Najlepsze ceny Specjalne oferty dla członków klubu książki PWE Najtańsza dostawa
Prof. dr hab. Zbigniew Ofiarski
ORCID: 0000-0003-1675-933X

Prof. dr hab. Zbigniew Ofiarski

Pracownik Instytutu Nauk Prawnych Uniwersytetu Szczecińskiego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie finansowym i bankowym.

 
DOI: 10.33226/0137-5490.2022.9.1
JEL: G21, H81, K39

Fundusz Wsparcia Kredytobiorców (FWK) utworzono w drodze ustawy w 2015 r. i powierzono jego obsługę Bankowi Gospodarstwa Krajowego. Źródłami jego przychodów są obowiązkowe wpłaty dokonywane przez banki. Pomoc udzielana z FWK może polegać na okresowym wsparciu kredytobiorcy w spłacie rat kredytu mieszkaniowego lub udzieleniu jednorazowej pożyczki na spłatę zadłużenia z tego tytułu. Dotychczasowe roczne wykorzystanie zasobów FWK było bardzo niskie i nie przekroczyło 6% zgromadzonych środków. Zmiany ustawy dokonane od 1.01.2020 r. polegają na poszerzeniu podmiotowego i przedmiotowego zakresu pomocy kierowanej do kredytobiorców, a także podwyższeniu jej limitów i wydłużeniu okresu udzielania. Wprowadzono również możliwość umorzenia części udzielonej pomocy. Poddano weryfikacji hipotezę o antycypacyjnej ingerencji ustawodawcy w prawny mechanizm pomocy udzielanej kredytobiorcom z FWK. Wykazano, że dokonane zmiany w prawnej konstrukcji tej pomocy mogą być przydatne w związku z utrwalającymi się współcześnie negatywnymi zjawiskami na rynku kredytów mieszkaniowych, w szczególności związanymi z rosnącymi kosztami ich spłaty przez kredytobiorców. W podsumowaniu rozważań podkreślono prawdopodobieństwo materializowania się ryzyka utraty zdolności do terminowej spłaty kredytów, które przede wszystkim warunkuje wysoka inflacja i wzrost stóp procentowych wynikający z decyzji Rady Polityki Pieniężnej, mający wpływ na wysokość stawki WIBOR uwzględnianej w zmiennej stopie oprocentowania kredytów mieszkaniowych.

Słowa kluczowe: banki; kredyt mieszkaniowy; Fundusz Wsparcia Kredytobiorców; zaległości w spłacie; pomoc Finansowa
DOI: 10.33226/0137-5490.2021.10.2
JEL: K20, G21, G34

Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) od 2016 r., jako organ przymusowej restrukturyzacji, może nakładać kary pieniężne na członków organów niektórych instytucji finansowych (m.in. banków, spółdzielczych kas oszczędnościowo- kredytowych) niewykonujących obowiązków sprawozdawczych i informacyjnych związanych z tą restrukturyzacją. W ustawie o BFG określono przesłanki nakładania i maksymalną wysokość kar pieniężnych, a także dyrektywy miarkowania wysokości kary i przeznaczenie wpływów z zapłaconych kar pieniężnych. W pozostałym zakresie, dotyczącym przedawnienia wymiaru kar, naliczania odsetek od kar zaległych oraz stosowania ulg w ich zapłacie, właściwe są uniwersalne regulacje Kodeksu postępowania administracyjnego o administracyjnych karach pieniężnych. W opracowaniu wykazano, że kary pieniężne nakładane przez BFG są ważnym środkiem prawnym o charakterze represyjno-prewencyjnym, który wzmacnia pozycję BFG przy wykorzystywaniu prawnych instrumentów przymusowej restrukturyzacji. Kara pieniężna może spełniać także funkcję restytucyjną, ponieważ jej zastosowanie powinno doprowadzić do realizacji przez ukaranego obowiązków sprawozdawczych i informacyjnych niezbędnych do prawidłowego przebiegu procesów restrukturyzacyjnych. W konkluzji oceniono, że kary pieniężne nakładane przez BFG mają szczególny charakter zdeterminowany wieloma czynnikami, w tym statusem i zadaniami BFG, celami stosowania tych kar oraz wpływem członków organów na sposób funkcjonowania instytucji finansowych poddanych przymusowej restrukturyzacji. Efektem prawidłowo przeprowadzonej przymusowej restrukturyzacji powinno być nie tylko zapobieżenie upadłości konkretnej instytucji finansowej, ale również ogólna poprawa sytuacji na rynku finansowym.

Słowa kluczowe: rynek finansowy; przymusowa restrukturyzacja; kara pieniężna; członek organu instytucji finansowej; Bankowy Fundusz Gwarancyjny
DOI: 10.33226/0137-5490.2021.4.3
JEL: K20, G20, G33

Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) od 2016 r. jest uprawniony do nakładania kar pieniężnych na podmioty (banki, domy maklerskie oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe) naruszające określone obowiązki w ramach ich przymusowej restrukturyzacji. W ustawie ustalono maksymalną wysokość kar pieniężnych na poziomie 100 mln zł, ale pozostawiono BFG swobodę w stosowaniu niższych kar. Dyrektywy miarkowania kwoty kary pozostawiają BFG duży zakres swobody działania. Katalog naruszeń prawa, za które może być nałożona kara pieniężna, jest sformułowany wyczerpująco, ale możliwe jest wielokrotne stosowanie kary wobec tego samego podmiotu, który uporczywie narusza przepisy prawa. Wpływy z kar pieniężnych zasilają budżet państwa, ale w tym zakresie zaproponowano nowelizację ustawy polegającą na pozostawieniu tych wpływów do dyspozycji BFG z przeznaczeniem na finansowanie działań restrukturyzacyjnych. Wykazano, że kary pieniężne nakładane przez BFG są nie tylko sankcją za naruszenie przepisów prawa, ale także środkiem prawnym, którego zastosowanie powinno poprawiać skuteczność realizacji procesów przymusowej restrukturyzacji przez podmioty uchylające się w tym zakresie od współpracy z BFG. W konkluzji oceniono, że kary pieniężne nakładane przez BFG mają szczególny charakter zdeterminowany wieloma czynnikami, w tym statusem i zadaniami BFG, celami stosowania tych kar oraz miejscem i rolą podmiotów krajowych na rynku finansowym. Ostatecznym efektem prawidłowo przeprowadzonej przymusowej restrukturyzacji jest nie tylko zapobieżenie upadłości konkretnego podmiotu, ale również ogólna poprawa sytuacji na rynku finansowym.

Słowa kluczowe: rynek finansowy; przymusowa restrukturyzacja; kara pieniężna; Bankowy Fundusz Gwarancyjny