Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 09/2017
Rok wydania: 2017
Miejsce wydania: Warszawa
Oprawa: miękka
Praca i Zabezpieczenie Społeczne 09/2017
Numer 09/2017 do pobrania w wersji PDF
Spis treści
Barbara Godlewska-Bujok
Konflikt jako immanentna cecha stosunku pracy
Konflikt można uznać za istotną właściwość stosunku pracy, jest immanentną jego cechą, wynikającą ze struktury sytuacji – relacji społecznej, w jakiej znajdują się pracownik i pracodawca w ramach stosunku pracy. Źródłem konfliktu zwykle są niespełnione oczekiwania jednej z obydwu stron stosunku pracy. Konflikt jest trwale wpisany w strukturę stosunku pracy, co zdaniem autorki powoduje konieczność uwzględniania takiego stanu nie tylko na etapie stosowania prawa, ale również stanowienia prawa.
Słowa kluczowe: prawo zatrudnienia, stosunek pracy, konflikt, ryzyko gospodarcze, komisje pojednawcze, mediacje, inicjatywy wielostronne.
Conflict as an inherent feature of the employment relationship
Conflict may be considered as an innate feature of the employment relationship, its characteristic resulting from the inherent structure of the relationship between the employee and employer. The core of conflict is based on the expectations of both sides of the employment relationship and their abilities to perform. This embedded feature must be taken into account not only in the application of the law, but also in legislative drafting.
Keywords: employment law, employment relationship, conflict, economic risk, conciliatory commissions, mediation, multistakeholder initiatives.
Jan Jończyk
O ubezpieczeniu społecznym (wykład)
Przedmiotem artykułu są rozważania o pojęciu ubezpieczenia społecznego z dygresjami do historii instytucji i do współczesnych uregulowań prawnych. Ogólne pojęcie obejmuje powszechne ubezpieczenie zdrowotne oraz przedmiot ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zwraca się uwagę na hybrydowy charakter współczesnego prawa pod nazwą ubezpieczenia, na kombinację konstrukcji prawnych, różnych metod zabezpieczenia społecznego. Może się to przyczyniać do wadliwego działania prawa i do permanentnych mało skutecznych reform. Według autora potrzebna jest debata o charakterze i zaletach ubezpieczenia społecznego, tej odrębnej metody zabezpieczenia społecznego.
Słowa kluczowe: ubezpieczenie, zabezpieczenie społeczne, ryzyko socjalne, składka, kompensacja.
On social insurance (lecture)
The true concept of social insurance is going to be lost due to a mix of legal techniques of social security. The hybrid character of health insurance (combined with national health service) and of invalid-old-age-death insurance (combined with state pension plans) hase it that the system is less effective and undergoes permanent reforms. We are in need of research and debate on social insurance as a specific legal technique in the field of social security, a fundamental one (in author's view), considering to-day and future problems.
Keywords: insurance, social security, social risk, insurance contribution, compensation.
Studia i opracowania
Szymon Pawłowski
Zgodność z Konstytucją i prawem międzynarodowym procedury ustalania regulaminu wynagradzania
Autor podejmuje istotny dla praktyki i dyskutowany w doktrynie problem konstytucyjności i zgodności z prawem międzynarodowym uprawnienia związków zawodowych do uzgadniania treści regulaminu wynagradzania. Wzorcem kontroli tej regulacji ustawowej jest wynikające z art. 59 Konstytucji RP oraz konwencji nr 98 MOP i Europejskiej Karty Społecznej prawo do dobrowolnych rokowań zbiorowych. Według autora stanowcze uprawnienia związków zawodowych do wyrażania zgody na treść regulaminu wynagradzania w obecnym otoczeniu normatywnym nie naruszają konstytucyjnych i prawnomiędzynarodowych uprawnień pracodawców.
Słowa kluczowe: regulamin wynagradzania, prawo do dobrowolnych rokowań, konwencja nr 98 MOP, art. 59 Konstytucji.
