Ograniczanie ekspozycji jednostek na ryzyka społeczne jest pożądane z perspektywy indywidualnej i państwa. Kluczowym czynnikiem decydującym o poziomie zabezpieczenia przed skutkami ryzyk społecznych jest forma zatrudnienia. Celem artykułu jest wskazanie, czy osoby o niższym poziomie ochrony w systemie ubezpieczeń społecznych cechują się niższym zaufaniem do ZUS, bardziej indywidualistyczną postawą życiową, lub niższym poziomem wiedzy o systemie emerytalnym – a także, czy słabszemu zabezpieczeniu towarzyszą działania kompensacyjne. Odpowiedź na te pytania umożliwiło przeprowadzenie analizy statystycznej w oparciu o dane jednostkowe z badania ZUS Wiedza i postawy wobec ubezpieczeń społecznych. W jej świetle, osoby o najwyższym poziomie ochrony są również tymi, które cechują się najwyższym poziomem wiedzy o mechanizmach systemu zabezpieczenia, natomiast osoby z najwyższym lub najniższym poziomem ochrony cechuje lekka dominacja postawy wspólnotowej nad indywidualistyczną. Zaufanie do ZUS nie różni się istotnie statystycznie między grupami o różnych poziomach zabezpieczenia. Spośród działań kompensacyjnych, dobrowolne oszczędzanie wyraźnie częściej jest notowane wśród osób o niskim zaufaniu do ZUS, natomiast epizod pracy za granicą częściej dotyczył osób o ponadprzeciętnym poziomie wiedzy. W wybranych podgrupach ujawniają się luki w zabezpieczeniu społecznymi, które mogłaby skompensować polityka publiczna.

Efektywność inwestycyjna dodatkowych planów emerytalnych a czynniki makroekonomiczne

The adequacy of old-age pension systems depends on the efficiency of retirement plans offered to individuals. The purpose of this study was to identify which macroeconomic factors influence the investment efficiency of voluntary pension funds and employee pension funds in Poland. We verified whether there is any relationship between the rates of return of voluntary and employee pension funds and selected macroeconomic factors. We found that nominal and real rates of return of employee pension funds depend on the WIG rate of return. In case of voluntary pension funds higher nominal rates of return resulted from both more aggressive investment policy and better competencies of asset managers. The research findings are relevant for social policy as they provide useful information how to tailor investment policy of supplementary pension plans to better achieve the social and economic goals of the old-age pension system.

Adekwatność systemu emerytalnego zależy od efektywności planów emerytalnych, w których uczestniczą osoby indywidualne. W artykule zbadano, które czynniki makroekonomiczne miały wpływ na efektywność inwestycyjną dobrowolnych funduszy emerytalnych oraz pracowniczych funduszy emerytalnych w Polsce. Sprawdzono, czy istnieją zależności pomiędzy stopą zwrotu wymienionych planów a wybranymi wskaźnikami makroekonomicznymi. Ustalono, że nominalne i realne stopy zwrotu pracowniczych funduszy emerytalnych są dodatnio skorelowane z wartością indeksu WIG, a najwyższe nominalne stopy zwrotu osiągnęły dobrowolne fundusze emerytalne charakteryzujące się zarówno bardziej agresywnym portfelem inwestycyjnym, jak i lepszymi kompetencjami zarządzających. Wyniki analizy dostarczają cennych wniosków dla polityki społecznej w obszarze definiowania polityki inwestycyjnej planów emerytalnych, tak aby skuteczniej osiągać cele społeczne i ekonomiczne stawiane przed systemem emerytalnym.

Jedną z form dodatkowych indywidualnych planów emerytalnych (IKE i IKZE) jest umowa rachunku oszczędnościowego zawierana przez bank z wykorzystaniem wzorców umownych. Bankowe wzorce umów o indywidualne produkty emerytalne mogą jednak zawierać klauzule niedozwolone, w szczególności w zakresie zmian oprocentowania, podstaw pobierania, ustalania wysokości i dokonywania zmian pobieranych przez banki opłat. Celem artykułu jest identyfikacja oraz analiza ryzyka braku zgodności i jego dalszych negatywnych konsekwencji zarówno dla banku, jak i dla indywidualnych oszczędzających z uwagi na nieodpowiedniość treści umów bankowych produktów emerytalnych. Wskazano, że aktualnie stosowane przez banki wzorce umów o indywidualne rachunki emerytalne mogą skutkować dla instytucji bankowych sankcjami prawnymi i ekonomicznymi z uwagi na klauzule abuzywne występujące w tych wzorcach. W analizie zastosowano następujące metody badawcze: ekonomiczną i prawną analizę zasad funkcjonowania bankowych produktów emerytalnych, krytyczną analizę piśmiennictwa, orzecznictwa SOKIK i wpisów do rejestru NKU prowadzonego przez Prezesa UOKiK oraz decyzji Prezesa UOKIK.