Zawód strażaka w kontekście uciążliwości pracy i klimatu organizacyjnego

W opracowaniu podjęto zagadnienie zawodowego funkcjonowania strażaków w perspektywie uciążliwości pracy i klimatu organizacyjnego. Scharakteryzowano profesję strażaka w kontekście obowiązujących regulacji oraz specyfiki zawodów trudnych i niebezpiecznych. Przedstawiono koncepcję klimatu organizacyjnego, jego rolę w warunkowaniu jakości pracy i dobrostanu pracowników. Celem badań była ocena klimatu organizacyjnego oraz uwzględnienie tej zmiennej w relacji do doświadczania uciążliwości pracy. Zbadano 84 osoby, w wieku 24–54 lata. Materiał empiryczny poddano opracowaniu statystycznemu z wykorzystaniem rozkładów częstości i tabel krzyżowych. Istotnie statystyczną zależność zaobserwowano w stosunku do kategorii, jaką jest odczuwane zmęczenie, znużenie, przeciążenie organizmu spowodowane długotrwałą akcją. Wyniki wskazują, iż wspierający klimat organizacyjny stanowi zmniejszenie subiektywnej oceny tej formy uciążliwości pracy. Badani pracujący w klimacie autokratycznym liczniej zgłaszali doświadczanie tej uciążliwości pracy. Otrzymane rezultaty dają możliwość formułowania implikacji praktycznych.

Bibliografia/References

Bańka, A. (2000). Psychologia organizacji. W: J. Strelau (Red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (s. 321–350). GWP.

Chełpa, S. (1993). Walidacja Kwestionariusz Klimatu Organizacyjnego Kolba. Przegląd Psychologiczny, 28, 217–235.

Durniat, K. (2007). Mobbing w Polsce na tle klimatu organizacyjnego. W: S. Banaszak, K. Doktór (Red.), Socjologiczne i psychologiczne problemy organizacji i zarządzania (s. 377–392). Wydawnictwo Wyższej Szkoły Komunikacji i Zarządzania.

Gamian-Wilk, M. & Grzesiuk, L. (2016). Mobbing w miejscu pracy. Przegląd wyników badań związanych z przejawami mobbingu, genezą i konsekwencjami. Psychologia Społeczna, 3(38) 244–254. DOI 10.7366/1896180020163801

Grzybowski, D. & Młynarczyk, M. (2018). Analiza przyczyn i konsekwencji wypadków przy pracy ratowników Państwowej Straży Pożarnej w latach 2010–2016. Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka, 2, 16–20.

INFOdoradca+. Informacje o zawodach. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia. INFOdoradca+ Informacje o zawodach | WORTAL (praca.gov.pl)

Informacja o zawodzie. Strażak (54101). (2018). Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy. Strazak_541101.pdf

Jagusiak, E. (2019). Prestiż zawodu strażaka. Roczniki Studenckie Akademii Wojsk Lądowych, 3, 87–101.

Kolb, D.A. (1972). Organizational psychology. An experimental approach. Prentice-Hall, Englewood Cliffs.

Koniarek, J. & Dudek, B. (2001). Zespół zaburzeń po stresie urazowym a stosunek do pracy strażaków. Medycyna Pracy, 52(3), 177–183.

Lipińska-Grobelny, A. (2007a). W: Lipińska-Grobelny, A. (Red.), Klimat organizacyjny i jego konsekwencje dla funkcjonowania pracowników. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Lipińska-Grobelny, A. (2007b). Klimat organizacyjny – zarys problematyki. W: A. Lipińska-Grobelny (Red.), Klimat organizacyjny i jego konsekwencje dla funkcjonowania pracowników (s. 11–33). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Lipińska-Grobelny, A. & Michałowska, W. (2018). Klimat organizacyjny a odkładanie pracy na później. Organizacja i Kierowanie, 1(180), 35–48.

Lipińska-Grobelny, A. (2022). Uwarunkowania myślenia twórczego pracowników branży IT w świetle badań empirycznych. e-mentor, 3(95), 43–51. DOI 10.15219/em95.1572

Lubrańska, A. (2011). Klimat organizacyjny a doświadczanie wypalenia zawodowego. Medycyna Pracy, 62(6), 623–631.

