The impact of remote work regulations during COVID-19 pandemic on work-life balance in Poland

Wpływ przepisów dotyczących pracy zdalnej podczas pandemii COVID-19 na równowagę między życiem zawodowym a prywatnym w Polsce

To counteract the spread of COVID-19 with the Act of 2nd March 2020 on specific solutions related to the prevention, counteraction and eradication of COVID-19, other infectious diseases and crisis situations caused by them, the Polish legislator has introduced the possibility for the employers to instruct employees to work remotely without the prior consent of the employee. For the first time in the Polish legislation remote work has been defined in a legal act, but some practical questions regarding working conditions have not been regulated, giving to the employers a high level of autonomy in their interpretation. At the same time, other measures have been introduced to counteract the pandemic that included the closure of schools and nurseries, forcing employees to personally take care of children. Combining home office and care responsibilities has put significantly higher pressure on female workers, as the statistical reports demonstrate, increasing also the levels of unpaid womens' work. This research aims to analyze how the legal response of the Polish legislator affected the gender inequalities related to the work life balance, with special attention to remote work provisions and its implications on women. The analysis of statistical data and reports of the International Labour Organisation, with comparison to the Polish anti-crisis regulations, lead to some critical remarks on the impact of these regulations on further gender discrimination. The author concludes by formulating some proposals to deal with growing gender inequalities that have to be taken into consideration in the following legal response to the after-pandemic world of work.

W celu przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się COVID-19 polski ustawodawca ustawą z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw przyznał pracodawcom możliwość polecenia pracownikowi wykonywania pracy zdalnej bez konieczności uzyskania uprzedniej zgody pracownika. Po raz pierwszy w polskim ustawodawstwie praca zdalna została zdefiniowana w akcie prawnym, lecz niektóre praktyczne kwestie dotyczące warunków jej wykonywania nie zostały przez ustawodawcę dookreślone, dając pracodawcom dużą autonomię w ich interpretacji. Jednocześnie podjęto inne działania mające na celu przeciwdziałanie pandemii, w tym zamknięcie szkół i przedszkoli, co z kolei zmusiło pracowników do sprawowania osobistej opieki nad dziećmi. Łączenie obowiązków zawodowych związanych ze świadczeniem pracy z domu z opieką wywarło znacznie większą presję na pracujące kobiety, jak pokazują wyniki badań statystycznych, zwiększając również poziom nieodpłatnej pracy kobiet. Artykuł ma na celu przeanalizowanie, w jaki sposób reakcja polskiego ustawodawcy wpłynęła na nierówności płci związane z równowagą między życiem zawodowym i prywatnym, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów dotyczących pracy zdalnej i jej implikacji dla kobiet. Analiza danych statystycznych i raportów MOP na tle polskich przepisów antykryzysowych prowadzi do kilku krytycznych uwag na temat wpływu tych przepisów na dalszą dyskryminację ze względu na płeć. Jako podsumowanie niniejszych rozważań autorka sygnalizuje kierunki rozwoju regulacji prawnych, wskazując na rosnące nierówności ze względu na płeć, które należy mieć na uwadze w postpandemicznym świecie pracy.

References/Bibliografia

Baran, K. W., Książek, D. & Witoszko, W. (2020). In M. Barański, W. Bigaj, M. Borski, I. Florczak, K. Jaworska, K. Księżyk, M. Lekston, K. Naumowicz, M. Paluszkiewicz, A. Piszczek, A. Przybyłowicz, A. Rogacka-Łukasik, I. Sierocka, K. Stefański, J. Żołyński, K. W. Baran, D. Książek & W. Witoszko, Tarcza antykryzysowa 1.0–4.0, ustawa o dodatku solidarnościowym i inne regulacje, jako szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych związane z COVID-19. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Barry, U. & Jennings, C. (2021). Gender equality: Economic value of care from the perspective of the applicable EU funds. An exploration of an EU strategy towards valuing the care economy, Brussels: European Parliament. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2021/694784/IPOL_STU(2021)694784_EN.pdf

Bérastégui, P. (2021). Teleworking in the aftermath of the Covid-19 pandemic: enabling conditions for a successful transition. Brussels: European Trade Union Institute (ETUI). https://www.etui.org/sites/default/files/2021-05/Teleworking%20in%20the%20aftermath%20of%20the%20Covid-19%20pandemic.%20Enabling%20conditions%20for%20a%20successful%20transition.pdf

Chung, H., Birkett, H., Forbes, S. & Seo, H. (2021). Covid-19, Flexible Working, and Implications for Gender Equality in the United Kingdom.

Gender & Society, 35(2), 218–232. https://doi:10.1177/08912432211001304

Eurofound (2020a). Living, working and COVID-19, COVID-19 series. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2020/living-working-and-covid-19#tab-01.

Eurofound (2020b). Working during COVID-19 dataset. https://www.eurofound.europa.eu/data/covid-19/working-teleworking.

