Obiektywizacja odpowiedzialności deliktowej podmiotów leczniczych — przyczynek do dyskusji na tle wybranych orzeczeń sądowych

Celem publikacji jest analiza aktualnych kierunków orzeczniczych w zakresie obiektywizacji odpowiedzialności deliktowej podmiotów leczniczych. Autorka zwraca uwagę na nowe obszary tej odpowiedzialności, rozwijające dotychczasową konstrukcję czynu niedozwolonego. W pierwszej kolejności przedstawia ramy prawne odpowiedzialności deliktowej podmiotów leczniczych oraz ich ubezpieczycieli. Następnie prezentuje orzeczenia, w których coraz częściej podstawą odpowiedzialności, obok błędu medycznego, staje się naruszenie praw pacjenta. Autorka, nie negując linii judykatury prowadzącej do upodmiotowienia pacjenta, jednocześnie wyraża zastrzeżenia w stosunku do tych orzeczeń, w których następuje zasądzenie zadośćuczynienia tytułem naruszeń praw pacjenta niejako automatycznie, bez zbadania winy podmiotu leczniczego, ewentualnie bez weryfikacji tego, czy doszło do wyrządzenia odrębnego czynu powodującego krzywdę. Niezależnie od powyższego autorka zwraca uwagę na brak asekuracji ubezpieczyciela w przypadku naruszeń praw pacjenta, co nie wydaje się być zjawiskiem pożądanym z punktu widzenia bezpieczeństwa prawnego podmiotu leczniczego oraz pacjenta.

Bibliografia/References

Literatura/Literature

Bagińska, E. (2005). Glosa do wyroku SN z dnia 29.10.2003 r., III CK 34/02. Orzecznictwo Sądów Polskich, (4), poz. 54.

Banaszczyk, Z. (2018). Formy prowadzenia działalności leczniczej. W: L. Bosek, M. Safjan (red.), System prawa medycznego. Tom 1. Instytucje prawa medycznego. Warszawa: C.H.Beck.

Bączyk-Rozwadowska, K. (2008). Błąd lekarski w świetle doktryny i orzecznictwa sądowego. Prawo i Medycyna, (3), 26–45.

Bączyk-Rozwadowska, K. (2013). Odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone przy leczeniu. Toruń: TNOiK.

Borysiak, W. (2018). Czynność prawna jako podstawowe źródło stosunku prawa medyczne, W: L. Bosek, M. Safjan (red.), System prawa medycznego. Tom 1. Instytucje prawa medycznego. Warszawa: C.H.Beck.

Drozdowska, U. (2007). Cywilnoprawna ochrona praw pacjenta. Warszawa: C.H.Beck.

Drozdowska, U. (2019). O przedmiocie i charakterze prawnym spraw rozstrzyganych przez Wojewódzkie Komisje do spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych. Forum Prawnicze, (5), 69–86.

Drozdowska, U. (2021). Zadośćuczynienie w razie naruszenia prawa pacjenta do informacji o alternatywnej metodzie wykonania zabiegu operacyjnego. Glosa do wyroku SA w Poznaniu z dnia 8.3.2018 r., I ACa 917/17. Gdańskie Studia Prawnicze, (1), 167–179.

Granecki, P. (2005). Obiektywizacja odpowiedzialności deliktowej (uwagi systemowe na tle odpowiedzialności za szkody medyczne). Prawo i Medycyna, (1), 42–46.

Janiszewska, B. (2017). O zadośćuczynieniu za naruszenie praw pacjenta. Monitor Prawniczy, (15).

Janiszewska, B. (2020). Ochrona poufności pacjenta z perspektywy prawa cywilnego. Białostockie Studia Prawnicze, (2), 11.

Krupa-Lipińska, K. (2016), Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 15.04.2015 r., I ACa 816/14. Prawo i Medycyna, (2), 130–140.