Lubrańska, A. (2014a). Klimat organizacyjny jako wyznacznik emocjonalnych doświadczeń pracowników. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 1, 109–124.

Lubrańska, A. (2014b). Klimat organizacyjny wobec obciążeń pracą w aspekcie wieku i płci pracownika. Zarządzanie Zasobami Ludzkimi, 5, 69–80.

Łuczak, A. (1999). Dobór osób do zawodów trudnych i niebezpiecznych. Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka, 2, 12–17.

Matysek, A. & Włoszczak-Szubzda, A. (2016). Uwarunkowania klimatu organizacyjnego a wypalenie zawodowe pielęgniarek oddziałów zabiegowych. Aspekty Zdrowia i Choroby, 1(4), 41–54.

Mockałło, Z. (2009a). Stres pourazowy w zawodzie strażaka – przegląd badań. Bezpieczeństwo pracy – Nauka i Praktyka, 6, 2–5.

 Mockałło, Z. (2009b). Stres przewlekły w zawodzie strażaka – przegląd badań. Bezpieczeństwo pracy – Nauka i Praktyka, 6, 20–23.

Nawrat, D. (2014). Wpływ klimatu organizacyjnego na psychologiczne koszty pracy. Problemy Profesjologii, 2, 145–159.

Nocoń, W., Kokot-Góra, S., Cytawa, A. & Grzyb, P. (2012). Podstawy zabezpieczenia i ratowania strażaków podczas wewnętrznych działań gaśniczych. Szkoła Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej.

Oleksa-Marewska, K. (2018). Kształtowanie klimatu organizacyjnego niwelującego wypalenia zawodowe a zatrzymanie pracowników w organizacji. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 512, 163–173.

Omyła-Rudzka, M. (2019). Które zawody poważamy? Komunikat badań nr 157/2019. Centrum Badania Opinii Społecznej. Komunikat CBOS

Osuch, M. (2021). Osobowościowe uwarunkowania poczucia stresu osób pracujących w zawodach trudnych i niebezpiecznych. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 34(2), 281–293.

Pałęga, M. & Rydz, D. (2018). Identyfikacja zagrożeń i analiza poziomu wypadkowości na stanowisku pracy strażaka. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa, t. VI, 609–621. http://dx.doi.org/10.16926/tiib.2018.06.43

Pleśniak, M. (2018). Status strażaka ochotnika w sferze zabezpieczenia społecznego. Ochotnicze Straże Pożarne. Zadania – Samorząd – Bezpieczeństwo. Raport z badań. Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, e-Monografie, 125, 177–187. DOI: 10.23734/23.18.030. http://www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/100567

Przewodnik po zawodach (2003). Tom III. Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. (praca.gov.pl)

Smolarek, M. & Sipa, M. (2015). Klimat organizacyjny jako przejaw kultury organizacyjnej w małych przedsiębiorstwach. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Zarządzanie, 4, 301–315.

Stanowiska pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (1988). Stanowiska pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. OpenLEX

Świętochowski, W. (2008). Klimat organizacyjny jako istotna właściwość miejsca pracy. W: H. Skłodowski H. (red.), Polskie doradztwo dla młodzieży – idea czy rzeczywistość. Studia i monografie, 19 (s. 121–130). Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi.

Wakuła, A. (2009). Obciążenie zawodowe strażaka-ratownika – ocena subiektywna. Bezpieczeństwo pracy – Nauka i Praktyka, 11, 16–18.

Wejman, M. & Przybylski, K. (2013). Identyfikacja zagrożeń na stanowiskach pracy strażaków zawodowych. Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej, 59, 1–16.

Witkowski, S. A. & Ślazyk-Sobol, M. (2012). Organizacyjno-podmiotowe uwarunkowania zjawiska wypalenia zawodowego. Czasopismo Psychologiczne, t. 18, 2, 317–322.

Woszczyk, S., Domagalska, J., Żelazko, A. & Nowak, P. (2016). Stres i sposoby radzenia sobie z nim przez policjantów i strażaków. Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i Praktyka, 10, 11–15.