Celem artykułu jest charakterystyka wybranych, ważniejszych zmian w prawnym pojęciu bezrobotnego w świetle projektu ustawy o aktywności zawodowej z 27 marca 2023 r., z uwzględnieniem wcześniejszych propozycji zawartych w projekcie tej ustawy z 23 września 2022 r. oraz próba ich oceny z wykorzystaniem zachowującego aktualność dorobku doktryny i judykatury w zakresie utrwalonych i utrzymanych w proponowanej definicji elementów konstrukcyjnych tego pojęcia. Przeprowadzona analiza umożliwi sformułowanie uwag de lege ferenda, wpisując się w dyskurs naukowy nad trafnością projektowanych rozwiązań, zapoczątkowany w poprzednich numerach niniejszego czasopisma (Włodarczyk, 2023; Staszewska, 2023).

Celem opracowania jest ustalenie odpowiedzi na zasadnicze pytanie czy wniosek o zapewnianie dostępności, przewidziany w ustawie z 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 1062 ze zm., dalej jako: UZD lub ustawa o zapewnianiu dostępności), mogą składać również osoby z niepełnosprawnościami zatrudnione w podmiocie zobowiązanym do jej zapewniania. Odpowiedź na zadane wyżej pytanie umożliwi ustalenie, czy osoby te mogą korzystać z tego środka prawnego w celu egzekwowania ochrony prawnej przewidzianej w obowiązującym ustawodawstwie pracy dla osób z niepełnosprawnościami. Będzie to wymagało w pierwszej kolejności zarysowania samej koncepcji dostępności oraz jej znaczenia dla ochrony praw i wolności osób z niepełnosprawnościami, w następnej kolejności zostanie podjęta próba określenia roli wniosku o zapewnienie dostępności poprzez ustalenie jego relacji z obowiązkiem nałożonym na określone podmioty. W dalszej części opracowania analizie zostanie poddany zakres podmiotów uprawnionych do złożenia wniosku, katalog podmiotów zobowiązanych do jego rozpatrzenia, jak również zasady i możliwe sposoby realizacji tego wniosku wraz z konsekwencjami braku jego realizacji. Całość wieńczyć będą konkluzje z przeprowadzonych rozważań, uzupełnione o ewentualne postulaty de lege ferenda.

Na przestrzeni ostatniego roku Senat RP przygotował dwie propozycje nowelizacji ustawy z 6 marca 2018 r. — Prawo przedsiębiorców (druki senackie 200 i 200s), zakładające wprowadzenie tzw. ulgi na wypoczynek przysługującej w związku z realizacją prawa do wypoczynku przez osoby samozatrudnione. Celem artykułu jest przybliżenie projektowanych rozwiązań oraz próba ich oceny z punktu widzenia umożliwienia realizacji tego prawa w praktyce. Proces legislacyjny nad nowelizacją ustawy nie został jeszcze zakończony, na co ma wpływ nie tylko sytuacja pandemiczna, ale również liczne wątpliwości narosłe wokół projektowanych rozwiązań, które spowodowały wprowadzenie istotnych modyfikacji do przyjętej pierwotnie propozycji nowelizacji zanim jej projekt został złożony w Sejmie RP. Niezależnie od dalszych losów projektu warto się zastanowić, czy proponowane rozwiązania podążają we właściwym kierunku i czy w konsekwencji można je wykorzystać przy konstruowaniu modelu ochrony prawnej osób samozatrudnionych. W rozważaniach szczególną uwagę poświęcono osobom samozatrudnionym wykonującym pracę w warunkach silnej zależności ekonomicznej od jednego lub niewielkiej liczby kontrahentów.