Reakcja polityki podatkowej państw Grupy Wyszehradzkiej na kryzys wywołany pandemią COVID-19

The article is the result of research on the response of the tax policy of the Visegrad Group (V4: Poland, Czechia, Slovakia, Hungary) to the crisis related to COVID-19. The research methodology was based on thorough and comprehensive analysis of legislative changes (that is, legal acts) that have been introduced in all the countries. The initial analysis of the fiscal policy conditions in these individual countries indicated a variety of possibilities in terms of shaping their tax-related activities. The article analyses changes in taxes signalled by the V4 countries right before COVID-19 as well as changes made in order to counteract the effects of the pandemic. The diversity and specificity of tax policy measures adopted in each V4 country allow to draw conclusions. Each state has introduced their own tax policy adjusted to the specific character of the country. The changes were made under time pressure, which often affected the effectiveness of the adopted tax measures. The effects of the changes introduced to each tax policy were not systemically coordinated.

Artykuł jest efektem badań nad reakcją polityki podatkowej państw Grupy Wyszehradzkiej (V4) na kryzys związany z pandemią COVID-19. Przeprowadzona na wstępie analiza uwarunkowań polityki fiskalnej występujących w poszczególnych państwach wskazała na różnorodne możliwości w zakresie kreowania działań na gruncie podatkowym. W artykule analizowane są zmiany w sferze opodatkowania sygnalizowane przez państwa grupy V4 w przededniu COVID-19, jak również dokonywane w efekcie przeciwdziałania skutkom pandemii. Różnorodność i specyfika działań w ramach polityki podatkowej w poszczególnych państwach V4 pozwala sformułować wnioski i konkluzje. Każdy kraj prowadził własną politykę podatkową dostosowaną do swojej specyfiki. Zmiany zostały wprowadzone pod presją czasu, co często wpływało na skuteczność przyjętych środków podatkowych. Skutki zmian dokonywanych w każdej polityce podatkowej nie były skoordynowane systemowo.

Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania CIT w Polsce w latach 2016–2019

Massive social spending programs embarked by the Government of Poland after 2015 generated pressures to improve tax collection. On top of the well-publicized campaign aimed at narrowing substantial 'VAT gap', fiscal authorities announced substantial progress in countering CIT avoidance, including international profits shifting. Indeed, over the 2016–2019 period nominal CIT revenues — stagnating for previous four years — increased by nearly 50% (from 1.4% to 1.7% of GDP). The purpose of this article is to examine the reasons for the increase in CIT revenues using the analysis of aggregated statistical data, including a set of data on 'large' CIT taxpayers (over EUR 50 million in revenues). The analysis shows that before 2019 the improvement was a micro- rather than macroeconomic effect, with just 30 companies accounting for almost 40% of the net effect. Moreover, those 30 companies were hardly the paragons of international CIT avoidance — for example, the group included the largest State Owned Enterprises (SOE). On the contrary, in 2019 improved CIT collection was achieved by the small and medium taxpayers. All in all, the obtained results suggest that there are no reasons for complacency, as the problem of CIT avoidance by multinationals remains unsolved.

Programy masowych wydatków socjalnych rozpoczęte przez polski rząd po 2015 r. wytworzyły presję na poprawę ściągalności podatków. Oprócz dobrze nagłośnionej kampanii mającej na celu zmniejszenie znacznej „luki VAT” władze fiskalne ogłosiły znaczne postępy w przeciwdziałaniu unikaniu podatku CIT, w tym przerzucaniu zysków w ramach międzynarodowych korporacji. Rzeczywiście, w latach 2016–2019 nominalne dochody z CIT wzrosły o prawie 50% (z 1,4% do 1,7% PKB). Celem niniejszego artykułu jest zbadanie przyczyn wzrostu przychodów z CIT z wykorzystaniem analizy zagregowanych danych statystycznych, także zbioru danych dotyczących „dużych” podatników CIT (ponad 50 mln euro przychodów). Z analizy wynika, że przed 2019 r. poprawa była efektem „mikro”, a nie „makroekonomicznym”, przy czym zaledwie 30 firm odpowiadało za prawie 40% efektu netto. Co więcej, te 30 przedsiębiorstw/ podatników nie odpowiadało za międzynarodowe unikanie CIT — na przykład w tej grupie znalazły się największe przedsiębiorstwa państwowe (spółki Skarbu Państwa). Wręcz przeciwnie, w 2019 r. poprawę ściągalności CIT osiągnęli mali i średni podatnicy. W sumie uzyskane wyniki sugerują, że nie ma powodów do samozadowolenia, ponieważ problem unikania CIT przez międzynarodowe koncerny pozostaje nierozwiązany.

Przedmiotem artykułu jest spółka holdingowa wykorzystywana przez podmioty powiązane kapitałowo transgranicznie. Wykorzystanie tego mechanizmu jest istotnym rozwiązaniem wykorzystywanym w strategiach optymalizacji podatkowej. Efektywność podatkowa tego rozwiązania jest ściśle związana z wybranymi jurysdykcjami podatkowymi w Europie. Niewątpliwie jest to rozwiązanie nowatorskie i mające charakter hybrydowy.

W artykule poddany został analizie wieloaspektowy charakter wykorzystywania spółki holdingowej. Specyfika ustawodawstw podatkowych w poszczególnych państwach europejskich (ze szczególnym uwzględnieniem rajów podatkowych) będzie miała kluczowe znaczenie dla efektywności podatkowej spółki holdingowej.