Failure to comply with information obligations in the consumer credit market – the reality of consumer protection

Niewypełnianie obowiązków informacyjnych na rynku kredytów konsumenckich – realia ochrony konsumenta

The purpose of the article is to present, in the context of information asymmetry, irregularities related to consumer credit in terms of non-fulfillment of information obligations noted in the decisions of the President of the Office of Competition and Consumer Protection (OCCP) in the period of 2018–2021. While using the method of economic and legal analysis, the authors attempted to answer the question what irregularities, concerning the non-fulfillment of information obligations related to consumer credit, were identified in these decisions, and whether financial penalties were imposed on entities that did not fulfill these obligations. The analysis of irregularities presented in the paper shows that despite the legislation in force, the consumer is not sufficiently protected from information asymmetry.

Celem artykułu jest przedstawienie – w kontekście asymetrii informacji – nieprawidłowości związanych z kredytami konsumenckimi w zakresie niewypełniania obowiązków informacyjnych, odnotowanych w decyzjach Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) w latach 2018–2021. Autorzy, wykorzystując metodę analizy ekonomicznej i prawnej, poszukiwali odpowiedzi na pytanie, jakie nieprawidłowości dotyczące niewypełniania obowiązków informacyjnych związanych z kredytami konsumenckimi zidentyfikowano w tych decyzjach oraz czy na podmioty, które obowiązków tych nie wypełniały, nakładano kary finansowe. Z przedstawionej analizy nieprawidłowości wynika, że konsument nie jest dostatecznie chroniony przed asymetrią informacji pomimo obowiązującego ustawodawstwa.

References/Bibliografia

Literature/Literatura

Ardic, O. P., Heimann, M., & Mylenko, N. (2011). Access to financial services and the financial inclusion agenda around the world: A crosscountry analysis with a new data set. World Bank Policy Research Working Paper, No. 5537. https://doi.org/10.1596/1813-9450-5537

BAK. (2020). Informacja o działalności Bankowego Arbitrażu Konsumenckiego w roku 2019. https://www.zbp.pl/getmedia/961c7584-b4fb-4162-92ef-263369c60a26/Sprawozdanie-BAK-2019-final

BAK. (2021). Informacja o działalności Bankowego Arbitrażu Konsumenckiego w roku 2020. https://zbp.pl/getmedia/39f06acc-12cf-42df-870a-079b7d6ff10a/BAK-sprawozdanie-2020

Benston, G. J. (2000). Consumer Protection as Justification for Regulating Financial-Services Firms and Products. Journal of Financial Services Research, 17, 277–301. https://doi.org/10.1023/A:1008154820305

Boateng, A., Asongu, S., Akamavi, R., & Tchamyou, V. (2018). Information asymmetry and market power in the African banking industry. Journal of Multinational Financial Management, 44, 69–83. https://doi.org/10.1016/j.mulfin.2017.11.002

Campbell, J. Y., Jackson, H. E., Madrian, B. C., & Tufano, P. (2011). Consumer financial protection. Journal of Economic Perspectives, 25, 91–114. https://www.aeaweb.org/articles?id=10.1257/jep.25.1.91

Czechowska, I. D., Zatoń, W. (2018). Problemy klientów usług finansowych oraz ich uwarunkowania. Bank i Kredyt, 49(3), 289–320. https://bankikredyt.nbp.pl/content/2018/03/BIK_03_2018_04.pdf

Doradczy Komitet Naukowy przy Rzeczniku Finansowym. (2019). Nieprawidłowości na rynku finansowym a ochrona konsumenta. Raport. https://rf.gov.pl/doradczy-komitet-naukowy/nieprawidlowosci-na-rynku-finansowym-a-ochrona-konsumenta

EBA. (2012). Financial Innovation and Consumer Protection: An overview of the objectives and work of the EBA's Standing Committee on Financial Innovation (SCFI) in 2011–2012. European Banking Authority. https://www.eba.europa.eu/sites/default/documents/files/documents/10180/15962/85799391-a613-4991-9e3f-f9803fd3153b/EBA-BS-2012-003-Financial-Innovation-and-Consumer-Protection--Overview-of-EBA-work-in-2011-2012.pdf?retry=1

Eurostat. (n.d.). Final consumption expenditure of households by consumption purpose. https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=nama_10_co3_p3&lang=en

Gaganis, C., Galariotis, E., Pasiouras, F., & Staikouras, C. (2020). Bank profit efficiency and financial consumer protection policies. Journal of Business Research, 118, 98–116. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.06.033

Goldstein, & I., Yang, L. (2017). Information disclosure in financial markets. Annual Review of Financial Economics, 9, 101–125. https://doi.org/10.1146/annurev-financial-110716-032355

Górnisiewicz, M., Obczyński, R., & Pstruś, M. (2014). Bezpieczeństwo finansowe w bankowości elektronicznej – przestępstwa związane z bankowością elektroniczną. Poradnik klienta usług finansowych. KNF. CeDuR.