Compliance with the Constitution and international law of the procedure for setting the terms of remuneration
The author discusses an important for judicial decisions and widely discussed in the legal doctrine problem of compliance of the trade unions’ right to approve remuneration rules with the Constitution and with international standards. Reference norms for this statutory regulation are the rights to voluntary collective bargaining, as provided for in Article 59 of the Constitution, in the ILO Convention No. 98, and in the European Social Charter. The author concludes that in the light of the current norms the rights of trade unions to approve remuneration rules do not infringe the rights of employers provided for in the Constitution and in the international law.
Keywords: remuneration regulation, collectiva bargainig, Convention ILO no. 98, Art. 59 polish Constitution.
Wykładnia i praktyka
Monika Latos–Miłkowska
Ustalanie zakresu podmiotowego ochrony udzielanej działaczom związkowym
Artykuł poświęcony jest praktycznym problemom związanym z ustalaniem zakresu podmiotowego szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy przysługującej na podstawie art. 32 ustawy o związkach zawodowych. Problemy te powstały po nowelizacji z 2002 r., w której ustawodawca postanowił, że ochrona trwałości stosunku pracy będzie przysługiwała nie wszystkim, ale tylko pewnej liczbie działaczy związkowych. Jest to oczywiście założenie słuszne, jednak wprowadzony sposób ustalania limitów osób podlegających tej ochronie szybko ujawnił wiele słabości i zaczął sprawiać problemy w praktyce. Wiążą się one przede wszystkim z wprowadzeniem nowej kategorii osób chronionych – członków zakładowej organizacji związkowej upoważnionych do jej reprezentowania wobec pracodawcy, rezygnacją z precyzyjnie ustalonego okresu ochronnego oraz trudnościami w rozróżnianiu podstaw ochrony poszczególnych zgłaszanych działaczy związkowych. Problemy te są istotne zwłaszcza dla pracodawców, bowiem to ich obciąża związane z nimi ryzyko wadliwego rozwiązania umowy o pracę.
Słowa kluczowe: szczególna ochrona, zakładowa organizacja związkowa, członek zarządu zakładowej organizacji związkowej, członek zakładowej organizacji związkowej upoważniony do jej reprezentowania wobec pracodawcy, limit, reprezentowanie, okres ochronny.
The settlement of the scope of special protection of trade union members
The article is devoted to the practical problems of settlement of the scope of special protection against termination of employment contract regulated in art. 32 of Trade Unions Law. These problems have appeared after the amendment of2002, in which the legislator provided limits of beneficients of this protection. It was obviously right decision, nevertheless very quickly the weaknesses of method of settlement of number of persons covered by this protection have appeared in practice. It was connected especially with new category of beneficent of this protection – trade union members authorised to its representation against employer, resignation of precisely regulated protection period and problems with differentiation of protection basis of particulate protected person. This problem has a big importance for employers who bear the risk of unlawful termination of employment contract which such a worker.
Keywords: special protection, trade union organisation operating on the plant level, members of trade union organisation board, trade union members authorised to its representation against employer, limit, representation, protection period.
Małgorzata Mędrala
Terminowe zatrudnianie nauczycieli akademickich na stanowiskach adiunkta i asystenta
Przedmiotem artykułu jest analiza możliwości zatrudnienia nauczycieli akademickich na stanowisku adiunkta i asystenta na podstawie terminowych umów o pracę w świetle nowelizacji kodeksu pracy z lutego 2016 r. Autorka omawia możliwości zatrudnienia nauczycieli na podstawie umowy o pracę na okres próbny oraz na czas określony, zwłaszcza w kontekście stosowania tzw. kauzalnych umów o pracę na czas określony. Z tej perspektywy analizuje także konsekwencje nieuzyskania w ustawowym terminie stopnia naukowego przez nauczyciela akademickiego oraz możliwość niestosowania konkursowego naboru w ramach nawiązywania stosunków pracy na tych stanowiskach.
Słowa kluczowe: umowa o pracę na czas określony, umowa o pracę na czas nieokreślony, umowa o pracę na okres próbny, nauczyciel akademicki, szkolnictwo wyższe.
