The status of ‘independent contractor’ in the light of three-party model of providing services in the gig economy - part 2

In the first part of this article, published in the issue 2/2019 PiZS, the Author characterized and presented the overriding trends related to employment in the “on-demand” economy sector. The second part aims to show the tendency of a constant growth in court proceedings concerninggig economy sector, that are of great importancefrom the labour law perspective and also the courts’s approach in solvinglegal issues outlined there. The Author gives detailed overview of two most important and most disputed court cases from the gig economy sector related to misclassification of people engaged in this form of employment, against Uber. The Author mentions also a number of other legal proceedings deliberating on this problem, reflecting the peculiarities of correct distinction of the legal status of independent contractor in comparison to classic employee.

Keywords: independent contractor, misclassification, gig economy, Uber, disguised employment relationships, nonstandard employment, platform, app, on-demand economy, legal proceedings.

Bibliografia

Cherry, M.A. (2016). Gig Economy: Settlements Leave Labor Issues Unsettled. Saint Louis University School of Law. Legal Studies Research Paper Series, (9), https://doi.org/10.2139/ssrn.2776213

Davidov, G. (2005). Who is a Worker? Industrial Law Journal, 34, http://www.academia.edu/17924962/Who_is_a_Worker, https://doi.org/10.1093/ilj/34.1.57

Foucault, M. (1975). Nadzorować i karać: Narodziny więzienia. Warszawa.

Nyombi, Ch. (2015). A response to the challenges posed by the binary divide between employee and self-employed. International Journal of Law and Management, 57, http://www.emeraldinsight.com/doi/abs/10.1108/IJLMA-03-2013-0012?journalCode=ijlma, https://doi.org/10.1108/IJLMA-03-2013-0012

Osborne, H. (2016). Uber loses right to classify UK drivers as self-employed. The Guardian z 28 października 2016, https://www.theguardian.com/technology/2016/oct/28/uber-uk-tribunal-self-employed-status

Prassl, J. (2017). Pimlico Plumbers, Uber Drivers, Cycle Couriers, and Court Translators: Who is a Worker? Oxford Legal Studies Research Paper, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2948712

Rosenblat, A. Stark, L. (2016). Algorithmic Labor and Information Asymmetries: A Case Study of Uber’s Drivers. International Journal Of Communication, 10(27).

Ross, H. (2015). Ridesharing's House Of Cards: O'Connor v. Uber Technologies, Inc. and the viability of Uber’s Labor Model In Washington. Washington Law Review, 90(3).

Williams D. i in. (2014). A Guide to UK Employment Law 2014. Over 15 years’ experience of one thing. Rapid change. Kemp Little, http://www.kemplittle.com/cms/document/Guide_to_UK_Employment_Law.pdf

 

Wykładnia i praktyka

 

dr Michał Miłosz

Uniwersytet Gdański, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Postępowania Administracyjnego i Sądowoadministracyjnego

ORCID: 0000-0001-5633-9941

e-mail: m.milosz|prawo.ug.edu.pl| |m.milosz|prawo.ug.edu.pl

dr Justyna Świątek-Rudoman

Uniwersytet Gdański, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Pracy

ORCID: 0000-0001-8752-1279

e-mail: jrudoman|prawo.ug.edu.pl| |jrudoman|prawo.ug.edu.pl

Nowe ramy prawne stosowania przez pracodawcę monitoringu wizyjnego w zakładzie pracy

DOI 10.33226/0032-6186.2019.4.4

Wraz z rozpoczęciem bezpośredniego obowiązywania ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO) i wejściem w życie 25 maja 2018 r. zmian w kodeksie pracy istotnym zmianom uległy ramy prawne stosowania monitoringu wizyjnego przez pracodawców w zakładzie pracy. Nowe przepisy określają m.in. cele, dla jakich może zostać wprowadzony monitoring przez pracodawcę, obszar, który może zostać objęty monitoringiem, okres przechowywania zarejestrowanych danych, zasady wprowadzenia monitoringu przez pracodawcę oraz ciążące na pracodawcy obowiązki informacyjne związane z wprowadzeniem monitoringu. Autorzy analizują i oceniają nowe uregulowania prawne stosowania monitoringu wizyjnego przez pracodawcę.

Słowa kluczowe: monitoring wizyjny, prywatność pracownika, jawność przetwarzania danych pracownika.