Grzegorczyk, A. (2003). Reklama w środowisku komunikacji rynkowej. Podręcznik dla studentów Wyższej Szkoły Promocji. WSP.

Ibrahim, M. & Alagidede, P. (2017). Financial development, growth volatility and information asymmetry in Sub-Saharan Africa: Does law matter? South African Journal of Economics, 85(4), 570–588. https://doi.org/10.1111/saje.12176

Jakubowska, A. (2017). Zaufanie i asymetria informacji w relacjach podmiotów na rynku finansowym – wybrane aspekty na przykładzie banków i ich interesariuszy. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska, (113), 125–133.

Kaczorowska, S., & Kurzyńska-Lipniewicz, A. (2009). Prawne aspekty ochrony konsumenta w Polsce i w Unii Europejskiej. Seria Wydawnicza Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy.

KNF. (2008). Załącznik do uchwały KNF z dnia 2 października 2008 r. https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/KNF_reklamy_bankowe_2_10_08.pdf (pobrano: 10.09.2022).

Köster, H., & Pelster, M. (2018). Financial penalties and banks' systemic risk. Journal of Risk Finance, 19(2), s. 154–173. https://doi.org/10.1108/JRF-04-2017-0069

Kubacki, D. (2019). Efektywność informacyjna rynku finansowego w wybranych krajach Unii Europejskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Löfgren, K., Persson, T., & Weibull, J. (2002). Markets with asymmetric information: The contributions of George Akerlof. Michael Spence and Joseph Stiglitz. The Scandinavian Journal of Economics, 104(2), 195–211. https://doi.org/10.1111/1467-9442.00280

NIK. (2017). Ochrona praw nieprofesjonalnych uczestników rynku walutowego (forex, kantorów internetowych i rynku walut wirtualnych). Raport. P/16/007/KBF. https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/16/007/KBF/

NIK. (2018). Ochrona praw konsumentów korzystających z kredytów objętych ryzykiem walutowym. Raport. P/17/111/KBF. https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/17/111/KBF/

NIK. (2020). Informacja o wynikach kontroli. Działalność organów i instytucji państwowych oraz podmiotów organizujących rynek finansowy wobec spółki GetBack S.A., podmiotów oferujących jej papiery wartościowe oraz ją audytujących. Raport. P/18/112/KBF. https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/18/112/KBF/

Pachucki, M. (2016). Piramidy i inne oszustwa na rynku finansowym. Poradnik klienta usług finansowych. https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/piramidy%20finansowe%20calosc%20internet_48851.pdf (pobrano: 6.05.2022).

Paleczna, M. (2020). Nieprawidłowości na rynku kredytów konsumenckich – analiza wybranych problemów. In: A. Jurkowska-Zeidler, E. Rutkowska-Tomaszewska, A. Wiktorow, & J. Monkiewicz (Eds.), Manipulacje i oszustwa na rynku finansowym. Perspektywa konsumenta (83–102). Wydawnictwo Naukowe PWN.

Paleczna, M. (2019). Obowiązki informacyjne konsumentów wobec kredytodawców jako przejaw odpowiedzialnego udzielania kredytów. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, (1), 8–12. https://doi.org/1033226/0137-5490.2019.1.2

Pasiouras, F. (2018). Financial consumer protection and the cost of financial intermediation: Evidence from advanced and developing economies. Management Science, 64(2), 902–924. https://doi.org/10.1287/mnsc.2016.2585

PwC. (2020). Fighting fraud: A never-ending battle PwC's Global Economic Crime and Fraud Survey. https://www.pwc.com/gx/en/forensics/gecs-2020/pdf/global-economic-crime-and-fraud-survey-2020.pdf (pobrano 6.05.2022).

Rutecka-Góra, J., & Rutkowska-Tomaszewska, E. (2021). Bankowe produkty emerytalne a niedozwolone klauzule umowne i ryzyko braku zgodności. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, (12). https://doi.org/10.33226/0137-5490.2021.12.6

Rutkowska-Tomaszewska, E. (2020). Misselling i inne nadużycia instytucji finansowych wobec konsumentów na rynku usług finansowych. In: A. Jurkowska-Zeidler, E. Rutkowska-Tomaszewska, A. Wiktorow, & J. Monkiewicz (Eds.), Manipulacje i oszustwa na rynku finansowym. Perspektywa konsumenta (31–60). Wydawnictwo Naukowe PWN.

Rutkowska-Tomaszewska, E. (2016). Usługi finansowe – dobrodziejstwo i (czy) zagrożenie dla konsumentów? Czy ochrona konsumenta usług finansowych jest obecnie efektywna i wystarczająca? In: M. Jagielska, E. Sługocka-Krupa, & K. Podgórski (Eds.), Ochrona konsumenta na rynku usług (481–498). C.H.Beck.

