Przemoc w miejscu pracy i jej wpływ na syndrom wypalenia zawodowego (rozważania na tle Konwencji nr 190 MOP)

Artykuł dotyczy zjawiska przemocy w pracy w powiązaniu z syndromem wypalenia zawodowego. Autorka wskazała na podstawowe akty prawa międzynarodowego i europejskiego odnoszące się do przemocy w pracy, zwłaszcza Konwencję nr 190 MOP, różne definicje pojęcia przemocy w pracy, a także na przemoc jako jeden z czynników ryzyka w zakresie pojawienia się objawów wypalenia zawodowego. W ostatniej części artykułu dokonano również oceny wybranych przepisów polskiego prawa pracy z perspektywy ochrony przed przemocą w pracy i wypaleniem zawodowym.

Bibliografia/References

Anczewska, M. Świtaj, P. Roszczyńska, J. (2005). Wypalenie zawodowe. Postępy Psychiatrii i Neurologii, 14(2).

Anczewska, M. Roszczyńska, J. (2004). Jak uniknąć wypalenia zawodowego w pracy z chorymi. Instytut Psychiatrii i Neurologii.

Bańka, A. (2000). Psychologia organizacji. W: J. Strelau (Red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Beale, D. Brady, C. Cox, T. Lawrence, C. Leather, P. (2021). Work-related Violence. Assessment and intervention. London.

Bodnar, A. (2018). Raport RPO: Przeciwdziałanie mobbingowi i dyskryminacji w służbach mundurowych. Analiza i zalecenia. https://bip.brpo.gov.pl/pl, dostęp: 17.11.2022.

Bosak, M. Danilewicz, A. (2010). Odpowiedzialność cywilna i karna za mobbing. Prokuratura i Prawo, (4).

Bury, B. (2007). Uporczywość i długotrwałość zachowania jako elementy składowe prawnej definicji mobbingu. Monitor Prawa Pracy, (2).

Bylok, F. Pabian, A. Kucęba, R. (2011). Budowa zaufania społecznego jako element przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu. W: J. Koprowicz, W. Bańka (Red.), Współczesne wyzwania menedżerskie w przeciwdziałaniu wypaleniu zawodowemu. Humanizacja pracy, (6).

Chirico, F. Capitanelli, I. Bollo, M. Ferrari, G. Maran, D. (2021). Association between workplace violence and burnout syndrome among schoolteachers: A systematic review. Journal of Health and Social Sciences, (6).

Czachowski, M. (2022). Prawne aspekty przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi w służbach mundurowych. Państwo i Prawo, (6).

Erenkfeit, K. Dudzińska, L. Indyk, A. (2012). Wpływ środowiska pracy na powstanie wypalenia zawodowego. Medycyna Środowiskowa, 15(3).

Experiences of violence and harassment at work: A global first survey, Geneva: ILO, 2022.

Florek, S., Siemiginowska, P. (2011). Agresja w pracy. Uniwersytet Jagielloński. Biblioteka Jagiellońska.

Gajda, M. (2022). Przemoc w pracy. Środki ochrony prawnej i metody przeciwdziałania. Wolters Kluwer.

Góral, Z. (2011). O kodeksowym katalogu zasad indywidualnego prawa pracy. Wolters Kluwer.

Hassard, J. Koksa, T. (2015). Work – related stress: Nature and management. EU-OSHA. Osha.europa.eu

Hoel, H. Sparks&Cary, K. Cooper, L. (2001). THE COST OF VIOLENCE/STRESS AT WORK AND THE BENEFITS OF A VIOLENCE/STRESS-FREE WORKING ENVIRONMENT. Report Commissioned by the International Labour Organization (ILO). Manchester.

Izydorczyk, A. Kęsla, A. (2015). Mobbing w miejscu pracy jako przejaw patologii w procesie zarządzania. Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej. Organizacja i Zarządzanie, z. 61.

Kauppinen, K. Tuomola, T. (2008). Work – Related Violence, Bullying and Sexual Harassment. W: A. Linos, W. Kirch (Red.), Promoting Health for Working Women. New York.

Kędzia, B. Kowalewski, S. (2002). Przemoc – nowy „czynnik ryzyka zawodowego” w środowisku pracy. Bezpieczeństwo pracy, (1).

Kraczla, M. (2013). Wypalenie zawodowe jako efekt długotrwałego stresu. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Zarządzanie, (2).

