Koncepcja częściowych zwolnień lekarskich i aktywizowania ubezpieczonych na przykładzie wybranych krajów europejskich a polski system ubezpieczenia chorobowego

W wielu krajach europejskich w ciągu ostatnich lat przeprowadzano szereg reform odnoszących się do świadczeń związanych z niezdolnością do pracy. W ramach tych reform dużą wagę przykładano do aktywizacji ubezpieczonych i do wykorzystania zachowanej przez nich zdolności do pracy. W problematykę aktywizowania ubezpieczonych wpisują się też częściowe zwolnienia lekarskie/stopniowane zwolnienia lekarskie/zwolnienia lekarskie w niepełnym wymiarze. Celem artykułu było dokonanie przeglądu istniejących rozwiązań prawnych w innych krajach europejskich i porównanie tego z polską regulacją. W Polsce wykonywanie pracy zarobkowej w czasie pobierania zasiłku chorobowego powoduje utratę prawa do tego świadczenia (ale także do świadczenia rehabilitacyjnego czy wynagrodzenia chorobowego wypłacanego przez pracodawcę). Jest to konstrukcja wręcz przeciwna do przedstawianego powyżej kierunku aktywizowania ubezpieczonych i wykorzystywania zachowanej przez nich zdolności do pracy. Ponadto przywołana regulacja od dawna wywołuje szereg wątpliwości. Wprowadzenie konstrukcji częściowych zwolnień lekarskich byłoby istotnym przełomem dla polskiej nauki ubezpieczenia społecznego, miałoby to także znaczenie na gruncie prawa pracy. Za przyjęciem takiego kierunku przemawia szereg istotnych racji.

Department for Work & Pensions. (2022). The fit note: guidance for patients and employees. Pobrano 18 stycznia 2023 z: https://www.gov.uk/government/publications/the-fit-note-a-guide-for-patients-and-employees/the-fit-note-guidance-for-patients-andemployees

Devetzi, S. & Stendahl, S. (2011). Introduction. In S. Devetzi, S. Stendahl (Eds.), Too Sick to Work? Social Security Reforms in Europe for Persons with Reduced Earnings Capacity (pp. 1–9), Wolters Kluwer Law & Business.

Dorrington, S., Roberts, E., Mykletun, A., Hatch, S., Madan, I., Hotopf, M. (2018). Systematic review of fit note use for workers in the UK. Occupational and Environmental Medicine, 75, 530–539. DOI: 10.1136/oemed-2017-104730

EU-OSHA, European Agency for Safety and Health at Work. (2016). Rehabilitation and return to work: Analysis report on EU and Member States policies, strategies and programmes, Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://osha.europa.eu/en/publications/ rehabilitation-and-return-work-analysis-report-eu-and-member-states-policies-strategies

EU-OSHA, Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy. (2015a). Austria -Fit2Work. Pobrano 7 stycznia 2023 z https://osha.europa.eu/pl/publications/austria-fit2work

EU-OSHA, European Agency for Safety and Health at Work. (2015b). Fit2work: Austria. Case study. Pobrano 7 stycznia 2023 z https://osha.europa.eu/en/publications/austria-fit2work

Federal Social Insurance Office, FSIO. (2023). Switzerland's invalidity insurance system. A tried – and – tested system – in simple terms, Swiss Confederation.

Hernæs, Ø. (2018). Activation against absenteeism – Evidence from a sickness insurance reform in Norway. Journal of Health Economics, 62, 60–68. DOI: 10.1016/j.jhealeco.2018.09.007

ISSA. (2019a). ISSA Guidelines: Return to Work and Reintegration – Definition of Return to Work. Pobrano 7 stycznia 2023 z https://ww1.issa.int/guidelines/rtw/174799

ISSA. (2019b). ISSA Guidelines: Return to Work and Reintegration – Guideline 8. Combining medical treatment and vocational rehabilitation. Pobrano 7 stycznia 2023 z https://ww1.issa.int/guidelines/rtw/174814

Jacobs, A. T. J. M. (2020). The Netherlands. In R. Blanpain (Ed.), International Encyclopaedia of Laws: Labour Law and Industrial Relations, Kluwer Law International.