Rutkowska-Tomaszewska, E. (2019). Idea ochrony konsumenta przez informację na rynku usług finansowych. Dokąd zmierza (powinna zmierzać)? In: E. Rutkowska-Tomaszewska (Ed.), Informacja na rynku usług finansowych (25–40). PWE.

Rutledge, S. L. (2010). Consumer protection and financial literacy – lessons from nine country studies. World Bank Policy Research Working Paper, No. 5326.

Sovern, J. (2006). Toward a new model of consumer protection: The problem of inflated transaction costs. William and Mary Law Review, 47, 1635–1709. https://scholarship.law.wm.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1234&context=wmlr

Tereszkiewicz, P. (2015). Obowiązki informacyjne w umowach o usługi finansowe. Wolters Kluwer.

Tsindeliani, I. A., & Mikheeva, I. E. (2021). Review of information asymmetry in banking in the Russian Federation. Journal of Money Laundering Control, 25(4), 779–791.

UOKiK. (2003). Zagrożenia dla konsumentów na rynku bankowości detalicznej w Polsce. Raport IBnGR.

UOKiK. (2012). Raport z kontroli przedsiębiorców udzielających kredytów konsumenckich w 2012 r. https://www.uokik.gov.pl/download.php?plik=12543

Więckowska, M., & Borowski, K. (2020). Manipulacja i wykorzystanie przewagi informacyjnej na rynku finansowym. Oficyna Wydawnicza SGH.

Związek Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, EY. (2021). Nadużycia w sektorze finansowym. Raport z badania. Edycja 2020. https://zpf.pl/pliki/raporty/raport_naduzycia_2020.pdf

 

Legal acts/Akty prawne

Dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 8.06.2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym), Dz. Urz. L 178, 17.07.2000 (OJ L 178, 17.07.2000).

Ustawa z 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny, t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360 (consolidated text: Journal of Laws of 2022, item 1360).

Ustawa z 29.08.1997 r. – Prawo bankowe, Dz.U. z 2022 r., poz. 830, 872, 1358, 1488, 1692 (Journal of Laws of 2022, item 830, 872, 1358, 1488, 1692).

Ustawa z 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1125 (consolidated text: Journal of Laws of 2022, item 1125).

Ustawa z 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 275 (consolidated text: Journal of Laws of 2021, item 275).

Ustawa z 23.08.2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 2070 (consolidated text: Journal of Laws of 2017, item 2070).

Ustawa z 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim, t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 246 (consolidated text: Journal of Laws of 2022, item 246).

Ustawa z 5.08.2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym, t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 187, 1488 (consolidated text: Journal of Laws of 2022, item 187, 1488).

 

Decisions of the President of the OCCP/Decyzje Prezesa UOKiK

Decyzja Prezesa UOKiK z 16.10.2018 r., RGD 5/2018.

Decyzja Prezesa UOKiK z 31.12.2018 r., RŁO 7/2018.

Decyzja Prezesa UOKiK z 24.07.2019 r., RWR 3/2019.

Decyzja Prezesa UOKiK z 18.09.2019 r., RWR 6/2019.

Decyzja Prezesa UOKiK z 23.09.2019 r., RGD 4/2019.

Decyzja Prezesa UOKiK z 2.10.2019 r., RŁO 5/2019.

Decyzja Prezesa UOKiK z 25.10.2019 r., RPZ 12/2019.

Decyzja Prezesa UOKiK z 30.10.2019 r., RWR 9/2019.

Decyzja Prezesa UOKiK z 3.12.2019 r., RKR 5/2019.

Decyzja Prezesa UOKiK z 20.12.2019 r., RGD 9/2019.

Decyzja Prezesa UOKiK z 30.12.2019 r., DOZIK 11/2019.

Decyzja Prezesa UOKiK z 17.03.2020 r., RWR 2/2020.

Decyzja Prezesa UOKiK z 14.07.2020 r., RWR 8/2020.

Decyzja Prezesa UOKiK z 4.09.2020 r., RKR 7/2020.

Decyzja Prezesa UOKiK z 21.12.2020 r., RŁO 10/2020.

Decyzja Prezesa UOKiK z 30.12.2020 r., RWR 10/2020.

Decyzja Prezesa UOKiK z 16.04.2021 r., RWR 1/2021.

Decyzja Prezesa UOKiK z 25.06.2021 r., RŁO 4/2021.

Decyzja Prezesa UOKiK z 11.06.2021 r., RKR 3/2021

Decyzja Prezesa UOKiK z 9.07.2021 r., RWR 3/2021.

Decyzja Prezesa UOKiK z 13.09.2021 r., DOZIK 5/2021.

Decyzja Prezesa UOKiK z 29.11.2021 r., RŁO 6/2021.

Decyzja Prezesa UOKiK z 30.12.2021 r., DOZIK 17/2021.