New legal framework for usage of video surveillance by an employer at the work place

With the application of the Regulation (EU) 2016/679 of the European Parliament and of the Council of 27 April 2016 on the protection of naturalpersons with regard to the processing of personal data and on the freemovement of such data, and repealing Directive 95/46/EC (General Data Protection Regulation) and in consequence the entry in toforce the amendments to the Labor Code on 25 May 2018, the legal framework for the usage of video surveillance by employers at the work place has changed considerably. The new regulations define, among others, purposes in which the video surveillance can be implemented by the employer; an are at hat can be monitored; the period of storage of recorded data; rules and information duties for the entering the video surveillance imposed to the employer. The authors present and discuss the new legal framework for the usage of video surveillance by an employer at the work place.

Keywords: video surveillance/monitoring, the right to privacy in the workplace, transparency of employee data processing.

 

Bibliografia

Fajgielski, P. (2018). Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz. Warszawa. 

Jaśkowski, K. Maniewska, E. (2018). Komentarz do art. 22². W: K. Jaśkowski, E. Maniewska, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy. LEX (30.11.2018).

Kuba, M. (2018a). Komentarz do art. 22².W: K.W. Baran (red.), Kodeks pracy. Komentarz. LEX (30.11.2018).

Kuba, M. (2018b). Komentarz do art. 88. W: E. Bielak-Jomaa, D. Lubasz (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz. Warszawa.

Miłosz, M. (2017).Obowiązki informacyjne administratora związane ze zbieraniem danych osobowych w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych osobowych. W: H. Wolska (red.), Ochrona danych osobowych. Przegląd Naukowy Disputatio, XXIV(2).

Nerka, A. (2018). Komentarz do art. 88. W: M. Sakowska-Baryła (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych. Komentarz. Warszawa.

Sokół, J. (2017). Postulat wprowadzenia do porządków prawnych państw członkowskich szczególnych zasad ochrony danych osobowych kadrowych. W: M. Kawecki, T. Osieja (red.), Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Wybrane zagadnienia. Warszawa.

Wujczyk, M. (2012). Prawo pracownika do ochrony prywatności. Warszawa.

 

dr hab. Piotr Prusinowski

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Prawa i Administracji

ORCID: 0000-0002-5805-9908

e-mail: Piotr.prusinowski|uwm.edu.pl| |piotr.prusinowski|uwm.edu.pl

Okresy odpoczynku a naruszenie dóbr osobistych pracownika

DOI 10.33226/0032-6186.2019.4.5

Naruszenie dobowego lub tygodniowego okresu odpoczynku postrzegane jest jako uchybienie dobrom osobistym. Problem w tym, że gwarancje z art. 132 i 133 k.p. nie zostały skutecznie zabezpieczone. Odpowiedzialność karna (za wykroczenie) nie jest efektywna. Wobec konieczności wykazania szkody nieskuteczna okazuje się również odpowiedzialność deliktowa lub kontraktowa. W rezultacie, najprościej egzekwować przekroczenie normatywnych okresów odpoczynku przez odwołanie się do art. 24 § 1 k.c. w związku z art. 448 k.c. Zadośćuczynienie za naruszenie dóbr osobistych warunkowane jest jednak funkcją kompensacyjną, a ta nie daje się pogodzić z potrzebą sankcjonowania naruszenia okresów odpoczynku. Na tym tle  w orzeccznictwie może dochodzić do nieprawidłowości.

Słowa kluczowe: okres odpoczynku, urlop wypoczynkowy, zadośćuczynienie, pracownik, dobro osobiste.

Rest periods and infringement of employee's personal interests

Violation of a daily or weekly rest period is perceived as a breach of personal interests. The problem is that the guarantees provided for in Articles 132 and 133 of the Labour Code have not been properly secured. Criminal liability (for an offence) is not effective. Since it is necessary to show the damage, tort or contractual liability also prove to be ineffective. As a consequence, the simplest way to enforce the exceedance of normative rest periods is to refer to Article 24 § 1 of the Civil Code in connection with Article 448 of the Civil Code. Compensation for the infringement of personal interests, however, is conditioned by the compensatory function, which is incompatible with the need to sanction the infringement of rest periods. Such a background may give rise to irregularities in the case-law.

Keywords: rest period, annual leave, compensation, employee, personal interests.