Lackoroński, B. (2017). Komentarz do art. 415 k.c. W: K. Osajda (red.), Komentarz do Kodeksu Cywilnego. Warszawa: Legalis.

Marek, Z. (2007), Błąd medyczny. Odpowiedzialność etyczno-deontologiczna i prawna lekarza. Kraków: Wydawnictwo Medyczne.

Nesterowicz, M. (2006). Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z 30.12.2003 r., I C 110/02. Prawo i Medycyna, (1), 116–124.

Nesterowicz, M. (2012). Glosa do wyroku SN z dnia 3.12.2009 r., II CSK 337/09. Prawo i Medycyna, (2), 122–128.

Nesterowicz, M. (2015). Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 18.09.2013 r., I ACa 355/13. Prawo i Medycyna, (2), 194–200.

Nesterowicz, M. (2017). Prawo medyczne. Komentarze i glosy do orzeczeń sądowych. Wyd. 3. Warszawa: Wolters Kluwer.

Nesterowicz, M. (2019). Prawo medyczne. Wyd. XII. Toruń: TNOiK.

Nesterowicz, M. (2020). Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 16.03.2017 r., I ACa 621/16. Przegląd Prawa Medycznego, (1/3).

Sadowska, J. (2014). Status prawny wojewódzkich komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych. Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny, (2), 84–85.

Safjan, M. (1991). Współczesne tendencje i dylematy odpowiedzialności cywilnej lekarza. Przegląd Sądowy, (3).

Safjan, M. (1998). Prawo i medycyna. Ochrona praw jednostki a dylematy współczesnej medycyny. Warszawa: Instytut Wymiaru Sprawiedliwości.

Serwach, M. (2018). Ochrona ubezpieczeniowa pacjentów przed negatywnymi skutkami leczenia. Kraków: Medycyna Praktyczna.

Sroka, T. (2020). Finansowanie świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych. W: D. Bach-Golecka, R. Stankiewicz (red.), System Prawa Medycznego. Tom 3. Organizacja systemu ochrony zdrowia. Warszawa: C.H.Beck.

Śmieja, A., Machnikowski, P. (2018). Czyny niedozwolone. W: A. Olejniczak (red.), System Prawa Prywatnego. Tom 6. Prawo zobowiązań — cześć ogólna. Warszawa: C.H.Beck.

Świderska, M. (2011). Zgoda uprawnionego a postępowanie przed wojewódzkimi komisjami odszkodowawczymi. W: E. Kowalewski (red.), Kompensacja szkód wynikłych ze zdarzeń medycznych. Problematyka cywilnoprawna i ubezpieczeniowa. Toruń: TNOiK.

Wałachowska, M. (2019). Ubezpieczenia medyczne a ostatnie tendencje w orzecznictwie dotyczącym kompensacji tzw. szkód medycznych. W: E. Bagińska, W. W. Mogilski, M. Wałachowska, M. P. Ziemniak (red.), O dobre prawo dla ubezpieczeń. Księga Jubileuszowa Profesora Eugeniusza Kowalewskiego. Toruń: TNOiK.

 

Akty prawne/Legal acts

Ustawa z 23.04.1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020, poz. 1740).

Ustawa z 30.08.1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2007 r. poz. 89, ze zm.).

Ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2020, poz. 514).

Ustawa z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 849).

Ustawa z 30.04.2010 r. o instytutach badawczych (t.j. Dz.U. z 2020, poz. 1383).

Ustawa z 15.04.2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz.U. z 2020, poz. 295).

Ustawa z 28.04.2011 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2011, nr 113, poz. 66).

Ustawa z 6.03.2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021, poz. 162).

Rozporządzenie Ministra Finansów z 19.04.2019 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 866).

 

Inne źródła/Other sources

Pismo nr 1387 z 7.03.2012 r., w sprawie ustawy o działalności leczniczej oraz zmiany ubezpieczenia obligatoryjnego na dobrowolne, VII/1387/2012, sejm.gov.pl, Legalis.