O uprawnieniach inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie ustalania istnienia stosunku pracy — uwagi de lege lata i de lege ferenda

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie ustalania istnienia stosunków pracy. Z przeprowadzonej analizy wynika, że prawne instrumenty przysługujące inspektorom PIP w tym zakresie to skierowanie do pracodawcy wystąpienia, prowadzenie postępowania wykroczeniowego lub wytoczenie na rzecz określonej osoby powództwa do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy. Środki te w praktyce są mało efektywne. W obecnym stanie prawnym inspektorzy PIP nie są uprawnieni do wydawania decyzji administracyjnych ustalających istnienie stosunku pracy, choć istnieją pewne argumenty natury dogmatycznoprawnej przemawiające za przyznaniem im takiego uprawnienia, co wymagałoby jednak stworzenia odpowiedniego trybu odwoławczego, który byłby podobny do procedury odwoławczej od decyzji ZUS.

Bibliografia/References

Adamiak, B. i Borkowski J. (2021). Komentarz do art. 104. W: B. Adamiak i J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Warszawa. Legalis.

Antolak-Szymanski, K. (2016). Komentarz do art. 1. W: K. Antolak-Szymanski i T. Niedziński, Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz. Warszawa. Legalis.

Antonów, K. (2011). Sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. Warszawa.

Flasiński, M. (1997). Kontrola i nadzór Państwowej Inspekcji pracy — granice uprawnień. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (10).

Florek, L. (2018). Umowy cywilnoprawne a umowa o pracę. W: G. Goździewicz (red.), Umowa o pracę a umowa o zatrudnienie. Warszawa.

Gersdorf, M. (2019). Nowe trendy gospodarcze a reguła domniemania zawarcia umowy o pracę. W: T. Duraj (red.), Stosowanie umów cywilnoprawnych w świetle przepisów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica, 88. https://doi.org/10.18778/0208- 6069.88.04

Gil, I. i Gil, P. (2011). Legitymacja procesowa państwowych inspektorów pracy w sporach pracowniczych. Przegląd Sądowy, (3).

Grzegorczyk, P. i Jędrzejewska, M. (2016). Komentarz do art. 632. W: T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze. Warszawa. LEX.

Jabłoński, M. (2019). Miejsce Państwowej Inspekcji Pracy w systemie organów państwa — wnioski de lege lata i de lege ferenda. Przegląd Prawa i Administracji, CXVIII. https://doi.org/10.19195/0137-1134.118.4

Jasińska-Cichoń, A. (2008). Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz. Komentarz do art. 10. Warszawa. LEX.

Liszcz, T. (2018). Domniemanie stosunku pracy jako środek prawny przeciwko stosowaniu umów cywilnoprawnych dla ukrycia stosunku pracy. W: T. Kuczyński i A. Jabłoński (red.), Prawo pracy i zabezpieczenia społecznego. Teraźniejszość i przyszłość. Księga jubileuszowa Profesora Zdzisława Kubota. Warszawa.

Makowski, D. (2010). Pozycja prawna Państwowej Inspekcji Pracy. Państwo i Prawo, (3).

Makowski, D. (2013). W sprawie niewiążącego charakteru wystąpienia inspektora pracy. Monitor Prawa Pracy, (11).

Makowski, D. (2019). Rozwój regulacji dotyczących ustroju i kompetencji inspekcji pracy w Polsce. Przegląd Prawa i Administracji, CXVIII. https://doi.org/10.19195/0137-1134.118.2

Niedziński, T. (2008). Ingerencja administracyjna i procesowa organów PIP w sferę uznanej wolności pracodawcy zatrudnienia pracowników. Monitor Prawa Pracy, (1).

Niedziński, T. (2016). Komentarz do art. 11. W: K. Antolak-Szymanski i T. Niedziński, Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz. Warszawa. Legalis.

Niedziński, T. (2016a). Komentarz do art. 36. W: K. Antolak-Szymanski i T. Niedziński, Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz. Warszawa. Legalis.

Niedziński, T. (2016b). Komentarz do art. 10. W: K. Antolak-Szymanski i T. Niedziński, Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz. Warszawa. Legalis.

Pisarczyk, Ł. (2015). Prawo pracy wobec rozwoju zatrudnienia cywilnoprawnego. W: Z. Hajn i D. Skupień (red.), Przyszłość prawa pracy. Liber Amicorum. W pięćdziesięciolecie pracy naukowej Profesora Michała Seweryńskiego. Łódź. https://doi.org/10.18778/7969-749-6.24

Pisarczyk, Ł. (2017). W stronę ochrony zatrudnionych. W: Marzena Szabłowska-Juckiewicz, Beata Rutkowska i Anna Napiórkowska (red.), Tendencje rozwojowe indywidualnego i zbiorowego prawa pracy. Księga Jubileuszowa Profesora Grzegorza Goździewicza. Toruń.

Płażek, S. (1997). Czy inspektor pracy może samodzielnie kwalifikować umowy? Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (9).

Prusinowski, P. (2012). Zadania i uprawnienia inspektora pracy. W: Z. Góral i P. Prusinowski, Umowne podstawy zatrudnienia. Warszawa. LEX.

Rączka, K. (2008a). Komentarz do art. 10. W: M. Gersdorf, J. Jagielski i K. Rączka, Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz. Warszawa. LEX.

Rączka, K. (2008b). Komentarz do art. 11. W: M. Gersdorf, J. Jagielski i K. Rączka, Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy. Komentarz. Warszawa. LEX.

Rudkowska-Ząbczyk, E. (2021). Komentarz do art. 189. W: E. Marszałkowska-Krześ (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Warszawa. Legalis

Serafinowska, B. (2018) Działania podejmowane przez Państwową Inspekcję Pracy przeciw ukrywaniu zatrudnienia pracowniczego. W: S. Kowalski i Z. Kubot (red.), Przeciwdziałanie niedopuszczalnym formom zatrudnienia. Warszawa. LEX.

Skarul, R. (2018). Działania podejmowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie kwalifikacji prawnych stosunków zatrudnienia. W: S. Kowalski i Z. Kubot (red.), Przeciwdziałanie niedopuszczalnym formom zatrudnienia. Warszawa. LEX.

Sobczyk, A. (1998). Metody ograniczania zawierania umów cywilnoprawnych w stosunkach pracy — wątpliwości systemowe. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (9).

Ślebzak, K. (2017). Kontrola przez ZUS ważności umów o pracę stanowiących tytuł ubezpieczenia społecznego — wybrane zagadnienia. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (2).

Telenga, P. (2019). Komentarz do art. 189. W: A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz aktualizowany. Tom I. Art. 1–729. Warszawa. LEX.

Wąż, P. (2008). Ustalanie istnienia stosunku pracy w orzecznictwie Sądu Najwyższego. Praca i Zabezpieczenia Społeczne, (3).

Żyznowski, T. (2013). Komentarz do art. 189. W: H. Dolecki i T. Wiśniewski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1–366. Warszawa. LEX.