Johansen, K., Andersen, J. S., Mikkelsen, S. & Lynge, E. (2011). Decision making and co-operation between stakeholders within the process of sick leave. A case study in a Danish municipality. Journal of Interprofessional Care, 25(1), 59–65. DOI:10.3109/13561820.2010.483367

Johansen, K., Andersen, J. S., Mikkelsen, S., Pass, O., Raffnsøe, S., Lynge, E. (2008). Controlling sickness absence. A study of changes in the Danish sickness absence legislation since 1973. Health Policy, 86, 109–118. DOI:10.1016/j.healthpol.2007.10.006

Kausto, J., Miranda, H., Martimo, K.-P., Viikari-Juntura, E. (2008). Partial sick leave- review of its use, effects and feasibility in the Nordic countries. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health, 34(4), 239–249. DOI: 10.5271/sjweh.1266

Kela. Partial sickness allowance. Pobrano 27 stycznia 2023 z https://www.kela.fi/partial-sickness-allowance

Kools, L., Koning, P. (2019). Graded return-to-work as a stepping stone to full work resumption. Journal of Health Economics, 65, 189–209. DOI: 10.1016/j.jhealeco.2019.03.009 Leoni, T. (2022). Graded Work, the Activation of Sick-Listed Workers and Employer Participation in Continental Europe. Social Policy and Society, 21(3), 385–404. DOI: 10.1017/S1474746420000639

Leoni, T. (2021). Sick but at work: Graded sick leave in a comparative perspective. Social Policy & Administration, 55, 65–81. https://doi.org/10.1111/spol.12612

Markussen, S., Mykletun, A., Røed, K. (2012). The case for presenteeism – Evidence from Norway's sickness insurance program. Journal of Public Economics, 96, 959–972. DOI: 10.1016/j.jpubeco.2012.08.008

Meneses-Echavez, J. F., Baiju, N., Berg, R. C. (2018). Effects of partial sick leave versus full-time sick leave on sickness absence and work participation: a systematic mapping review. Report. Oslo: Folkehelseinstituttet/Norwegian Institute of Public Health. https://www.fhi.no/en/publ/ 2018/Effects-of-partial-sick-leave-versus-full-time-sick-leave-on-sickness-absence-and-work-participation/

Napiórkowska, A. (2021). Wykonywanie pracy zarobkowej w okresie czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby – nowe możliwe rozwiązania w związku z COVID-19? Studia z Zakresu Prawa Pracy i Polityki Społecznej/Studies on Labour Law and Social Policy, 28(3), 207–220. DOI:10.4467/25444654SPP.21.018.13964

Pennings, F. (2011). The New Dutch Disability Benefits Act: The Link between Income Provision and Participation in Work. In S. Devetzi, S. Stendahl (Eds.), Too Sick to Work? Social Security Reforms in Europe for Persons with Reduced Earnings Capacity (pp. 77–93), Wolters Kluwer Law & Business.

Prezes ZUS wylewa kubeł zimnej wody. „Najatrakcyjniejszymi pracownikami będą 50-latkowie”. (2023, 13 maja). Pobrano 17 maja 2023 z https://www.money.pl/emerytury/prezes-zus-wylewa-kubel-zimnej-wody-najatrakcyjniejszymi-pracownikami-beda-50-latkowie-6897572076800832a.html

Stendahl, S. (2011). The Complicated Made Simple? The Reinfeldt Government's 2006-2010 Reforms od Swedish Social Security Protection for Those with Reduced Capacity for Work. In S. Devetzi, S. Stendahl (Eds.), Too Sick to Work? Social Security Reforms in Europe for Persons with Reduced Earnings Capacity (pp. 95–118), Wolters Kluwer Law & Business.

Viikari-Juntura, E., Virta, L. J., Kausto, J., Autti-Rämö, I., Martimo, K – P., Laaksonen, M., Leinonen, T., Husgafvel-Pursiainen, K., Burdorf, A., Solovieva, S. (2017). Legislative change enabling use of early part-time sick leave enhanced return to work and work participation in Finland. Scandinavian Journal of Work, Environment & Health, 43(5), 447–456. DOI: 10.5271/sjweh.3664