Zwiększenie zasięgu rokowań zbiorowych. Prawo polskie wobec dyrektywy 2022/2041

Dyrektywa w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej przewiduje obowiązek promowania rokowań zbiorowych oraz wymaga pod jęcia działań mających na celu zwiększenie ich zasięgu do 80%. Polska należy do państw o najniższym poziomie objęcia pracowników rokowaniami zbiorowymi w Unii Europejskiej. Artykuł omawia przyczyny takie go stanu rzeczy oraz analizuje rozwiązania prawne, których wprowadzenie mogłoby się przyczynić do ożywienia dialogu społecznego w warunkach niskiego uzwiązkowienia oraz małej aktywności partnerów społecznych.

 

Centrum Badania Opinii Publicznej (2019). Związki zawodowe w Polsce. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_138_19.PDF.

CODEBAR (2022). Final Report. Comparisons in Decentralised Bargaining. CODEBAR-project. https://aias-hsi.uva.nl/en/projects a-z/codebar/codebar.html?cb

Czarnecki, P. (2014). Bariery prawne w zakresie rokowań zbiorowych w sektorze prywatnym w Polsce. W: J. Czarzasty (Red.) Rokowania zbiorowe w cieniu globalizacji (115–130).Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.

Deskalova, V. (2021). The Competition Law Framework and Collective Bargaining Agreements for Self-Employed: Analysing Restrictions and Mapping Exemption Opportunities. W: B. Waas Ch. Hießl (Red.) Collective bargaining for self-employed workers in Europe (19–49). Wolters Kluwer.

Ekspertyza (2022). Mądrzycki, B. i Pisarczyk, Ł. Ekspertyza na temat aktualnej sytuacji oraz perspektyw rozwoju układów zbiorowych w Polsce. https://www.gov.pl/web/dialog/krajowy-plan-odbudowy.

Giedrewicz-Niewińska, A., Kurzynoga, M. (2023). Zakres podmiotowy prawa do rokowań zbiorowych w Konstytucji RP a prawo międzynarodowe i unijne, Praca i Zabezpieczenie Społeczne, (3), 10–21. DOI: 10.33226/0032-6186.2023.3.3

Gładoch, M. (2014). Dialog społeczny w zbiorowym prawie pracy. TNOIK. Gładoch, M. (2016). Kilka uwag o przyczynach kryzysu układów zbiorowych pracy W: M. Latos-Miłkowska, Ł. Pisarczyk (Red.) Prawo pracy. Między gospodarką a ochroną pracy. Księga jubileuszowa Profesora Ludwika Florka (125–140). Wolters Kluwer.

Goździewicz G. (2010). Układy zbiorowe pracy jako podstawowy instrument działania związków zawodowych. W: A. Wypych-Żywicka, M. Tomaszewska, J. Stelina (Red.), Zbiorowe prawo pracy w XXI wieku (92–105). Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego.

Guza, Ł. (2023). Układ zbiorowy tylko na pięć lat. Czy będzie mniej korzystny niż Kodeks pracy? Business Insider. https://businessinsider.com.pl/ prawo/praca/koniec-bezterminowych-ukladow-zbiorowych-rzad-szykuje-rewolucje-w-prawie-pracy/6v54qpr.

Gyulavári, T. (2020). Collective rights of platform workers: the role of EU law, Maastricht Journal of European and Comparative Law, (4).

Hajn, Z. (2021). Pojęcie układu zbiorowego pracy i jego uznanie przez państwo a reprezentatywność związkowa, Państwo i Prawo, (5), (59–72).

ILO (2022). Social Dialogue Report 2022: Collective bargaining for an inclusive, sustainable and resilient recovery. Geneva: ILO.

