Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 06/2024

Artykuł dotyczy obowiązku transmitowania niektórych programów telewizyjnych przez przedsiębiorców telekomunikacyjnych, określanego powszechnie jako must carry. Cel opracowania polega na ocenie zakresu i sposobu realizacji tego obowiązku w związku z próbą jego zmiany rządowym projektem ustawy. Kwestie sporne dotyczące tego obowiązku koncentrują się wokół zakresu i charakteru programów objętych obowiązkową transmisją oraz umieszczenia tych programów w przewodniku po programach i na pilocie telewizyjnym. Dyskusja dotycząca tego projektu i jego zaniechanie skłaniają do formułowania propozycji dostosowania obowiązku transmisyjnego ustalonego w roku 2011 do celów tej instytucji i warunków jej stosowania wynikających z prawa unijnego, doświadczeń innych państw UE i praktyki krajowej oraz uwarunkowań polskiego rynku telewizyjnego.

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie i omówienie nowo wprowadzonych zmian do ustawy – Prawo bankowe w zakresie instytucji outsourcingu bankowego (outsourcingu w działalności bankowej). Zarówno doktryna przedmiotu, regulacje prawa Unii Europejskiej, jak i wieloletnie doświadczenie, w tym krytyka w stosowaniu dotychczasowych przepisów w sektorze bankowym, zmobilizowały projektodawcę do zaprezentowania, a następnie uchwalenia nowelizacji. Problematyka regulacji outsourcingu bankowego jest doniosła nie tylko dla teorii prawa, ale także – a może przede wszystkim – dla praktyki prawa. W artykule zaprezentowano jednocześnie wykładnię i sposób zastosowania wprowadzonych zmian. Autor zasadniczo ocenia je pozytywnie, niemniej jednak co do niektórych z nich formułuje uwagi krytyczne i proponuje dalsze postulaty zmian de lege ferenda. W artykule zastosowano dwie główne metody badawcze. Po pierwsze, metodę dogmatyczną polegającą na interpretacji przepisów prawa, w tym również poprzez wykładnię historyczną i prawno-porównawczą oraz, po drugie, metodę ekonomicznej analizy prawa, gdyż problematyka outsourcingu bankowego jest silnie powiązana z naukami ekonomicznymi i o zarządzaniu.

W dniu 28.11.2023 r. mija dwadzieścia lat od wejścia w życie ustawy z 28.10.2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Rocznica ta stanowi dobrą okazję, aby dokonać oceny sposobu funkcjonowania tej ustawy w polskim porządku prawnym w ciągu minionych 20 lat, na podstawie dostępnych danych statystycznych. Punktem wyjścia do rozważań jest teza, że ustawa ta nie ma żadnego znaczenia praktycznego i stanowi jedynie instrument fasadowy. Analiza przeprowadzona w artykule potwierdza tę tezę – ustawa z 2002 r. nie jest de facto stosowana. W związku z tym w artykule postuluje się zmianę odpowiednich rozwiązań prawnych, wskazując kierunek pożądanych modyfikacji.

Celem artykułu jest przedstawienie relacji między ochroną pauliańską dochodzoną przez wierzyciela a bezskutecznością czynności prawnej przewidzianą w prawie upadłościowym. Z przeprowadzonej analizy wynika, że bezskuteczność czynności w stosunku do masy upadłości ma inną treść niż bezskuteczność w stosunku do wierzyciela, przede wszystkim dlatego, że w drugim przypadku celem bezskuteczności jest ochrona konkretnej wierzytelności. Wniosek ten, jak również konkluzja, że przedmiot czynności dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli nie wchodzi do masy upadłości, pozwalają na stwierdzenie, że wierzyciel jest uprawniony do wytoczenia i popierania powództwa pauliańskiego także po ogłoszeniu upadłości dłużnika. Mimo istnienia takiej możliwości obowiązujące przepisy dają pierwszeństwo ochronie ogółu wierzycieli przed ochroną jednego z nich. Uznanie czynności upadłego za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości (z mocy ustawy lub w wyniku orzeczenia) powoduje, że przedmiot zaskarżonej czynności jest traktowany tak, jakby wchodził do masy upadłości. Wierzyciel traci wówczas możliwość wystąpienia ze skargą pauliańską, a jeżeli dysponuje uprzednio uzyskanym wskutek takiej skargi prawomocnym wyrokiem, nie może go wykorzystać w postępowaniu egzekucyjnym prowadzonym na jego rzecz.

