Kontrola prawidłowości sporządzania informacji ZUS IWA w zakresie liczby osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia w świetle uchwały Sądu Najwyższego z 16 lutego 2023 r. (III UZP 6/22)

Uchwała Sądu Najwyższego z 16 lutego 2023 r. (III UZP 6/22) nie rozwiązuje problemu związanego z zasadami wypełniania informacji ZUS IWA. W ocenie Sądu wskaźnik częstości zatrudnionych w warunkach zagrożenia, stosowany przy obliczaniu stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe powinien być określany z uwzględnieniem wyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej, eliminujące w całości zagrożenie wynikające z przekroczenia dopuszczalnych norm. Wykładnia Sądu Najwyższego nie rozstrzyga jednak jak obiektywnie stwierdzić, że zagrożenie zostało wyeliminowane. Wskazuje jedynie, że rozstrzygnięcie w tym obszarze powinno zostać poparte ekspertyzą laboratorium lub opinią Państwowej Inspekcji Pracy. Inspektorzy pracy nie posiadają jednak możliwości prawnych oraz narzędzi umożliwiających wydanie takiej opinii. Równocześnie stają przed problemem jak interpretować przepisy prawa w trakcie kontroli prowadzonych w danym obszarze. Wykładnia Sądu Najwyższego stoi bowiem w sprzeczności z dotychczasową pragmatyką stosowania przepisów oraz interpretacją przedstawianą przez Ministerstwo oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W tych okolicznościach jedynym rozwiązaniem wydaje się wprowadzenie zmian legislacyjnych w celu jednoznacznego ustalenia sposobu ustalania liczby osób pracujących w warunkach zagrożenia.

Augustyńska, D. (2002, 2–4). Ocena ryzyka zawodowego wynikającego z narażenia na hałas w świetle przepisów europejskich i krajowych. Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka.

Bielska-Brodziak, A. (2017). Śladami prawodawcy faktycznego. Materiały legislacyjne jako narzędzie wykładni prawa. Wolters Kluwer.

Choduń, A. (2018). Aspekty językowe derywacyjnej koncepcji wykładni prawa. Szczeciń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Gacek, W. i Majchrzycka, K. (2004). Środki ochrony indywidualnej. Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, 3(41), 53–60.

Główny Urząd Statystyczny. (2021). Objaśnienia do karty Z–10 za 2021. Pobrano z lokalizacji stat.gov.pl: http://form.stat.gov.pl/formularze/ 2022/passive/Z-10.pdf

Halasz, A. (2019). Definicje pojęć prawnych w ustawodawstwie dotyczącym podatków obrotowych. Wrocław: Uniwersytet Wrocławski.

Koradecka, D. (2000). Zagrożenia czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w środowisku pracy. (Tom 6). CIOP PIB.

Koradecka, D. i in. (2003). Opracowanie zasad monitorowania stanu narażenia na czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku pracy spełniających standardy obowiązujące w krajach UE w ramach działalności Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy. CIOP.

Krause, M. (2017). Ocena ryzyka zawodowego w aspekcie miejsca i warunków wykonywania pracy. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie. Politechnika Śląska.

Lis, T. & Nowacki, K. (2005). Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy w zakładzie przemysłowym. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.

Obolewicz, J. (2017). Zagrożenia zdrowia i życia w środowisku pracy. Inżynieria Bezpieczeństwa Obiektów Antropogenicznych.

PKN. (1994). Hałas – Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy – Wymagania dotyczące wykonywania pomiarów PN-N-01307. PN-N-01307. Polska: PKN.

PKN. (2011). Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego. PN-N-18002:2011. PKN.

Rzepecki, J. (2004, 11). Mechanizm różnicowania składki na ubezpieczenie wypadkowe. Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka.

Rzepecki, J. (2006, 11). Składki i świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego ZUS-funkcjonowanie systemu. Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka.

 Rzepecki, J. (2009, 6). Zasady różnicowania stopy procentowej składki na społeczne ubezpieczenie wypadkowe. Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka.

Rzepecki, J. i Serafińska, A. (2003, 12). Nowy system ubezpieczenia wypadkowego w Polsce. Bezpieczeństwo Pracy, s. 29–31.

Smoliński, D. (2018, 9). Zarządzanie dokumentami w obszarze bhp – wypełnianie ZUS IWA. Atest Ochrona Pracy.

Smoliński, D. (2020, 6). Kłopotliwy ZUS IWA. Inspektor Pracy, s. 32–34.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych. (2019). ZUS IWA Informacja o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe. Pobrano z lokalizacji www.zus.pl: https://www.zus.pl/documents/10182/167567/poradnik_zus_iwa.pdf/a7780991-e2e8-45ce-8401-2e6983837a5f?t=1552307946172

Zawieski, W. i in. (2007). Ryzyko zawodowe: metodyczne podstawy oceny. (W. Zawieski, Red.) CIOP PIB.

Zieliński, M. (2017). Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki. Wolters Kluwer Polska.

 

Akty prawne / Legal acts

Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2189 ze zm.

Ustawa z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 338 ze zm.

Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. Tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1465.

Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Dz.U. z 2018 r. poz. 1286 ze zm.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 419.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne. Dz.U. Nr 157, poz. 1318.

Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 23 grudnia 2004 r. w sprawie określenia wzorów formularzy sprawozdawczych, objaśnień co do sposobu ich wypełniania oraz wzorów kwestionariuszy i ankiet statystycznych stosowanych w badaniach statystycznych ustalonych w programie badań statystycznych statystyki publicznej na rok 2005. Dz.U. Nr 285, poz. 2849 ze zm.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zm.

 

Orzecznictwo/Judicial decisions

Uchwała Sądu Najwyższego z 16 lutego 2023 r., III UZP 6/22. Dostęp: 15.10.2023: http://www.sn.pl/wyszukiwanie/SitePages/orzeczenia.aspx?ItemSID= 95551-6e9ffc09-7b83-4b3d-8c04-f640e774865f&ListName=Orzeczenia3&Sygnatura=III+UZP+6%2f22

Wyrok Sądu Najwyższego z 8 grudnia 2020 r., II UK 186/19. Dostęp: 15.10.2023: http://www.sn.pl/orzecznictwo/SitePages/Baza_orzeczen.aspx?ItemSID= 47500-6e9ffc09-7b83-4b3d-8c04-f640e774865f&ListName=Orzeczenia3&Sygnatura=II+UK+186%2f19

Wyrok Sądu Najwyższego z 4 kwietnia 2019 r., III UK 103/18. Dostęp: 15.10.2023: http://www.sn.pl/sprawy/SitePages/e-Sprawa.aspx?ItemSID= 3233-423b5ec2-0369-4fea-95ed-4acac77d0ed0&ListName=esprawa2018&Search=III%20UK%20103/18

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 30 kwietnia 2015 r., III AUa 555/14, LEX nr 1963906.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 27 listopada 2012 r., III AUa 624/12, LEX nr 1237776.