Leka, S. Jain, A. (2013). Zagrożenia psychospołeczne w środowisku pracy i ich wpływ na zdrowie. Tłumacz. i oprac. red. K. Orlak. Stowarzyszenie Zdrowa Praca.

Lickiewicz, J. Piątek, J. (2014). Doświadczanie agresji w pracy pielęgniarskiej. Sztuka Leczenia, (3–4).

Lozano Gimenes, J.M. Ramon Martinez, J.P. Rodriguez Morales, F.M. (2021). Doctors and Nurses: A Systematic Review of the Risk and Protective Factors in Workplace Violence and Burnout. International Journal of Environmental Research and Public Health, (18).

Lubrańska, A. (2011). Klimat organizacyjny a doświadczanie wypalenia zawodowego. Medycyna Pracy, (6).

Łosyk, H. Topczak, M. Szmołda, M. (2019). Zagrożenia ery „przemysłu 4.0” dla organizacji i pracownika. W: P. Bachman, M. Topczak, M. Bernat (red.), Aktualne trendy i badania w inżynierii. Wydawnictwo Instytutu Inżynierii Bezpieczeństwa i Nauk o Pracy Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Łuczak-Tarka, J. (2021). Przestępstwo złośliwego lub uporczywego naruszania praw pracownika jako podstawa do poniesienia odpowiedzialności karnej za mobbing – węzłowe zagadnienia. Monitor Prawa Pracy, (4).

Martin, D. M. (2014). Emotional Intelligence and Workplace Aggression: A Metaanalysis. Romanian Journal of Experimental Psychology, (5). Zob. też: https://e-tarjome.com/storage/btn_uploaded/2019-06-24/1561361560_9634-etarjome-English.pdf, dostęp: 19.10.2022 r.

Maslach, Ch. (2006). Wypalenie – w perspektywie wielowymiarowej. W: H. Sęk (Red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Maslach, Ch. Leiter, M.P. (2011). Prawda o wypaleniu zawodowym. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Maslach, Ch. Leiter, M. P. (2010). Pokonać wypalenie zawodowe. Wolters Kluwer.

Nerka, A. (2013). Mobbing jako przykład nieetycznych zachowań w miejscu pracy. Annales. Etyka w życiu gospodarczym, (16).

Potocka, A. (2016). Co wiemy o psychospołecznych zagrożeniach w środowisku pracy? cz. I. Rozważania teoretyczne. Medycyna Pracy, (61)3.

Pyżalski, J. (2010). Skutki oddziaływania warunków pracy na polskich nauczycieli. W: J. Pyżalski, D. Merecz (Red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem. Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Schmidt, J. (2001). Disciplined Minds: A Critical Look at Salaried Professionals and the Soul-battering System That Shapes Their Lives. Oxford.

Siemiński, M., Nitka-Siemińska, A., Nyka, W. (2007). Zespół wypalenia. Wybrane problemy kliniczne. Forum medycyny rodzinnej, 1(1).

Simpson, R. Cohen, C. (2004). Dangerous Work: The Gendered Nature of Bullying in the Context of Higher Education. Gender Work and Organization, 11(2).

Surdykowska, B. (2007). Autonomiczne porozumienie ramowe dotyczące nękania i przemocy w pracy. Monitor Prawa Pracy, (10).

Surdykowska, B. (2011). Wspólna deklaracja polskich partnerów społecznych dotycząca przemocy i nękania w miejscu pracy. Monitor Prawa Pracy, (1).

Szewczyk, H. (2007). Ochrona dóbr osobistych w zatrudnieniu. Wolters Kluwer.

Szewczyk, H. (2012). Mobbing w stosunkach pracy Zagadnienia prawne. Wydawnictwo Naukowe Scholar

Tucholska, S. (2001). Christiny Maslach koncepcja wypalenia zawodowego: etapy rozwoju. Przegląd Psychologiczny, (3), tom 44.

Wielki Słownik Języka Polskiego PWN (2018), t. III., S. Dubisz (Red.). Wydawnictwo Naukowe PWN.

Witkowski, S. A., Ślazyk-Sobol, M. (2012). Organizacyjno-podmiotowe uwarunkowania zjawiska wypalenia zawodowego. Czasopismo Psychologiczne, (2), tom 18.

Wratny, J. (2004). Kodeks pracy. Komentarz. C.H.Beck.