 

Bibliografia

Driczinski, S. (2006). Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 23 czerwca 2005 r. (II PK 265/04) w sprawie zaliczania poszczególnych okresów podróży służbowej do czasu pracy. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (7).

Jankowiak, J. (2011). Glosa do wyroku SN z dnia 18 sierpnia 2010 r., II PK 228/09. Orzecznictwo Sądów Polskich, (9).

Jaśkowski, K. Maniewska, E. (2006). Kodeks pracy. Komentarz. Kraków.

Kubot, Z. (2007). Dni wolne od pracy za dyżury medyczne. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (11).

Kubot, Z. (2008). Specyfika dyżurów medycznych. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (1).

Kulig, K. (2015). Prawo pracownika do odpoczynku dobowego. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).

Lewandowski, H. (2008). Dyżur medyczny - uwagi na kanwie wyroku Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2002 r., I PK 263/05. Monitor Prawa Pracy, (1).

Liszcz, T. (2007). Ochrona prywatności pracownika w relacjach z pracodawcą. Monitor Prawa Pracy, (1).

Rycak, M. (2017). Czas pracy a ochrona życia rodzinnego pracowników. W: M. Szabłowska-Juchniewicz, B. Rutkowska, A. Napiórkowska (red.), Tendencje rozwojowe indywidualnego i zbiorowego prawa pracy. Księga Jubileuszowa Profesora Grzegorza Goździewicza. Toruń.

Polskich, (4).

Samol, S. (2005). Glosa do wyroku SN z dnia 23 czerwca 2005 r., II PK 265/04. Orzecznictwo Sądów Polskich, (11).

Sobczyk, A. (2010). Glosa do uchwały SN z dnia 3 czerwca 2008 r. Orzecznictwo Sądów Stefański, K. (2006). Okresy odpoczynku w kodeksie pracy. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (1).

Stefański, K. (2013). Czas pracy. Warszawa.

Szewczyk, H. (2018). Klauzula opt-out a ochrona życia i zdrowia pracowników wykonujących zawody medyczne. W: T. Kuczyński, A. Jabłoński (red.), Prawo pracy i prawo zabezpieczenia społecznego. Teraźniejszość i przyszłość. Księga Jubileuszowa Profesora Zdzisława Kubota. Warszawa.

Wujczyk, M. (2012). Prawo pracownika do ochrony prywatności. Warszawa.

 

dr Anna Piszczek

Uniwersytet Łódzki, Wydział Prawa i Administracji, Katedra Prawa Pracy

ORCID:0000-0001-9967-6796

e-mail: apiszczek|wpia.uni.lodz.pl| |apiszczek|wpia.uni.lodz.pl

Przeciwdziałanie nadużyciom w zatrudnieniu tymczasowym

DOI 10.33226/0032-6186.2019.4.6

Autorka dokonuje analizy i oceny części regulacji odnoszących się do zatrudnienia tymczasowego, a mianowicie ograniczenia czasu zatrudnienia tymczasowego oraz kwestii związanych ze świadczeniem pracy tymczasowej na podstawie umowy prawa cywilnego. Zdaniem autorki rozwiązania wprowadzone ostatnią nowelizacją przepisów ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, która weszła w życie 1 czerwca 2017 r., dają nadzieję na wyeliminowanie zjawiska pozostawania danej osoby w długotrwałym zatrudnieniu tymczasowym, jednak nie wszystkie zasługują na aprobatę.

Słowa kluczowe: zatrudnienie tymczasowe, odpowiedzialność agencji pracy tymczasowej i pracodawcy użytkownika, ochrona wykonawców pracy tymczasowej.

Prevention of the abuses in temporary employment

This study paper analyses the regulations applicable to the temporary employment - limiting the time of temporary employment and issues related to the provision of temporary work under a civil law contract. The article embraces the amendment to the Temporary Workers Employment Act, which took effect on 1 June, 2017. According to the author, the solutions adopted by the legislator give hope to eliminate the phenomenon of staying in long-term temporary  employment, however, not all deserve approval.

Keywords: temporary employment, responsibility of the temporary work agency, responsibility of the user undertaking, temporary workers protection.

 

Bibliografia

Drzewiecka, E. (2004). Agencje pracy tymczasowej – trójstronny charakter zatrudnienia. Monitor Prawa Pracy, (2).

Garbacik, A. (2004). Zatrudnienie pracowników tymczasowych. Polityka Społeczna, (1).

