O „fałszywych” wytycznych EBA i prawdziwym celu nadzorczego soft law w sprawie nadzoru nad produktem i zarządzania nim

W artykule autorka zaakcentowała najważniejsze kwestie wynikające z nadzorczego soft law, bazując na przykładzie wytycznych EBA w sprawie zasad nadzoru nad produktem i zarządzania nim. Przedmiotowe wytyczne są bardzo ważnym elementem współczesnej polityki ochrony klientów usług finansowych w UE, która ma być przede wszystkim skuteczna. Z uwagi na to w pewnym sensie są one wyjątkowe. Niemniej przed sądem krajowym zaskarżył je Francuski Związek Banków, w efekcie czego TSUE wyrokiem z 15.07.2021 r., C-911/19, orzekł że są one ważnymi unijnymi aktami prawa miękkiego, choć niewywołującymi wiążących skutków prawnych, i wydano je zgodnie z prawem.

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi, że unijne akty soft law, obejmujące materię nadzoru finansowego, mogą być różnie stosowane i interpretowane nie tylko przez adresatów, ale również przez sądy (trybunały) krajowe, instytucje administracji publicznej czy organy wchodzące w skład krajowych sieci bezpieczeństwa finansowego. Pożądane jest więc, aby na poziomie unijnym ukształtował się jednolity, współczesny pogląd w tym przedmiocie, do czego — w ocenie autorki — skłania obszerne uzasadnienie opinii rzecznika generalnego TSUE, przedstawione 15.04.2021 r. w sprawie C-911/19. Zwłaszcza że sam fakt zaskarżenia wytycznych EBA jest novum w prawie rynku finansowego.

Bibliografia/References

Literatura/Literature

Brummer, C. (2015). Soft law and the Global Financial System. Rule making in the 21st century, Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/cbo9781316423875

Fedorowicz, M. (2013). Nadzór nad rynkiem finansowym Unii Europejskiej. Difin.

Fedorowicz, M., & Nieborak, T. (2020). Tworzenie i stosowanie prawa rynku finansowego. W: D. Kornobis-Romanowska (red.), Prawo rynku wewnętrznego. System prawa Unii Europejskiej. Tom 7. C.H.Beck.

Kern, A. (2016). The role of soft law in the legalization of international banking supervision: A conceptual approach. University of Cambridge. Working Paper, (168).

Lastra, R., & Bodellini, M. (2018). Soft law and sovereign debt. Konferencja w Genewie, 7–8.11.2018, UNCTAD.

Monkiewicz, J., & Monkiewicz, M. (2019). W poszukiwaniu nowego paradygmatu ochrony konsumentów na rynkach finansowych. W: J. Monkiewicz (red.), E. Rutkowska-Tomaszewska (red.), Ochrona konsumenta na polskim i międzynarodowym rynku finansowym. Wolters Kluwer.

Nadolska, A. (2016). Granice europeizacji regulacji i nadzoru nad rynkiem finansowym UE. Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, 1(49).

Nadolska, A. (2021). Soft law w regulacji rynku finansowego w Polsce: rekomendacje, wytyczne i lista ostrzeżeń publicznych. C.H.Beck.

Taylor, M. (1995). Twin Peaks: A regulatory structure of a new century. Centre for the Study of Financial Innovation.

Weber, R. (2012). Overcoming the hard law/soft law dichotomy in times of (financial) crisis, Journal of Governance and Regulation, 1(1). https://doi.org/10.22495/jgr_v1_i1_p1

 