Komunikat (2022). Wytyczne w sprawie stosowania prawa konkurencji UE do układów zbiorowych dotyczących warunków pracy osób pracujących na własny rachunek niezatrudniających pracowników (2022/C 374/02. Dz.U. UE z dnia 18.03.2022 r., 2022/C 123/01). https://eur-lex.europa.eu/legal content/PL/TXT/?uri=uriserv%3AOJ.C_.2022.374.01.0002.01.POL&toc=OJ%3AC%3A2022%3A374%3ATOC

Komunikat (2023). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów. Wzmacnianie dialogu społecznego w Unii Europejskiej: wykorzystanie jego pełnego potencjału do zarządzania sprawiedliwymi transformacjami (COM(2023) 40 final), Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego „Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie wzmacniania dialogu społecznego w Unii Europejskiej” (COM(2023) 38 final – 2023/0012 (NLE)) oraz „Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Wzmacnianie dialogu społecznego w Unii Europejskiej: wykorzystanie jego pełnego potencjału do zarządzania sprawiedliwymi transformacjami” (COM(2023) 40 final), https://op.europa.eu/pl/publication-detail/-/publication/a1913fbc-161c-11ee-806b-01aa75ed71a1/language-pl

Koziestański, M. (2021). Układy zbiorowe pracy mają przyszłość. https://www.solidarnosc.org.pl/bbial/solidarnosc/uklady-zbiorowe-pracy-maja przyszlosc/

Laulom, S. (2018). From Decentralisation of Collective Bargaining to De-collectivisation of Industrial Relations Systems? W: S. Laulom (Red.) Collective Bargaining Developments in Times of Crisis (15–28). Wolters Kluwer.

Lewiatan (2023). Układy zbiorowe pracy – stanowisko Lewiatana, https://lewiatan.org/uklady-zbiorowe-pracy-stanowisko-lewiatana/.

Menegatti, E. (2019). The Evolving Concept of "worker" in EU law, Italian Labour Law E-Journal (1).

Męcina, J. (2022). Polityka społeczna i rynek pracy w warunkach rewolucji technologicznej a przyszłość prawa pracy – w kierunku nowej koncepcji ramowych układów zbiorowych pracy W: K. Rączka, B. Godlewska-Bujok, E. Maniewska, W. Ostaszewski, M. Raczkowski (red.), Między ideowością a pragmatyzmem – tworzenie, wykładnia i stosowanie prawa. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Małgorzacie Gersdorf (842–869). Wolters Kluwer.

Nowik, P. (2014). Metoda negocjacji układowych w zakresie kształtowania wynagrodzenia za pracę pracowników administracji publicznej. Doświadczenia polskie i europejskie. Wydawnictwo KUL.

Pisarczyk, Ł. (2023). Towards Rebuilding Collective Bargaining? Poland in the Face of Contemporary Challenges and Changing European Social Policy, Industrial Relations Journal, (2), 186–200.

Report (2023). Report Expert Group Transposition of Directive (EU) 2022/2041 on adequate minimum wages in the European. Bruksela 2023. https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=1539&langId=pl

Rycak, A., Rycak M. (2015). W kwestii dopuszczalności wypowiedzenia oraz uchylenia regulaminu wynagradzania, Monitor Prawa Pracy, (11), 566–571.

Sierocka, I. (1999). Zasada uprzywilejowania pracownika i automatyzmu prawnego w układach zbiorowych pracy W: W. Sanetra (red.) Prawo pracy. Z aktualnych zagadnień (53–70). Wydawnictwo Temida 2.

Sobczyk, A. (2012). „Wypowiedzenie” regulaminu, Monitor Prawa Pracy, (5), 230–233.

Solidarność, (2023). Decyzja Prezydium KK nr 102/23 ws. projektu ustawy o układach zbiorowych pracy i innych porozumieniach zbiorowych, https://www.solidarnosc.org.pl/dok/2023/07/27/decyzja-prezydium-kk-nr-102-23-ws-projektu-ustawy-o-ukladach-zbiorowych-pracy-i-innych porozumieniach-zbiorowych/

Stelina, J. (2009). Refleksje na temat kondycji układów zbiorowych w Polsce W: Z. Góral (Red.), Z zagadnień współczesnego prawa pracy. Księga jubileuszowa Profesora Henryka Lewandowskiego (93–105). Wolters Kluwer.

Stelina, J. (2019). Podstawowe założenia projektu kodeksu zbiorowego prawa pracy, Państwo i Prawo, (9), 3–17.

Szmit, J. (2018). Delegat związkowy. Propozycja regulacji W: J. Stelina, J. Szmit (Red.) Zbiorowe prawo zatrudnienia (187–199). Wolters Kluwer.

Vaughan-Whitehead, D. (2015). The European Social Model in times of crisis: An overview W: D. Vaughan-Whitehead (Red.) The European Social Model in Crisis. Is Europe Losing its Soul?. International Labour Organization (1–65). Edward Elgar Publishing.