Prawne pojęcie whistleblowingu w przedsiębiorstwie w świetle projektu ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych

Nowa dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii (whistleblowing) wprowadza nowe, jednolite dla całej UE, zasady ochrony whistleblowerów w przedsiębiorstwie. Wymusza to wiele zmian w prawie krajowym. Za jeden z podstawowych obszarów działań dla zapewnienia ochrony przed korupcją i innymi tego typu niekorzystnymi zjawiskami w przedsiębiorstwie należy uznać prawną ochronę whistleblowerów na podstawie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Projektowana ustawa o odpowiedzialności zbiorowej ma za zadanie zastąpić w zasadzie martwe rozwiązania obecnej ustawy z 28.10.2002 r. o tym samym tytule. W tym celu konieczne jest doprecyzowanie w polskim prawie prawnych pojęć whistleblowingu i whistleblowera, zawartych w projekcie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary na tle regulacji prawnej Unii Europejskiej. Niezmiernie istotna jest odpowiedź na pytanie, czy nowy projekt ustawy krajowej spełnia standardy wyznaczone przez prawodawstwo Unii dla państw członkowskich. Podstawowym celem artykułu jest więc dokonanie oceny rozwiązań prawnych dotyczących whistleblowingu w przedsiębiorstwie, zawartych w projekcie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary oraz ochrony whistleblowerów pod rządami nowej dyrektywy unijnej 1937/2019.

Bibliografia/References

Abazi, V. (2020). The European Union Whistleblower Directive: A „Game Changer” for Whistleblowing Protection. Industrial Law Journal, 49(4), 640–656. https://doi.org/10.1093/indlaw/dwaa023

Aschauer, P. (012). Whistleblowing im Arbeitsrecht. Wien: Linde Verlag.

Baran, B., Ożóg, M. (2021). Ochrona sygnalistów. Regulacje dotyczące osób zgłaszających nieprawidłowości. Warszawa: Wolters Kluwer.

Bolesta, Ł. (2018). Sygnalizacja jako przejaw obowiązku lojalności wobec pracodawcy? Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska Lublin, LXV(2), 35–46. https://doi.org/10.17951/g.2018.65.2.35-46

Bosak-Sojka, M. (2018). Granice dopuszczalnej krytyki pracodawcy. Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska Lublin, LXV(2), 59–68. https://doi.org/10.17951/g.2018.65.2.59-68

Ciupa, S. W. (2002). Niedozwolona krytyka pracodawcy ze strony pracownika jako przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę. Monitor Prawniczy,  (20), 925–933.

Dehn, G., Calland, R. (2004). Whistleblowing — The State of the Art. W: Whistleblowing Around the World: Law, Culture and Practice. Public Concern at Work and Open Democracy Advice Centre, London: Cape Town, 13–30.

Eleryk, P., Piskorz-Szpytka, A., Szpytka, P. (2019). Whistleblowing jako element systemu compliance. W: Compliance w podmiotach nadzorowanych rynku finansowego. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Kaufmann, J., Häferer, K., Grimhardt, K. (2020). The new EU Whistleblowing Directive Considerations from a German employment and data protection law perspective. Computer Law Review, 21(1), 14. https://doi.org/10.9785/cri-2020-210104

Kołdys, M. (2016). Whistleblower. Sygnalista w Polsce. Przegląd Antykorupcyjny, (7/2), 31–38.

Kozak-Maśnicka, M. (2020). Dyrektywa w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii jako wyzwanie dla polskiego ustawodawcy. Monitor Prawa Pracy, (4), passim.

Miłaszewicz, D. (2016). Zaufanie jako wartość społeczna. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe UE w Katowicach, (259), 80–88.

Latos-Miłkowska, M. (2013). Ochrona interesu pracodawcy. Warszawa: LexisNexis.

Łaga, M. (2017). Unormowania dotyczące sygnalizacji — wzmacnianie demokracji w zakładzie pracy. W: Demokracja w zakładzie pracy. Zagadnienia prawne (467–484). Warszawa: Wolters Kluwer.

Machnikowski, P. (2010). Prawne instrumenty ochrony zaufania przy zawieraniu umowy. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Maciejewski, M. (2013). Whistleblowing. Instytucja i jej rola w kształtowaniu odpowiedzialności w administracji. W: Z. Duniewska, M. Stahl (red.), Odpowiedzialność administracji i w administracji (341–358). Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Marek, A., Marek-Ossowska, A. (2019). Prawo wykroczeń (materialne i procesowe). Warszawa: C.H.Beck.

Molski, R. (2009). Polish Antitrust Law in its Fight Against Cartels — Awaiting a Breakthrough. Yearbook of Antitrust and Regulatory Studies, (2), 50–76.

Mulle, A. (2013). Whistleblowing & Arbeitsrecht: Ein Leitfaden für Arbetnehmer und Belegschaftsorgane. Wien: Verlag des ÕGB.

Szewczyk, H. (2020a). Whistleblowing w zakładzie pracy w świetle nowej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1937 w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia prawa Unii. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2), 3–11. https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.2.1

Szewczyk, H. (2020b). Whistleblowing. Zgłaszanie nieprawidłowości w stosunkach zatrudnienia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Trzaskowska-Machalska, P. (2019). Ochrona sygnalistów przewidziana w projekcie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony osób zgłaszających przypadki naruszenia Prawa Unii oraz projekcie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych. Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, (3), s. 263. https://doi.org/10.33226/0137-5490.2019.3.41

Wojciechowska-Nowak, A. (2012). Założenia do ustawy o ochronie osób sygnalizujących nieprawidłowości w środowisku zawodowym. Jak polski ustawodawca może czerpać z doświadczeń państw obcych? Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.