Łapiński, K. (2009). Umowa o pracę na czas określony z pracownikiem tymczasowym. Warszawa: Biblioteka Monitora Prawa Pracy.

Makowski, D. (2003). Zatrudnianie pracowników tymczasowych. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (12).

Makowski, D. (2006). Praca tymczasowa jako nietypowa forma zatrudnienia. Warszawa: Difin.

Makowski, D. (2007). Prawne aspekty zatrudnienia tymczasowego. W: M. Dobrowolska (red.), Być albo nie być czasownikiem. Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.

Mrozowska, M. (2004). Pracownicy tymczasowi - od zgłoszenia do zatrudnienia. Prawo Pracy, (7-8).

Małysz, F. (2007). Zatrudnianie pracowników tymczasowych. Prawo Pracy, (5).

Paluszkiewicz, M. (2017). Zatrudnienie tymczasowe po nowelizacji. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (11).

Piszczek, A. (2016). Odrębności podporządkowania pracownika w nietypowych umownych stosunkach pracy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Rotkiewicz, M. (2010). Zatrudnianie pracowników tymczasowych. Warszawa: C. H. Beck.

Sobczyk, A. (2005). Ustawa o zatrudnianiu pracowników tymczasowych. Komentarz. Zakamycze.

Strusińska–Żukowska, J. (2003). Pracownicy tymczasowi – zasady zatrudniania. Prawo Pracy, (12).

 

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego

 

dr Eliza Maniewska

Uniwersytet Warszawski

e-mail: e.maniewska@wpia.uw.edu.pl

Molestowanie seksualne w miejscu pracy

Autorka referuje szeroko jeden z najnowszych wyroków Sądu Najwyższego (wyrok z 7 listopada 2018 r., II PK 229/17), w którym Sąd Najwyższy po raz pierwszy obszernie odniósł się do zagadnienia molestowania seksualnego w miejscu pracy.

Słowa kluczowe: dyskryminacja w zatrudnieniu, molestowanie seksualne.

Sexual harassment in the workplace

The author refers broadly to one of the latest Supreme Court verdicts (judgment of 7 November 2018, II PK 229/17), in which for the first time the Supreme Court referred extensively to the issue of sexual harassment in the workplace.

Keywords: discrimination in employment, sexual harassment.

 

Bibliografia

Golat, R. (2000). Uprawdopodobnienie w procesie cywilnym. Gazeta Prawna, (80).

Góral, Z. (2017). Zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu pracowniczym. WKP.

Iżykowski, M. (1980). Charakterystyka prawna uprawdopodobnienia w postępowaniu cywilnym. Nowe Prawo, (3).

Siedlecki,W. Świeboda, Z. (2004). Postępowanie cywilne, Zarys wykładu. Warszawa.

 

Poniższe stałe rubryki nie mają charakteru artykułów naukowych/Permanent columns below do not have the status of scientific articles

 

Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy

 

Umowa na okres próbny

 

Nowe przepisy

 

Przegląd Dzienników Ustaw z 2019 r. od poz. 412 do poz. 592

Czy państwo ma własne pieniądze?

Ostatnio, zwłaszcza z ust niektórych polityków, można dość często usłyszeć zdanie, że państwo nie ma własnych pieniędzy, a pieniądze, które przeznacza na określone cele w ramach prowadzonej polityki, nie są jego pieniędzmi, lecz pieniędzmi podatników. Jest w tym wiele prawdy, ale rzecz staje się mniej oczywista, jeżeli na problem spojrzeć bardziej analitycznie i z uwzględnieniem złożoności oraz wieloznaczności zjawisk i kategorii ekonomicznych oraz prawnych, wchodzących w tym przypadku w rachubę.