Zastosowanie artykułu 102 TFUE jako prawnego instrumentu kontroli koncentracji ex post w świetle wyroku TSUE w sprawie C-449/21 Towercast

It has become accepted in existing practice that the principal instrument for the control of concentrations with a Community dimension is the mechanism provided for in Regulation 2004/139/EC. Its essence is the EC's prior control of concentrations assessed from the perspective of a significant impediment of effective competition in the common market or a substantial part of it. In contrast, concentrations which did not exceed the quantitative thresholds stipulated under EU or national law generally remained outside the control system. However, a certain change of approach in this respect has been introduced in the judgment of the Court of Justice of the European Union in case C-449/21 Towercast (ECLI:EU:C:2023:207). It confirms the NCAs' capacity to apply Article 102 TFEU when assessing concentrations that lack a 'community' or even 'national' character under ex post control. However, this issue may raise certain doubts, as past practice has indicated that the provisions on the prohibition of abuse of a dominant position for the assessment of a given concentration were applied incidentally and concerned a different legal context. Accordingly, the objective of this paper is to clarify the mutual relations between the provisions arising from the Regulation and the TFEU, including, in particular, their legal nature, functions, objectives and effects.

W dotychczasowej praktyce przyjęło się, że podstawowym instrumentem kontroli koncentracji o wymiarze wspólnotowym jest mechanizm przewidziany w rozporządzeniu 2004/139/WE. Jego istotą jest dokonywana przez KE uprzednia kontrola koncentracji oceniana z perspektywy znacznego zakłócenia konkurencji na wspólnym rynku lub znacznej jego części. Koncentracje natomiast, które nie przekraczały progów ilościowych przewidzianych w prawie unijnym czy krajowym, zasadniczo pozostawały poza systemem kontroli. Pewną zmianę podejścia w tym zakresie przynosi jednak wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-449/21 Towercast. W praktyce potwierdza on możliwość zastosowania (przez krajowe organy ochrony konkurencji) art. 102 TFUE w celu oceny koncentracji niemających przymiotu „wspólnotowych” czy nawet „krajowych” w trybie kontroli ex post. Kwestia ta jednak może budzić pewne wątpliwości, ponieważ dotychczasowa praktyka wskazywała, iż przepisy dotyczące zakazu nadużywania pozycji dominującej do oceny danej koncentracji stosowane były incydentalnie i dotyczyły innego stanu prawnego. Celem artykułu jest zatem wyjaśnienie wzajemnych relacji pomiędzy przepisami wynikającymi z rozporządzenia a TFUE, w tym zwłaszcza ich charakteru prawnego, funkcji, celów oraz skutków.

Przedmiot niniejszego opracowania stanowi problem dopuszczalności posiadania przez osoby, które nie dysponują prawem do wykonywania jednego z prawniczych zawodów, udziałów majątkowych w formach organizacyjnych dedykowanych wykonywaniu działalności polegającej na świadczeniu pomocy prawnej. Mając na uwadze rozwiązania przyjęte w prawie polskim oraz w prawie niemieckim, udzielona zostanie również odpowiedź na pytanie, czy restrykcje odnoszące się do zakazu udziału osób niemających prawa wykonywania działalności zawodowej polegającej na świadczeniu pomocy prawnej mogą stanowić naruszenie swobód rynku wewnętrznego, w tym zwłaszcza swobód przepływu kapitału, świadczenia usług oraz przedsiębiorczości. Powyższe zagadnienie pozostaje w związku z pytaniem prejudycjalnym, skierowanym w 2023 r. przez Bawarski Sąd Adwokacki do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dotyczącym ewentualnego naruszenia prawa europejskiego poprzez stosowanie zakazu własności udziałów osób trzecich w ramach struktur służących wykonywaniu zawodów prawniczych.

W komentowanej uchwale Naczelny Sąd Administracyjny stanął przed koniecznością rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego w przedmiocie temporalnego zakresu stosowania przepisu art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy o szczególnych zasadach usuwania skutków prawnych decyzji reprywatyzacyjnych dotyczących nieruchomości warszawskich, wydanych z naruszeniem prawa. W niniejszym opracowaniu przyjęto, inaczej niż uczynił to NSA w sentencji uchwały, że okoliczności określone w art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy mogą stanowić przesłankę do uchylenia decyzji reprywatyzacyjnej jedynie w sytuacji, gdy miały one miejsce po dniu wejścia w życie tej ustawy. Zdaniem glosatora takie dyrektywy postępowania wynikają z istoty stosowanej w praktyce orzeczniczej sądów administracyjnych konstrukcji stosunku administracyjnoprawnego oraz charakteru sankcyjnego decyzji administracyjnych wydawanych na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 6 powołanej ustawy.