The fixed-term contracts of employment of the academic teachers at the post of an assistant and a senior lecturer
The subject of this article is the analysis of the possibility of employment of the academic teachers at the post of an assistant and a senior lecturer on the basis of fixed-term contracts of employment according to the recent amendment to the Code of Labour Law regarding fixed-term employment contracts (binding from the 22th February of 2016). The Author analizes the possibility of employment the academic teachers on the basis of probationary employment contract and fixed-term employment contract. The analisys is conducted at the context of using so called causa fixed-term contract of employment. The analysis regards also the consequences of not gaining the academic title by the academic teachers in the term determined by the statute and the possibility of not applying the contest as a method of entering into the contract of employment at the mentioned academic posts.
Keywords: fixed-term employment contract, indefinite employment contract, probationary employment contract, academic teacher, higher education.
Grzegorz Wolak
Uprawnienia nauczyciela szkoły publicznej w związku z przekazaniem prowadzenia szkoły osobie fizycznej
Autor omawia kwestie odnoszące się do określenia następstw prawnych przejęcia szkoły publicznej do prowadzenia przez osobę fizyczną. Chodzi zwłaszcza o to, czy nauczyciel takiej szkoły przejmujący ją do prowadzenia może złożyć, na podstawie art. 5 ust. 5m ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty, oświadczenie o odmowie przejścia do niej. Rozważania są oparte na kanwie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 19 maja 2016 r., III PZP 2/16.
Słowa kluczowe: szkoła publiczna, przejęcie prowadzenia szkoły publicznej, osoba fizyczna, dyrektor szkoły, odprawa pieniężna.
The rights of a public school teacher and the transfer of the school management to a natural person
The article addresses the legal consequences of the transfer of the management of a public school to a natural person. Specifically, the author looks at whether a teacher at such a school being proposed the role of the school manager may, pursuant to Article 5(5)(m) of the Act of 7 September 1991 on the School Education System, refuse to accept such an appointment. The authors relies on the Resolution of the Supreme Court (panel of 7 judges) of 19 May 2016 (III PZP 2/16).
Keywords: public school, transfer of management of public school, natural person, head teacher, severance pay.
Z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości
Przejście zakładu pracy na innego pracodawcę
W wyroku z 20 lipca 2017 r., C-416/16, Luís Manuel Piscarreta Ricardo przeciwko Portimão Urbis EM SA i in., Trybunał Sprawiedliwości UE po raz kolejny zajmował się zagadnieniem transferu zakładu pracy. Tym razem orzeczenie dotyczyło dwóch kwestii. Po pierwsze Trybunał ocenił, czy na skutek przejęcia zadań rozwiązanego przedsiębiorstwa komunalnego przez gminę oraz inne przedsiębiorstwo komunalne doszło do przejścia zakładu pracy. Po drugie Trybunał odpowiedział na pytanie, czy pracownik, który w związku z urlopem bezpłatnym faktycznie nie sprawuje swoich obowiązków, jest objęty zakresem pojęcia „pracownik” w rozumieniu dyrektywy 2001/23.
Słowa kluczowe: przejście zakładu pracy, przedsiębiorstwo komunalne, zawieszenie umowy o pracę.
Transfer of an enterprise
In the judgment of 20 July 2017, C-416/16, case Luís Manuel Piscarreta Ricardo vs. Portimão Urbis EM SA and Others, the Court of Justice of the EU once more dealt with the problem of transfer of an enterprise. This time the ruling concerned two issues. Firstly, the Court found whether in the result of the transfer of activities of the liquidated municipal undertaking to the municipality and other municipal undertaking, the transfer of an enterprise occurred. Secondly, the Court answered the question whether an employee, who is not actually performing his duties because of the unpaid leave, is covered by the concept of “employee” within the meaning of Directive 2001/23.
Keywords: transfer of an enterprise, municipal undertaking, suspension of the employment contract.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego
Dyskryminacja pracownika ze względu na przekonania polityczne
W opracowaniu przedstawiono judykaty Sądu Najwyższego odnoszące się do rzadko analizowanej w orzecznictwie problematyki związanej z dyskryminacją pracownika ze względu na przekonania polityczne. W dotychczasowym dorobku orzeczniczym Sądu Najwyższego zagadnienie to było podejmowane tylko dwa razy.