Eurofound (2021a). COVID-19: Implications for employment and working life. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2021/covid-19-implications-for-employment-and-working-life

Eurofound (2021b). Living, working and COVID-19 (Update April 2021): Mental health and trust decline across EU as pandemic enters another year. Luxembourg: Publications Office of the European Union. https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2021/living-working-and-covid-19-update-april-2021-mental-health-and-trust-decline-across-eu-as-pandemic

Eurofound-ILO (2017). Working anytime, anywhere: The effects on the world of work. Luxembourg-Geneva: Publications Office of the European Union and the International Labour Office. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_544138.pdf

Florek, L. (2021). Prawne ramy pracy zdalnej. Z Problematyki Prawa Pracy i Polityki Socjalnej, 2(19), 1–14. https://doi.org/10.31261/zpppips.2021.19.06

Franconi, A. & Naumowicz, K. (2021). Remote work during COVID-19 pandemic and the right to disconnect — implications for women’s incorporation in the Digital World of Work. Z Problematyki Prawa Pracy i Polityki Socjalnej, 2(19), 1–20. https://doi.org/10.31261/zpppips.2021.19.09

Godlewska-Bujok, B. (2020). Work-life balance i koronakryzys. Kilka uwag o procesach i ich konsekwencjach. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (5), 3–8. https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.5.1

Godlewska-Bujok, B. (2021). Praca zdalna w kontekście życia rodzinnego. In M. Mędrala (Ed.), Praca zdalna w polskim systemie prawnym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

ILO (2018). Care work and care jobs for the future of decent work. Geneva: International Labour Office. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_633135.pdf

ILO (2020). Teleworking during the COVID-19 pandemic and beyond. A Practical Guide. Geneva: International Labour Office. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/---travail/documents/instructionalmaterial/wcms_751232.pdf

ILO (2021). Policy Brief: Building Forward Fairer: Women's rights to work and at work at the core of the COVID-19 recovery. Geneva: International Labour Office. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---gender/documents/publication/wcms_814499.pdf

ILO-Gallup (2017). Towards a better future for women and work: Voices of women and men. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---dcomm/---publ/documents/publication/wcms_546256.pdf

Kurowska, A. (2020), Gendered Effects of Home-Based Work on Parents' Capability to Balance Work with Non-work: Two Countries with Different Models of Division of Labour Compared. Social Indicators Research, 151(2), 405–425. https://doi.org/10.1007/s11205-018-2034-9

Ludera-Ruszel, A. (2020). EU Work-Life Balance Directive — the challenges for Poland. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (12), 10–19. https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.12.2

Ludera-Ruszel, A. (2021). Czas pracy a praca zdalna. In M. Mędrala (Ed.), Praca zdalna w polskim systemie prawnym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Makowski, D. (2020). Kilka uwag o pracy zdalnej. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (10), 10–16. https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.10.2

Matyjas-Łysakowska, P. (2021). Podporządkowanie pracownika co do miejsca świadczenia pracy w pracy zdalnej. In M. Mędrala (Ed.), Praca zdalna w polskim systemie prawnym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Mędrala, M. (2021). In M. Mędrala (Ed.), Praca zdalna w polskim systemie prawnym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska. https://doi.org/10.33226/0032-6186.2021.6.5

Mitrus, L. (2020). Praca zdalna de lege lata i de lege ferenda — zmiana miejsca wykonywania pracy czy nowa koncepcja stosunku pracy? Część 1. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (10), 3–9. https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.10.1.

Mitrus, L. (2020). Praca zdalna de lege lata i de lege ferenda — zmiana miejsca wykonywania pracy czy nowa koncepcja stosunku pracy? Część 2. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (11), 3–10. https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.11.1

Naumowicz, K. (2020a). Podstawy prawne kontrolowania pracowników świadczących pracę zdalnie. Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (5), 28–35. https://doi.org/10.33226/0032-6186.2020.5.4.

Naumowicz, K. (2020b). Prywatność w e-pracy — formy, narzędzia i granice dopuszczalnego kontrolowania pracowników świadczących pracę przez Internet. In K. Flaga-Gieruszyńska, J. Gołaczyński & D. Szostek (Eds.), E-sąd. E-finanse. E-praca. Warszawa: C.H.Beck.

Naumowicz, K. (2021). Prawo do bycia offline a praca zdalna. In M. Mędrala (Ed.), Praca zdalna w polskim systemie prawnym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Pisarczyk, Ł. & Boguska, A. (2020). Sfera zatrudnienia w działaniach antykryzysowych. Wybrane zagadnienia. Monitor Prawa Pracy, (5). Legalis.

Pisarczyk, Ł., Liszcz, T. & Gersdorf, M. (2017). Umowa o telepracę. In K. W. Baran & G. Goździewicz (Eds.), System Prawa Pracy. Tom II. Indywidualne prawo pracy. Część ogólna. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Sabbati, G. & Lecerf, M. (2021). The coronavirus crisis: An emerging gender divide? European Parliamentary Research Service. https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2021/679100/EPRS_ATA(2021)679100_EN.pdf

Świątkowski, A. M. (2006). Telepraca — specyfika zatrudnienia na odległość. Monitor Prawa Pracy, (7), Legalis.

United Nations Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women (UN Women) (2018). Turning Promises into Action: Gender Equality in ihe 2030 Agenda for Sustainable Development. https://www.unwomen.org/en/digital-library/sdg-report

United Nations General Assembly (2015). Agenda 2030 for Sustainable Development Goals. https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainabledevelopment-goals/

Unterschütz, J. (2021). Pojęcia telepracy i pracy zdalnej. Dotychczasowe doświadczenia i regulacje prawne. In M. Mędrala (Ed.), Praca zdalna w polskim systemie prawnym. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Walczak, K. (Ed.). (2020). Kodeks pracy. Komentarz. Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

Walczak, K. (2021, 18 March). Praca zdalna jako fenomen zatrudnienia w pandemii COVID-19. https://legalis.pl/praca-zdalna-jako-fenomenzatrudnienia-w-pandemii-COVID-19/