Podatki i system podatkowy. Teoria i praktyka

W ramach toczącej się od dłuższego czasu dyskusji na temat potrzeby przeprowadzenia reformy systemu podatkowego w Polsce szczególnie dużo miejsca poświęca się koniecznym zmianom w systemie podatków bezpośrednich (dochodowych i majątkowych). Obecny system podatkowy w Polsce jest przedmiotem krytyki z różnych stron. Wśród jego wad wskazuje się niestabilność, duży fiskalizm oraz skomplikowaną konstrukcję większości podatków. Przedstawiciele nauki i praktyki są zgodni co do konieczności reformy systemu podatkowego w Polsce. Problemem jest, jak to zrobić, czyli według jakich teoretycznych podstaw, m.in. zasad racjonalizacji systemu podatkowego, wynikających z ogromnego dorobku teorii opodatkowania. Ponadto istotne jest uzyskanie akceptacji społecznej. Z większości badań wynika bowiem, że problematyka podatkowa jest odbierana przez społeczeństwo z dużą nieufnością oraz przekonaniem, iż nakładany na nie ciężar jest nieustannie powiększany.

Monografia dotyczy wyzwań podatkowych związanych z funkcjonowaniem (aspekt aktualny) i budową polskiego systemu podatkowego (aspekt przyszłościowy), ważnych z perspektywy teoretyków, jak również praktyków. Jej celem jest przedstawienie gospodarczych i społecznych skutków podatków w kontekście funkcjonujących systemów podatkowych i alternatywnych jego koncepcji. Ważne miejsce zajmują również rozważania dotyczące perspektyw rozwoju systemu podatkowego. Monografia ma z założenia charakter wielowątkowy, a realizacji tak postawionych celów podporządkowana jest logika układu treści. Wskazane problemy i próby ich rozwiązania zostały usystematyzowane w ośmiu rozdziałach książki.

W rozdziale pierwszym przedstawiono zarys teorii podatków i systemu podatkowego, uwzględniając dorobek nauk społecznych (ekonomii i finansów). W rozdziale drugim uwypuklono gospodarcze i społeczne konsekwencje opodatkowania. W rozdziale trzecim przybliżono teorię optymalnego opodatkowania, przede wszystkim w odniesieniu do poszczególnych rodzajów podatków. W rozdziale czwartym przedstawiono, wynikające z ogólnych zasad racjonalizacji systemu podatkowego, alternatywne koncepcje systemu podatkowego. W piątym rozdziale scharakteryzowano współczesne systemy podatkowe. W rozdziale szóstym zaproponowano nowatorską analizę polskiego systemu podatkowego, uwzględniającą: opodatkowanie pracy, kapitału, działalności gospodarczej, obrotu, nieruchomości oraz opodatkowanie międzynarodowe. W rozdziale siódmym zgłębiono behawioralny aspekt opodatkowania. W rozdziale ósmym natomiast nakreślono perspektywy rozwoju systemu podatkowego ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień przyszłościowych (m.in. opodatkowania gospodarki cyfrowej, robotyzacji, technologii blockchain).

Autorami monografii są praktycy i teoretycy prawa podatkowego. Reprezentują oni różne ośrodki naukowe i różne dyscypliny naukowe – ekonomię i finanse, nauki prawne, nauki o polityce i administracji. Taki dobór autorów gwarantuje nie tylko pogłębioną ocenę obecnych rozwiązań, różnorodność spojrzeń na różne aspekty systemu podatkowego, ale także oparcie propozycji zmian na podstawach naukowych oraz doświadczeniach zawodowych.