Słowa kluczowe: dyskryminacja pracownika, ciężar dowodu.
Discrimination of the employee on the grounds of political beliefs
The paper reviews the Supreme Court's judgments related to the issue of an employee discrimination on the grounds of political beliefs that are rarely discussed in the case-law. In the previous case-law of the Supreme Court, this issue was taken only twice.
Keywords: discrimination of the employee, burden of proof.
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy
Umowy na czas określony
Nowe przepisy
Przegląd Dzienników Ustaw z 2017 r. od poz. 1483 do poz. 1668
Wskaźniki i składki ZUS - według stanu na dzień 1 września 2017 r.
Kolejne projekty zmian kodeksu pracy - ładne, ale czy potrzebne?
12 lipca 2017 r. w Sejmie odbyło się pierwsze czytanie projektu Prezydenta ustawy zmieniającej kodeks pracy. Nowelizacji przepisów kodeksu pracy mamy ostatnio bardzo dużo. Ta wielość zmian rodzi zawsze pytanie o to, czy wszystkie są nieodzowne, czy praktyka w drodze wykładni prawa nie poradzi sobie z pewnymi niejasnościami wynikającymi z obowiązujących przepisów. Stabilność prawa jest przecież jednym z zasadniczych warunków jego dobrego funkcjonowania.
Zaproponowana obecnie nowelizacja odnosi się do kilku kilku kwestii. Zmiany dotyczą odpowiedzialności za mobbing, podmiotów podlegających ochronie przed zwolnieniem, świadectw pracy i przede wszystkim przedawnienia. Nie wszystkie propozycje zawarte w projekcie prezydenckim są potrzebne, niektóre wymagają natomiast przemyślenia od strony jurydycznej.
Przede wszystkim projekt zakłada możliwość wystąpienia z żądaniem wydania przez sąd oświadczenia zastępującego oświadczenie pracodawcy o treści analogicznej do świadectwa pracy, choć zawężonej. Sprawy te mają być rozpatrywane w trybie nieprocesowym. Powyższa regulacja pozostaje w sprzeczności z zasadami postępowania cywilnego w sprawach z zakresu prawa pracy. W normalnym toku spraw wyrok nakładający na pracodawcę obowiązek wydania świadectwa pracy podlega przymusowemu wykonaniu za pomocą nałożenia na pracodawcę grzywny. Należy podkreślić, że sprawy o roszczenia ze stosunku pracy lub z nim związane są rozpatrywane w procesie, w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych (art. 459 i n. k.p.c.). Nie można zasadnie stworzyć postępowania nieprocesowego, w którym pracownik mógłby zgłosić żądanie wydania przez sąd orzeczenia zastępującego świadectwo pracy. Warto przeanalizować, czy w razie wystąpienia przez pracownika z roszczeniem o wydanie świadectwa pracy nie należałoby odpowiednio zastosować rozwiązania podobnego do zawartego w art. 64 i 1047 § 1 k.p.c. Świadectwo pracy nie jest oczywiście oświadczeniem woli, tylko dokumentem prywatnym stwierdzającym określone fakty (oświadczeniem wiedzy).
Ponadto projekt nowelizuje zakaz dyskryminacji i nakaz równego traktowania (art. 113 k.p. i art. 183a§ 1 k.p.). Miedzy obowiązującym a zaproponowanym brzmieniem przepisów nie zachodzi jednak jakościowa różnica, która wymagałaby nowelizacji. Zmiany są kosmetyczne i nie wnoszą merytorycznych modyfikacji. Nadal pozostajemy przy otwartym katalogu kryteriów dyskryminacyjnych, a raczej trzeba by się tu zastanowić nad modyfikacją i zamknięciem przyczyn dyskryminujących. Przypomnijmy, że zakaz dyskryminacji i nierównego traktowania w zatrudnieniu podlega prawu unijnemu tylko w stosunku do kryteriów dyskryminacyjnych szczegółowo wymienionych w tym prawie. Rozciągnięcie zakazu na wszystkie potencjalnie możliwe kryteria dyskryminujące jest rozwiązaniem własnym prawa polskiego. Polskie prawo nie różnicuje regulacji dotyczących zakazu dyskryminacji i nierównego traktowania w zatrudnieniu w zależności od tego, czy dane kryterium dyskryminujące jest czy nie jest objęte prawem unijnym. Pracownikowi, który doznał dyskryminacji w zatrudnieniu, służą takie same roszczenia, niezależnie od tego, czy kryterium dyskryminujące zostało objęte prawem unijnym, czy też nie.