Sformułowane pytanie przypomina mi spór o dopuszczalność drogi sądowej w sprawach pobrania podatku od wynagrodzenia za pracę w związku z tezą, że skoro istnieje możliwość kwestionowania decyzji podatkowych na drodze postępowania administracyjnosądowego, to wobec tego odliczenie podatku dochodowego od wynagrodzenia za pracę nie może stanowić przedmiotu sprawy przed sądem pracy. W sporze tym używany był między innymi argument, że wierzytelność publicznoprawna z tytułu podatku od wynagrodzenia za pracę powstaje na rzecz państwa (Skarbu Państwa) z mocy samego prawa, skutkiem czego jego prawo do określonej części należności przysługującej od pracodawcy jako wynagrodzenie za pracę powstaje bezpośrednio (pierwotnie) na rzecz państwa i wobec tego w ogóle nie należy się pracownikowi; w istocie w tej części niejako od samego początku (pierwotnie) jest to zarobek państwa, a nie pracownika. W konsekwencji też odliczenie z wynagrodzenia za pracę zaliczki na podatek dochodowy nie oznacza przeniesienia własności określonych należności pieniężnych z pracownika na państwo, lecz stanowi jedynie operację o charakterze techniczno-rachunkowym. Argumentację tę wspierano przy tym rozumowaniem, w myśl którego bez stworzenia odpowiednich warunków przez państwo (bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, system edukacyjny, infrastruktura i zapewnienie jej funkcjonowania itp.) uzyskanie przez pracownika zarobku byłoby niemożliwe bądź co najmniej wysoce utrudnione. W określonym więc zakresie w wartości wyrażanej przez wynagrodzenie za pracę w części mieści się też wartość, która wynika z określonych działań (nakładów) ze strony państwa. W tym też sensie i zakresie pobierając podatek państwo niczego pracownikowi nie zabiera, lecz jedynie uzyskuje własność tego, co jest następstwem jego własnych nakładów i wysiłków, a nie efektem pracy pracownika.

Wspomniany spór znalazł rozstrzygnięcie w początku lat dziewięćdziesiątych ub. wieku w uchwale Sądu Najwyższego, w której opowiedział się on za dopuszczalnością drogi sądowej w sprawach zaliczek od wynagrodzenia za pracę na podatek dochodowy. Pośrednio dano w nim wyraz stanowisku, że wynagrodzenie bezpośrednio (pierwotnie) w całości stanowi własność pracownika, której w części zostaje on pozbawiony (zostaje z niej wywłaszczony) na mocy ustanowionych przez państwo przepisów podatkowych, a nie z tej racji, iż to państwo w części niejako jest współtwórcą wartości wynikających z pracy pracownika. Współcześnie pogląd taki wydaje się oczywisty, ale warto pamiętać, że nie zawsze tak było. Wynagrodzenie stanowi w całości odpowiednik pracy pracownika, czy – w innym ujęciu – zasadniczo ekwiwalent tworzonych przez jego pracę wartości. Własność wynagrodzenia (wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za pracę) bezpośrednio (pierwotnie) w całości przypada pracownikowi. W tym sensie i w tym zakresie można też mówić, że państwo nie ma własnych pieniędzy, a te, którymi dysponuje, „pochodzą z naszych podatków”. To nie państwo świadczy pracę, za którą należy się wynagrodzenie, jakkolwiek – z drugiej strony – tworzenie przez nie warunków umożliwiających i ułatwiających uzyskiwanie dochodu z pracy stanowi słuszny tytuł dla nakładania podatków i przejmowania przez nie części dochodów uzyskiwanych przez podatników (w tym osób otrzymujących wynagrodzenie za pracę).

Państwo zasadniczo nie ma pieniędzy, które są bezpośrednio efektem jego pracy czy działalności gospodarczej, a w każdym razie nie dotyczy to pieniędzy ściąganych w formie podatków. W tym zakresie trafne więc jest zawołanie niektórych polityków, że państwo nie ma swoich pieniędzy, a jedynie dysponuje naszymi. W sensie prawnym podatki w istocie oznaczają przeniesienie własności (wywłaszczenie) podatników na państwo, co oznacza uzyskanie przez nie prawa do określonych środków pieniężnych. W przypadku podatku z wynagrodzenia za pracę oznacza to pozbawienie pracownika własności części jego środków pieniężnych i przeniesienie jej na państwo. Gdyby w tym przypadku państwo miało być jedynie dysponentem (przekaźnikiem) środków, które formalnie nadal należą do podatnika, to trudno byłoby wyjaśnić np. dlaczego pieniądze przekazywane na mocy obowiązujących przepisów z budżetu państwa stanowią własność podmiotów, do których są adresowane. Nie może więc ulegać wątpliwości, że pieniądze ściągnięte w formie podatków w sensie prawnym stanowią własność państwa, co wszakże wcale nie oznacza, że to państwo, a nie obywatele je wypracowali.

