Autonomiczna i jednolita definicja przemocy i molestowania w świetle nowych rozwiązań przyjętych w Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 190

Celem artykułu jest omówienie podstaw przyjęcia Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 190 oraz zaprezentowanie całkiem nowego podejścia do definicji przemocy i molestowania w środowisku pracy. Z uwagi na przedmiot artykułu wszystkie materiały źródłowe, w oparciu o które są formułowane określone tezy i wnioski, mają za podstawę raporty oraz analizy przeprowadzane w ramach Międzynarodowej Organizacji Pracy, choć – oczywiście – nie są to jedyne badania tego zagadnienia. Chodzi przede wszystkim o przybliżenie czynników, które wpłynęły na konkretne rozwiązania przyjęte w opisywanej Konwencji, gdyż materiały źródłowe kształtują później sposób interpretacji i stosowania przepisów konwencyjnych. Przemoc i molestowanie w dotychczas przyjętych konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy stanowiły przedmiot regulacji dwóch kategorii praw, tj. prawa do godnych warunków pracy, prawa do równego i niedyskryminującego traktowania, a także prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Powyższa dychotomia kwalifikacji prawnej nękania i molestowania powodowała uruchomienie zespołu różnych praw i środków ochrony w oparciu o różne podstawy prawne. W artykule jest przedstawiony całkowicie inny sposób podejścia do tych groźnych dla godnych warunków pracy zjawisk, jakimi są przemoc i molestowanie. Zaprezentowane są argumenty na rzecz tezy przyjęcia w Konwencji MOP nr 190 autonomicznej i jednolitej definicji, co pozwala obu kategorii naruszeń, tj. przemocy i molestowania, nie traktować jako elementu innych praw, jak chociażby zakazu dyskryminacji czy kategorii ryzyka zawodowego.

We wnioskach pojawiają się również korzyści, jakie mogą wyniknąć z przyjęcia definicji zaproponowanej w Konwencji MOP nr 190, chociażby dla stosowania instytucji mobbingu uregulowanej w Kodeksie Pracy. Obowiązujące przepisy zakładają konieczność rozróżniania między molestowaniem, uznawanym za kategorię dyskryminacji, a mobbingiem, uznawanym za formę przemocy psychicznej i fizycznej, który różni się pod względem kryteriów właściwie tylko czasem trwania.

Bibliografia/References

Beqiraj, J., Introductory Note to Convention Concerning the Elimination of Violence and Harassment in the World of Work, The American Society of International Law, VOL. 58/ 2019.

Declaration concerning the aims and purposes of the International Labour Organization (Declaration of Philadelphia). (1944). Part II (a). https: //www.ilo.org/legacy/english/inwork/cb-policy-guide/declarationofPhiladelphia1944.pdf

Górnicz-Mulcahy, A. (2019). 8.4. Uprawnienia pracownicze pracowników tubylczych, W: System Prawa Pracy. Tom IX. Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy globalne, K. W. Baran (Red.), z bazy LEX (dostęp: 2023-02-01).

Hoel, H., Sparks, K., Cooper, C. (2001). The Cost of Violence/Stress at Work and the Benefits of a Violence/Stress-Free Working Environment. Report commissioned by the International Labour Organization, University of Manchester, Manchester 2001.

ILO/ICN/WHO/PSI Joint Programme on Workplace Violence in the Health Sector. (2002). Framework guidelines for addressing workplace violence in the health sector/Joint Programme on Workplace Violence in the Health Sector, s. 4. https://apps.who.int/iris/handle/10665/42617 (dostęp: 2023-02-01).

International Labour Office. (1996). Special survey on equality in employment and occupation in respect to Convention No. 111, Report III (Part 4B), Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations. Geneva 1996.

International Labour Office. (2003). Code of practice on workplace violence in services sectors and measures to combat this phenomenon. Meeting of Experts to Develop a Code of Practice on Violence and Stress at Work in Services: A Threat to Productivity and Decent Work (Geneva 8–15 October 2003).

International Labour Office. (2013). Domestic workers across the world: global and regional statistics and the extent of legal protection. Geneva: ILO.

International Labour Office. (2016 a). Final report, Meeting of Experts on Violence against Women and Men in the World of Work (Geneva, 3–6 October 2016). Conditions of Work and Equality Department, Geneva, ILO, 2016.

International Labour Office. (2016 b). Fifth Supplementary Report: Outcome of the Meeting of Experts on Violence against Women and Men in the World of Work 328th Session, Geneva 25 October 2016, GB. 328/INS/17/5.

International Labour Office. (2016c). Background paper for discussion at the Meeting of Experts on Violence against Women and Men in the World of Work, Meeting of Experts on Violence against Women and Men in the World of Work, Geneva 3–6 October 2016.

International Labour Office. (2018b). Report V (1) Ending Violence and Harassment Against Women and Men in the World of Work, International Labour Conference, 107th Session 2018, Chapter 1. Understanding violence and harassment in the world of work.

International Labour Office. (2018c). Reports of the Standard-Setting Committee on Violence and Harassment in the World of Work: Summary of Proceedings, Provisional Record, ILC107-PR8B (Rev. 1).

International Labour Organization. (2018a). The impact of HIV and AIDS on the world of work. Global estimates, Geneva 2018.

Majkowska-Szulc, S., Tomaszewska, M. (2020). Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, A. Wróbel (Red.), Art. 23, Legalis.

Makowski, D. (2019). 16.4. Zapobieganie wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, W: System Prawa Pracy. Tom IX. Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy globalne, K. W. Baran (Red.). Lex.

Piątkowski, J. (2019). Rozdział 26. Wolność zrzeszania się i swoboda działalności związkowej, W: System Prawa Pracy. Tom IX. Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy globalne, K. W. Baran (Red.). Lex.

Tomaszewska, M. (2022). Art. 94 (3), W: Kodeks pracy. Komentarz. Tom II. Art. 94–304 (5), wyd. VI, K. W. Baran (Red.). Lex/el

Tomaszewska, M. (2014). 6.3. Ewolucja wolności związkowej w prawie międzynarodowym, W: System Prawa Pracy. Tom V. Zbiorowe prawo pracy, K. W. Baran (Red.), Lex.

United Nations Population Fund (UNFPA). (2009). UNFPA Strategy and framework for action to addressing gender-based violence. Gender, Human Rights and Culture Branch UNFPA Technical Division. https: //www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/2009_add_gen_vio. pdf

World Health Organization. (2009). Promoting gender equality to prevent violence against women, in Violence Prevention: The Evidence (Geneva). https://apps.who. int/iris/bitstream/handle/10665/44098/9789241597883_eng. pdf? sequence=1&isAllowed=y

Wyka, T. (2019). 15.2.4. Ogólne standardy dotyczące pracowniczych służb bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, W: System Prawa Pracy. Tom IX. Międzynarodowe publiczne prawo pracy. Standardy globalne, K. W. Baran (Red.), Lex (dostęp: 2023-02-05).

Zgromadzenie Ogólne ONZ. (1993). Deklaracja w sprawie likwidacji przemocy wobec kobiet, 20 grudnia 1993 r., A/RES/48/104.