Problematyczne konsekwencje rozszerzenia roszczenia o przywrócenie do pracy

Niniejszy artykuł odnosi się zasadniczo krytycznie do skutków rozszerzenia roszczenia o przywrócenie do pracy wskutek nowelizacji Kodeksu pracy, która we szła w życie 26 kwietnia 2023 r. Na jej mocy wszystkim pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy na czas określony przyznano prawo do domagania się przywrócenia do pracy w odwołaniu od wypowiedzenia umowy o pracę. Ze względu na wielość przesłanek negatywnych roszczenia restytucyjnego zwiększył się stan niepewności stron stosunku pracy co do kierunku rozstrzygnięcia sądu. Roszczenie restytucyjne nie jest adekwatne do istoty umowę o pracę na czas określony, ponieważ co do zasady nie można zmusić pracodawcy do dalszego zatrudniania pracownika, gdy upłynie termin, na który umowa została za warta. Zatem nawet po przywróceniu takiego pracownika do pracy co do zasady pracodawca będzie i tak miał prawo nie przedłużyć trwania stosunku pracy, co stoi w sprzeczności z zasadą ochrony trwałości stosunku pracy oraz istotą roszczenia restytucyjnego. Ta instytucja jest bardzo daleko idącą ingerencją sądu w politykę kadrową pracodawcy. Istnieją porządki prawne wśród państw członkowskich Unii Europejskich, gdzie pracownikowi w ogóle nie przyznano prawa do domagania się przywrócenia do pracy. Ta kwestia została także dostrzeżona przez Komisję Kodyfikacyjną, której projekt Kodeksu pracy wprowadzał możliwość wykupienia się pracodawcy od przywrócenia pracownika do pracy.

Baran, K. W. (2022). W: M. Barański, B. M. Ćwiertniak, A. Kosut, D. Książek, M. Kuba, D. E. Lach, M. Lekston, W. Perdeus, J. Piątkowski, P. Prusinowski, I. Sierocka, K. Stefański, M. Tomaszewska, M. Włodarczyk, T. Wyka, K. W. Baran, Kodeks pracy. Komentarz. Tom I. Art. 1–93, wyd. VI, Wolters Kluwer. Art. 56.

Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Druk IX.2932. (2023). https://www.sejm.gov.pl/ sejm9.nsf/PrzebiegProc.xsp?id=32F1CCF7ACC107C2C1258935006236C5

Dzienisiuk, D. (2023). Ocena skutków prawnych regulacji rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Druk nr 2932), Biuro Analiz Sejmowych, Warszawa 30 stycznia 2023, https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/opinieBAS.xsp?nr=2932, s. 6.

Europejski semestr – zestawienie informacji tematycznych. Przepisy dotyczące ochrony zatrudnienia, Komisja Europejska 2021, https://commission.europa.eu/system/files/2021-01/european-semester_thematic-factsheet_employment-protection-legislation_pl.pdf, s. 15.

Gersdorf, M. (2014).W: M. Raczkowski, K. Rączka, M. Gersdorf, Kodeks pracy. Komentarz, wyd. III, Wolters Kluwer. Art. 56.

Jaśkowski, K., Maniewska, E. (2020). Tymczasowe przywrócenie pracownika do pracy (art. 4772 § 2 k.p.c.), Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (9). DOI: 10.33226/0032-6186.2020.9.3

Mitrus, L. (2010). Kilka uwag o rozwiązaniu za wypowiedzeniem umowy o pracę na czas określony. W: A. Sobczyk (Red.), Stosunki zatrudnienia w dwudziestoleciu społecznej gospodarki rynkowej. Księga pamiątkowa z okazji jubileuszu 40-lecia pracy naukowej Profesor Barbary Wagner (s. 255–256). Wolters Kluwer.

Rycak, A. (2013). Powszechne ochrona trwałości stosunku pracy. Wolters Kluwer.

Świętnicki, T. (2013). Ochrona trwałości stosunku pracy na arenie międzynarodowej, Roczniki Administracji i Prawa XIX (2), 253–265.

Teksty projektu Kodeksu pracy i projektu Kodeksu zbiorowego prawa pracy opracowane przez Komisję Kodyfikacyjną Prawa Pracy, https://www.gov.pl/web/rodzina/bip-teksty-projektu-kodeksu-pracy-i-projektu-kodeksu-zbiorowego-prawa-pracy-opracowane-przez-komisje kodyfikacyjna-prawa-pracy.

Uzasadnienie projektu Kodeksu pracy, https://www.gov.pl/web/rodzina/bip-teksty-projektu-kodeksu-pracy-i-projektu-kodeksu-zbiorowego-prawa pracy-opracowane-przez-komisje-kodyfikacyjna-prawa-pracy, s. 10.

Zieliński, M. J. (2017). Zróżnicowanie powszechnej ochrony trwałości stosunku pracy w zależności od rodzaju umowy o pracę w świetle prawa międzynarodowego i prawa UE, Praca i Zabezpieczenie Społeczne (7), 16–18.

Żywolewska, K. (2020). Obowiązek dalszego zatrudnienia pracownika przywróconego do pracy do czasu prawomocnego zakończenia postępowania po nowelizacji art. 477² k.p.c. – wybrane problemy, Praca i Zabezpieczenie Społeczne (1). DOI: 10.33226/0032-6186.2020.1.4

Orzecznictwo/Case law

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 2 grudnia 2008 r., P 48/07 TK

Wyrok Sądu Najwyższego z 24 czerwca 2021 r., III PSKP 27/21

Wyrok Sądu Najwyższego z 2 lutego 2012 r., II PK 132/2011

Wyrok Sądu Najwyższego z 9 grudnia 1998 r., I PKN 502/98

Postanowienie Sądu Najwyższego z 5 kwietnia 2023 r., III PSK 42/22