Najlepsze ceny Specjalne oferty dla członków klubu książki PWE Najtańsza dostawa
Dr Sebastian Koczur
ORCID: 0000-0002-2985-0557

Doktor nauk prawnych, adiunkt/p. o. Kierownika Katedry Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Adwokat specjalizujący się w sprawach z zakresu pracy, właściciel kancelarii. Autor licznych publikacji z zakresu prawa pracy, w tym m.in. monografii: Prawnopracowniczy status członka zarządu spółki kapitałowej w kontekście dwoistości norm prawa pracy i prawa handlowego oraz Aksjologia odpowiedzialności materialnej pracownika.

 
DOI: 10.33226/0137-5490.2023.10.4
JEL: K22

Przekroczenie granicy ryzyka biznesowego stanowi ocenną przesłankę ponoszenia odpowiedzialności, której wypełnienie jest traktowane w orzecznictwie jako samo w sobie naruszenie prawa, skutkujące poniesieniem odpowiedzialności przez członka zarządu. Została ona ustanowiona w celu umożliwienia członkom zarządu podejmowania bardziej odważnych (co oczywiście nie oznacza, że całkowicie swobodnych) decyzji. Niemniej jednak, analizując elementy konstrukcyjne wyznaczające granice ryzyka biznesowego, można nabrać wątpliwości, czy jest to faktycznie konstrukcja stanowiąca swoisty kontratyp odpowiedzialności, czy też paradoksalnie prowadzi ona do rozszerzenia tejże. W konsekwencji autor proponuje pochylenie się nad znaną prawu konstrukcją działania w granicach dopuszczalnego ryzyka, która – jak zostało wykazane w tekście – może być z powodzeniem zastosowana do korporacyjnej relacji członka zarządu, wytyczając temu ostatniemu przestrzeń bezpiecznego podejmowania decyzji i ich realizacji w sferze objętej działaniem na rzecz spółki. Celem artykułu jest wykazanie, że dopiero zastosowanie konstrukcji oceny ryzyka biznesowego w działaniu członka zarządu przy jednoczesnym odwołaniu się do konstrukcji działania w granicach dopuszczalnego ryzyka pozwala na jasne wytyczenie granicy odpowiedzialności członka zarządu, gwarantując mu należytą swobodę w podejmowaniu decyzji biznesowych.

Słowa kluczowe: odpowiedzialność za szkodę; ryzyko gospodarcze; granice dopuszczalnego ryzyka; członek zarządu; organy spółki kapitałowej
DOI: 10.33226/0032-6186.2023.10.7
JEL: K31

Zakres ponoszenia przez pracownika odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną pracodawcy jest uzależniony od stwierdzenia umyślności bądź nieumyślności zachowania, wyrządzającego szkodę. Ustawodawca w sposób jednoznaczny stwierdził w art. 122 k.p., że jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości, jednocześnie nie przesądzając w jakim zakresie powinien ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą pracownik, który wyrządził szkodę, znajdując się w stanie nietrzeźwości. W konsekwencji należy rozstrzygnąć, czy fakt spożywania przez pracownika alkoholu (stawienia się do pracy w stanie nietrzeźwym) winien rzutować na ocenę jego zachowania będącego źródłem szkody. Należy bowiem wziąć pod uwagę fakt, że sama konstrukcja instytucji pracowniczej odpowiedzialności materialnej spełnia szczególne założenia aksjologiczne (nie ograniczając się do funkcji kompensacyjnej, jak ma to miejsce w przypadku odpowiedzialności cywilnej), a sam fakt bycia nietrzeźwym (w szerokim rozumieniu tego słowa) w pracy, stanowi już naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego. Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, zrekonstruowano w tekście możliwe modele zakresu odpowiedzialności pracownika za szkodę wyrządzoną w stanie nietrzeźwym, Punktem wyjścia stał się zatem model ścisłej interpretacji przepisów (kierując się faktem, że mamy do czynienia ze swoistą sankcją wobec pracownika), w którym sam fakt bycia po spożyciu alkoholu nie rzutuje na rozmiar odpowiedzialności, a przesądza o powyższym dopiero ustalenie że samo zachowanie pracownika wyrządzające szkodę nosiło znamię umyślności. Dalej artykuł przedstawia model naruszenia wzorca postępowania pracownika, w którym sam fakt niezachowania obowiązku trzeźwości aktualizuje pełną odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną w tym stanie. Wreszcie trzecim krańcowym modelem jest model odpowiedzialności cywilnej, w której fakt bycia nietrzeźwym w pracy sprawia, że pracownik wychodzi ze społecznej roli pracownika, co w konsekwencji sprawia, że nie może on już w ogóle korzystać z dobrodziejstwa reżimu pracowniczej odpowiedzialności.

Przeanalizowanie zaprezentowanych powyżej modeli doprowadza ostatecznie do konstatacji, że należy opowiedzieć się za modelem naruszenia wzorca odpowiedzialnego pracownika, tym bardziej, że model ten najszerzej wypełnia aksjologiczne założenia (tak dla pracowników jak też dla pracodawców) ograniczonej odpowiedzialności materialnej, jak też nie pozwala na relatywizowanie zachowań nietrzeźwych pracowników, stanowiących źródło szkody. Oczywiście celem jednoznacznego rozstrzygnięcia wskazanych problemów i uchylenia rozbieżności interpretacyjnych, autor formułuje postulaty de lege ferenda, determinując jednoznacznie warunki ponoszenia pełnej odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez nietrzeźwego pracownika.

Słowa kluczowe: odpowiedzialność materialna; nietrzeźwość; wina umyślna; szkoda pracodawcy; źródło szkody
DOI: 10.33226/0032-6186.2022.9.3
JEL: K31

Artykuł poświęcony jest problematyce pojmowania ochrony pracy uregulowanej w art. 24 Konstytucji. Autor stawia tezę, że konstytucyjna ochrona pracy nie sprowadza się wyłącznie do realizacji funkcji ochronnej prawa pracy, ale ma znacznie szerszy zakres oddziaływania, wpływając również na stosunki gospodarcze. Przedmiotem ochrony analizowanego przepisu jest praca jako wartość sama w sobie. Zdaniem autora ochrona pracy staje się czynnikiem determinującym sposób definiowania społecznej gospodarki rynkowej, przepisu tego nie można bowiem pojmować w oderwaniu od innych kształtujących ustrój gospodarczy norm konstytucyjnych. Tak rozumiana ochrona pracy przyczynia się do bardziej efektywnej ochrony pracownika, biorąc pod uwagę także interes pracodawców jako uczestników rynku pracy dostarczających pracy.

Słowa kluczowe: ochrona pracy; Konstytucja RP; funkcja ochronna; warunki pracy; pracownik