Dekomunizacja służby cywilnej i urzędów państwowych

Celem tekstu jest analiza przepisów przewidujących dekomunizację służby cywilnej i urzędów państwowych, wprowadzonych ustawą z 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz niektórych innych ustaw. W tekście bronię trzech tez. Po pierwsze, argumentuję, że regulacje te stanowią kolejny etap postępującej zmiany modelu polskiej lustracji z instrumentu klaryfikacji historycznej, w którym sankcje przewidziane są wyłącznie za złożenie fałszywego oświadczenia lustracyjnego, w kierunku mechanizmu odpłaty, w którym osoby związane z poprzednim ustrojem nie mogą pełnić funkcji publicznych. Po drugie, twierdzę, że regulacje te naruszają Konstytucję RP i prawo międzynarodowe. Po trzecie, uważam, że sądy pracy, rozpatrując ewentualne roszczenia przywrócenia do pracy lub zasądzenia odszkodowania, powinny odmówić zastosowania przepisów wprowadzonych tą nowelizacją.

Czarnota, A. (2007). The Politics of the Lustration Law in Poland, 1989–2006. W: A. Mayer-Rieckh i P. de Greiff (Red.). Justice as Prevention: Vetting Public Employees in Transitional Societies. Social Science Research Council, 222–258.

European Commission for Democracy through Law (2015). Final Opinion on the Law on Government Cleansing (Lustration Law) of Ukraine, CDL-AD(2015)012.

Garlicki, L. (2016). Sądy a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Przegląd Sądowy, 7–8, 7–25.

Grabarczyk, M. (2021). Pasikowski's 'Pigs' as an Illustration of Vetting in a Transitional Society. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 26(1), 100–111.

Grzegorczyk, P. (2006). Skutki wyroków Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w krajowym porządku prawnym. Przegląd Sądowy 6, 3–42.

Hermann, M. (2012). Derogacja w analizach teoretycznoprawnych. Ars boni et aequi.

Kaczyński, J. (2011). Polska naszych marzeń. Akapit.

Koncewicz, T.T. (2016). "Emergency Constitutional Review": thinking the unthinkable? A Letter from America. VerfBlog, 29.03.2016, https://verfassungsblog.de/emergency-constitutional-review-thinking-the-unthinkable-a-letter-from-america/

Kosař, D. (2008). Lustration and Lapse of Time Dealing with the Past in the Czech Republic. European Constitutional Law Review, 4, 460–487.

Krotoszyński, M. (2015). Ustawodawstwo lustracyjne wobec upływu czasu. Forum Prawnicze, 6, 83–100.

Krotoszyński, M. (2017). Modele sprawiedliwości tranzycyjnej. Wydawnictwo Naukowe UAM.

Krotoszyński, M. (2021). Lustracja w Polsce po 2015 r. Zmiana modelu i problemy konstytucyjne. Przegląd Konstytucyjny, 4, 116–142.

Mikuli, P. (2018). Doktryna konieczności jako uzasadnienie dla rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw Polsce. Gdańskie Studia Prawnicze, 40, 635–648.

Płażek, S. (2019). Wygaśnięcie stosunków pracy z mocy prawa w administracji publicznej. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 2, 22–27.

Přibáň, J. (2007). Oppressors and Their Victims: The Czech Lustration Law and the Rule of Law. W: A. Mayer-Rieckh i P. de Greiff (Red.). Justice as Prevention: Vetting Public Employees in Transitional Societies. Social Science Research Council, 308–346. RPO (2023).

Pismo Rzecznika Praw Obywatelskich do Marszałka Senatu RP z 8 maja 2023 r., III.7041.3.2023.AD/AS, https://bip.brpo.gov.pl/ sites/default/files/2023-05/Do_Senatu_sluzba_cywilna_prl _wygaszanie_stosunkow_pracy_8.05.2023_0.pdf

Švarca, I. (2012). Transitional Justice Mechanisms Applied by Latvia in Its Transition From Communist Regime. Hitotsubashi Journal of Law and Politics, 40, 59–85.

Szewczyk, H. (2018). Podstawowe problemy reformy zatrudnienia członków korpusu służby cywilnej Krajowej Administracji Skarbowej. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, 4, 19–26.

UN Human Rights Committee (1996). General Comment No. 25(57). CCPR/C/21/Rev.1/Add.7.

UN Human Rights Committee (2016). Views adopted by the Committee under article 5(4) of the Optional Protocol, concerning communication No. 2062/2011 [M.K. et al. v. Slovakia]. CCPR/C/116/D/2062/2011.

Wilke, C. (2007). The Shield, the Sword, and the Party: Vetting the East German Public Sector. W: A. Mayer-Rieckh i P. de Greiff (Red.). Justice as Prevention: Vetting Public Employees in Transitional Societies. Social Science Research Council, 348–400.