Akty prawne/Legal acts

Dyrektywa 2002/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 16.12.2002 r. w sprawie dodatkowego nadzoru nad instytucjami kredytowymi, zakładami ubezpieczeń oraz przedsiębiorstwami inwestycyjnymi konglomeratu finansowego i zmieniająca dyrektywy Rady 73/239/EWG, 79/267/EWG, 92/49/EWG, 92/96/EWG, 93/6/EWG i 93/22/EWG oraz dyrektywy 98/78/WE i 2000/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. UE L z 2003 r., nr 35, s. 1 ze zm.).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2366 z 25.11.2015 r. w sprawie usług płatniczych w ramach rynku wewnętrznego, zmieniająca dyrektywy 2002/65/WE, 2009/110/WE, 2013/36/UE i rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 oraz uchylająca dyrektywę 2007/64/WE (Dz.U. UE L z 2015 r., nr 337, s. 35 ze zm.).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z 23.04.2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U. UE L z 2008 r., nr 133, s. 66 ze zm.).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/110/WE z 16.09.2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności przez instytucje pieniądza elektronicznego oraz nadzoru ostrożnościowego nad ich działalnością, zmieniająca dyrektywy 2005/60/WE i 2006/48/WE oraz uchylająca dyrektywę 2000/46/WE (Dz.U. UE L z 2009 r., nr 267, s. 7 ze zm.).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE z 26.06.2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, zmieniająca dyrektywę 2002/87/WE i uchylająca dyrektywy 2006/48/WE oraz 2006/49/WE (Dz.U. UE L z 2013 r., nr 176, s. 338 ze zm.).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/17/UE z 4.02.2014 r. w sprawie konsumenckich umów o kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi i zmieniająca dyrektywy 2008/48/WE i 2013/36/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 1093/2010 (Dz.U. L 60 z 28.02.2014, s. 34).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/49/UE z 16.04.2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów (Dz.U. UE L z 2014 r., nr 173, s. 149 ze zm.).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/92/UE z 23.07.2014 r. w sprawie porównywalności opłat związanych z rachunkami płatniczymi, przenoszenia rachunku płatniczego oraz dostępu do podstawowego rachunku płatniczego (Dz.U. UE L z 2014 r., nr 257, s. 214).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1093/2010 z 24.11.2010 r. w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Nadzoru (Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego), zmiany decyzji nr 716/2009/WE oraz uchylenia decyzji Komisji 2009/78/WE (Dz.U. UE L z 2010 r., nr 331, s. 12 ze zm.).

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z 26.06.2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. UE L z 2013 r., nr 176, s. 1 ze zm.).

 

Inne źródła/Other sources

EBA. (2016). Wytyczne dotyczące zasad nadzoru nad produktami i ustaleń zarządczych dla produktów bankowości detalicznej.

EBA/GL/2015/18, 22.03.2016. https://www.eba.europa.eu/documents/10180/1412678/EBA-GL-2015-18+Guidelines+on+product+oversight+and+Governance_PL.pdf/b0bf150d-2f9d-4c52-ab45-5738e2e380be (pobrano 11.05.2021 r.).

EBA. (2019). Policy advice on the Basel III Reforms: operational risk. EBA-Op-2019-09b, 2.08.2019. https://www.eba.europa.eu/sites/default/documents/files/documents/10180/2886865/5db69327-7d3f-4e6c-9ac9-fc54430781eb/Policy%20Advice%20on%20Basel%20III%20reforms%20-%20Operational%20Risk.pdf?retry=1 (pobrano 11.05.2021).

EBA. (2020). Second EBA Report. On the application of the guidelines on Product oversight and governance (POG) arrangements (EBA/GL/2015/18). EBA/REP/2020/28. https://www.eba.europa.eu/sites/default/documents/files/document_library/Publications/Reports/2020/935640/Second%20EBA%20report%20on%20the%20application%20of%20the%20POG%20guidelines%20arrangements.pdf (pobrano 11.05.2021).

EIOPA. (2016). Wstępne wytyczne dotyczące ustaleń w zakresie nadzoru nad produktem i zarządzania nim pomiędzy zakładami ubezpieczeń a dystrybutorami ubezpieczeń. EIOPA-BoS-16/071. https://www.eiopa.europa.eu/sites/default/files/publications/eiopa_guidelines/pl-_pog_gls.pdf (pobrano 11.05.2021).

ESA. (2013). Joint Position of the ESA on Manufacturers’ Product Oversight & Governance Process. JC-2013-77. https://www.esma.europa. eu/-sites/default/files/library/2015/11/jc-2013-77_pog_-_joint_position_0.pdf (pobrano 11.05.2021).

ESMA. (2018a). Decyzja ESMA nr 2018/795 z 22.05.2018 r. o tymczasowym zakazie wprowadzania do obrotu, dystrybucji lub sprzedaży opcji binarnych klientom detalicznym w Unii, zgodnie z art. 40 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 600/2014 (Dz.U. UE L z 2018 r., nr 136, s. 31).

ESMA. (2018b). Wytyczne dotyczące wymogów w zakresie zarządzania produktami zgodnie z MIFID II. ESMA35-43-620, 5.02.2018. https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/library/esma35-43-620_guidelines_on_mifid_ii_product_governance_requirements_0.pdf (pobrano 11.05.2021).

Opinia rzecznika generalnego TSUE z 19.04.2021 r. wydana w sprawie C-911/19.

Wyrok TSUE z 15.07.2021 r., C-911/19, Dz.U. UE C. 2021/382/3.