Projekt ustawy obejmuje też modyfikcję przepisu regulującego odszkodowanie przysługujące pracownikowi z tytułu stosowania wobec niego mobbingu. Zmiany te są niedopracowane. Należy przypomnieć, że zgodnie z art. 943 § 4 k.p. „Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na postawie odrębnych przepisów”. Natomiast w myśl art. 943 § 4 projektu „Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę lub poniósł szkodę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów”. Propozycja ma na celu wprowadzenie możliwości zasądzenia odszkodowania także wtedy, gdy nie doszło do rozwiązania stosunku pracy, a mieliśmy do czynienia z mobbingiem. Jest oczywiste, że przesłanką przysługiwania odszkodowania w minimalnej wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę poza sytuacją gdy pracownik wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę jest poniesienie przez pracownika jakiejkolwiek szkody wskutek mobbingu w rozumieniu art. 361 k.c. w zw. z art. 300 k.p. De lege lata pracownik, który wskutek mobbingu poniósł szkodę, może już teraz żądać od pracodawcy odszkodowania na podstawie art. 471 k.c. (odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania) lub art. 415 k.c. (odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym) w zw. z art. 300 k.p., co nie ulega wątpliwości. Przepisy prawa pracy mogłyby gwarantować pracownikowi, w stosunku do którego został zastosowany mobbing, minimalne odszkodowanie w wysokości najniższego wynagrodzenia za pracę choćby pracownik nie poniósł żadnej szkody. Takiej gwarancji w projekcie jednak brakuje.
Projektowana nowelizacja obejmuje także niepotrzebną modyfikację art. 292 k.p. Przepis dotyczy przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy. W obecnie obowiązującym brzmieniu wskazany przepis stanowi, że „Roszczenia przedawnionego nie można dochodzić, chyba że ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, zrzeka się korzystania z przedawnienia; zrzeczenie dokonane przed upływem przedawnienia jest nieważne”. W projektowanym brzmieniu wskazany przepis miałby stanowić, że „Po upływie terminu przedawnienia roszczenia ze stosunku pracy ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Zrzeczenie się zarzutu przedawnienia dokonane przed upływem terminu przedawnienia jest nieważne”. Przepis art. 292 k.p. w obecnym brzmieniu obowiązuje od ponad dwudziestu lat. Wszelkie wątpliwości powstałe na jego tle zostały rozstrzygnięta w orzecznictwie Sądu Najwyższego na rzecz stanowiska, że upływ przedawnienia uwzględnia się na zarzut pozwanego (zob. w szczególności uchwały SN z 6 marca 1998 r., III ZP 50/97, OSNAPiUS 1998/18/534 i z 10 maja 2000 r., III ZP 13/00, z glosą D. Dudy, OSP 2001/6/96). Modyfikacja art. 292 k.p. będzie stanowiła jedynie potwierdzenie utrwalonej w orzecznictwie Sądu Najwyższego wykładni wskazanego przepisu, choć może zrodzić chęć poszukiwania „drugiego dna” dla nowelizacji.
Nie śpieszmy się zatem do zmian legislacyjnych potwierdzających zastany stan rzeczy.
Małgorzata Gersdorf
Inpost Paczkomaty | 14 zł |
Kurier Inpost | 14 zł |
Kurier FedEX | 14 zł |
Odbiór osobisty | 0 zł |
Darmowa dostawa | od 250 zł |
Darmowa dostawa w Klubie Książki | od 200 zł |