W art. 87 § 1 k.p. mowa jest o „odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy” i odróżnia się ją od potraceń z wynagrodzenia za pracę. Stwarza to sugestię, że ustalanie podatku od wynagrodzenia za pracę jest zabiegiem wyłącznie typu techniczno-rachunkowego, który nie jest związany ze zmianą podmiotu własności. Innymi słowy, ustalając wysokość zaliczki na podatek od wynagrodzenia za pracę niczego nie potrącamy z wynagrodzenia za pracę (niczego z niego nie odejmujemy), lecz jedynie stwierdzamy, że w określonym zakresie własność przypada państwu, a nie pracownikowi. Trzeba przyznać, że w ten sposób bliscy jesteśmy koncepcji (powrotowi do koncepcji), wedle której kwota wynikająca z przepisów o podatku z wynagrodzenia za pracę pierwotnie należy do państwa, a nie do pracownika, choć w przepisach nazywana jest wynagrodzeniem za pracę (w części określanej jako - brutto), a więc że w istocie nie jest to wynagrodzenie za pracę, ale od samego początku przedmiot własności państwa, nietrafnie w tym zakresie jedynie określony mianem wynagrodzenia za pracę. W moim przekonaniu należałoby zmienić dotychczasową terminologię na taką, która wyraźnie akcentuje, że w wyniku zastosowania przepisów podatkowych następuje zmiana podmiotu własności i przejścia jej z pracownika na państwo, przy założeniu, iż pierwotnym nabywcą prawa do wynagrodzenia jest pracownik, a nabywcą wtórnym - w zakresie wynikającym z prawa podatkowego - państwo. Zamiast o „odliczeniu” z powodzeniem można i należałoby w tym przypadku mówić o „potrąceniu”, zwłaszcza że ten drugi termin w prawie pracy ma szersze znaczenie niż w prawie cywilnym.

Z powyższych wywodów - jak sądzę - w wystarczającym stopniu wynika, że hasło, iż państwo (rząd) nie ma własnych pieniędzy, jakkolwiek ideologicznie, propagandowo i częściowo także teoretycznie uzasadnione, stanowi wszakże dość poważne uproszczenie. Dochodzi do tego to, że państwo może i jest różnie pojmowane, ma różne oblicza i wymiary. W szczególności bywa utożsamiane z obywatelami (społeczeństwem), co wyraża między innymi powiedzenie, że państwo jest bogate bogactwem swoich obywateli. Często państwo jest identyfikowane z aparatem państwowym, jako szerzej lub węziej pojmowaną strukturą organizacyjną, nieraz łącznie z publicznymi podmiotami gospodarczymi. Ich działalność często przynosi wymierne efekty gospodarcze i wpływy do budżetu. Organy państwa świadczą określone usługi administracyjne czy sądowe, każąc sobie za nie płacić. Same zresztą je narzucają i ustalają ich cenę, podobnie jak i w przypadku różnego rodzaju grzywien oraz innych kar pieniężnych. Trudno w tym przypadku powiedzieć, że są to dochody uzyskiwane przez obywateli, a nie bezpośrednio przez państwo. To więc, że tak lub inaczej pojmowane państwo ma własne pieniądze, jest czymś znanym oraz uznanym przez wieki i wyraża się między innymi w podziale jego działalności na sferę imperium i sferę dominium. Problemem jest jednak to, jak szerokie są to sfery i jak mają się one do siebie wzajemnie. W gospodarce rynkowej zasadniczym źródłem dochodu państwa nie są zyski z działalności przedsiębiorstw państwowych, a podatki. Ideologiczny i propagandowy sens zawołania, że państwo nie ma własnych pieniędzy, a ma tylko nasze podatki, w moim przekonaniu wart jest akcentowania, o ile służy temperowaniu nadmiernych apetytów elit rządzących w dążeniu do poszerzania sfery imperium państwa i w konsekwencji także jego dominium. Niech państwo będzie bogate przede wszystkim bogactwem swoich obywateli, a nie bogactwem swoich instytucji publicznych, które jest tylko o tyle usprawiedliwione, o ile pełni funkcję służebną, a nie autonomiczną względem bogactwa tych pierwszych.

Walerian Sanetra

Kurier Inpost 14 zł
Kurier FedEX 14 zł
Inpost Paczkomaty 14 zł
Odbiór osobisty 0 zł
Darmowa dostawa od 250 zł
Darmowa dostawa w Klubie Książki od 200 zł